Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

Historien en zonderlinge Gevallen, uit geloofwaardige Schryvers by een verzameld, en uitgegeeven om den Leeslust in de Jeugd op te wekken. Twee Deelen. Te Rotterdam by G.A. Arrenberg, 1793. In 8vo., ieder 496 bl.

Moet men een Boek goedkeuren, wanneer het een goed oogmerk heeft, en aan dat oogmerk goeddeels beantwoordt, dan zal de goedkeuring, aan de Twee Boekdeelen hier boven aangekondigd, niet ontstaan kunnen. Te recht merkt de Heer reinier arrenberg, die, aan 't einde der Voorreden, als Schryver, of liever Verzamelaar, voorkomt, op, de bevlytiging, hier te lande, zints eenige jaaren, betoond, om de Jeugd gemaklyker en beter te leeren spellen, leezen, en door leerzaame en stigtelyke Gedichtjes deugdzaame denkbeelden in de tedere gemoederen der Kinderen in te planten. Dan,

[p. 655]

daar 't noodig is, om in de Jeugd, dus aan 't leezen gebragt, de leeslust aan te wakkeren, zo is Vraag: welke Boeken haar in de handen te geeven?

Om deeze Vraag, ten dienste der geenen, die in de Boekenkeuze verlegen staan, te beantwoorden, verwerpt hy, onzes inziens, hoe zeer wy, nevens hem, langwylige en zedebedervende Romans wraaken, en hier van te meermaalen in onze Recensien blyk gegeeven hebben, de Romans te algemeen; en maakt zich aan dezelfde te algemeene afkeuring schuldig, ten aanziene van Reisbeschryvingen en Leevensverhaalen. 'Er is tog geen volslagen gebrek aan beknopte en goede Romans, schoon wy gaarne derzelver aantal vermeerderd, en de ongeschikte en slegte ter vergetelheid gedoemd, zagen. Wy weeten, by ondervinding, dat 'er Reisbeschryvingen en Leevensverhaalen zyn, die den tot leezen gewekten lust der ontluikende Jeugd, op eene gewenschte wyze, bezig houden.

Doch het is juist niet vreemd, dat men, om zyne Waar aan te pryzen, mededingende Waar laag zoekt te zetten.

Verre nogthans zy het van ons, den arbeid des Heeren arrenbergs af te keuren; het gezegde, in den aanvange onzer Beoordeelinge, houden wy voor te recht gezegd, schoon wy op de wyze van deeze Boekdeelen, als alle andere, tot het gemelde einde strekkende, verre overtreffende, deeze weinige bedenkingen in 't midden bragten. Wy kunnen zyne verzekering onderschryven, ‘dat de Ouders dit Boek gerust aan hunne Kinderen mogen in handen geeven, dat zy 'er niets in zullen vinden, het geen den een of anderen Godsdienst, of Staatsverschillen, raakt, en dus, in geen van die beide opzigten, hunne Kinderen eenige denkbeelden zal inboezemen, welke niet met hunne gevoelens strooken, veel min dat zy 'er iets in zullen vinden, het geen oneerbaar, of met de goede Zeden strydig, is.’

Alleen moeten wy aanmerken, dat zommige Stukken wat in 't lange loopen, als, by voorbeeld, de Leevensbeschryving van Paus sixtus den V, en de Leevensbyzonderheden van karel den XII; dat andere van een te wreeden aart zyn als de Afgryslyke Wreedheden, door de Spanjaarden, by de ontdekking van America, aan de Indiaanen gepleegd, en het Verhaal van den Opstand en Moord aan de Chineezen, te Batavia.

Wy gelooven gaarne, dat de Heer arrenberg, in zynen voorraad, by het leezen opgezameld, waar uit hy deeze Twee Boekdeelen zamenstelde nog stofs genoeg heeft tot een Vervolg. In de daad, men kan die stoffe al den dag vinden, en dezelve zo te bewerken kost niet veel hoofdbreekende moeite.