Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

Waarneeming van den heer Mauduit, over den tulpbol.

(Getrokken uit de Medicine éclairée, par m. fourcroy. Tom. II.)

Het is bekend, dat een Tulpbol, die men in den Herfst in den grond zet, en den volgenden Voortyd bloeit, uitgeput is, na zyn Steng geschooten, en zyn Bloem voortgebragt, te hebben; dat de Bol, welken men vervolgens opneemt, dezelfde niet is, als die men in den Naatyd in den grond stak. Het is een beweezen zaak, dat de Steng, die de Bloem ondersteunde, welke in 't midden van den eersten Bol zat, buiten den nieuwen zit, geplaatst tusschen dien Bol en de buitenste bekleedzels die den ouden Bol bedekten, die zich over den nieuwen uitstrekken en denzelven omringen, als mede den Steng, die de Bloem gedraagen heeft; dat die bekleedzels, overblyfzels van een uitgeputten Bol, zich afscheiden, en als nutlooze deelen wegvallen; dat zy verkleefd blyven aan den Steng die gebloeid heeft, en die zich met dezelve afscheidt van

[p. 99]

den nieuwen Bol: deeze is vast vol, en, indien men denzelven opent, vindt men in 't midden de Bloem, die 'er in 't Voorjaar uit moet komen. Dit alles is bekend; misschien het volgende minder.

Een Tulpbol, die men in den Herfst niet plant, groeit, schiet een Steng van eenige linien; dit weet men ook: zyn groei houdt vervolgens op, althans ten uiterlyken aanziene, en in het Saisoen, dat men denzelven uit den grond zou gehaald hebben, vertoont zich die Bol van buiten uitgedroogd en misvormd; maar, wanneer men dien opent, bevindt men, dat, het geen plaats gehad zou hebben, indien de Bol in den grond gezet geweest ware, ook gebeurd is, zonder dat de Bol geplant geweest is, schoon dezelve bedorven zy in een drooge plant, blootgesteld aan de onmiddelyke en bestendige werking der lugt; dat wil zeggen, dat men, onder de eerste verdroogde bekleedzels, een nieuwen Bol vindt, die zich gevormd heeft, en vol sap is; ter zyde van dien Bol, tusschen denzelven en de verdroogde bekleedzels, vindt men ook den Steng, die de Bloem zou gedraagen hebben, boven denzelven die Bloem, desgelyks verdroogd, aan het uiterste van den ouden Bol, een weinig daar boven.

Een Tulpbol vergaat, derhalven, niet, hoewel 'er een Saisoen verloope, zonder denzelven te planten; 'er vormt zich een nieuwen Bol, en zelfs kringen aan den kant: de zelfstandigheid van den nieuwen Bol, en der kringen, is, derhalven, voor een gedeelte, die van den ouden Bol, en de Aarde en de Vogtigheid brengen dan niets meer toe, dan een vermeerdering aan de vorming van den nieuwen Bol, en der kringen: want deeze voortbrengzels zyn van eene mindere grootte, als de Bol niet in den grond geweest is.

Deeze Waarneeming strekt, om te doen begrypen, waarom dezelfde Bol, elk jaar, een gelyke Bloem voortbrengt; dit ontstaat daar uit, dat dezelve grootendeels gevormd is van dezelfde zelfstandigheid, die agtereenvolgend, van jaar tot jaar, van den ouden in den nieuwen Bol overgaat.

Deeze Waarneeming verklaart, daarenboven, hoe, terwyl de Bloembollen buiten den grond zyn, zich rondsom kringen vormen, of hoe, die 'er reeds waren, aangroeijen; maar hoe de overgang van de zelfstandigheid des ouden Bols in den nieuwen geschiedt, en hoe veele jaaren deeze overgang zou hervatten, zonder dat de Bol uitgeput ge-

[p. 100]

raakte? Dit moet door nieuwe Waarneemingen onderzogt worden.

Ik eindig dit Artykel, misschien reeds te lang voor eene zaak van zo weinig aangelegenheids, met aan te merken, dat de verandering, welke vroeg of laat in de kleur van de Bloem eens Tulps voorvalt, die jaaren agtereen in kleur niet veranderd geweest is, ongetwyfeld daar van afhangt, dat de zelfstandigheid van den oorspronglyken Bol, veele jaaren agter den anderen, eene gelyke maate heeft bygedraagen, met het geen de Aarde en Vogtigheid verschafte, tot het vormen van nieuwe Bollen, en dat het jaar, waarin de Bloem dezelfde kleur niet heeft, het jaar is, 't welk volgt op dat jaar, in 't welk de evenredigheid der zelfstandigheden, ter vorming van nieuwe Bollen, veranderd is.

Deeze gissing wordt door de ondervinding gerugsteund; want men vindt de kleuren der Tulpen dikwyls veranderd, wanneer de Bollen in grootte veel toegenomen, of verminderd, zyn: vanhier heeft de grond, naar gelange dezelve den Bol versterkt of verzwakt, invloed op de kleuren van de Bloem.