Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

[p. 320]

Verzameling van alle de Stukken, gevonden in het Cabinet van den Koning der Franschen, by den Heer de la Porte,Intendant der Civile Lyst, en andere Persoonen, zederd den 10 Augustus 1792, welke, in gevolge van het Decreet van de Nationaale Vergadering, door daar toe benoemde Commissarissen zyn geïnventariseerd, en aan de Departementen en Armeen verzonden. Uit het Fransch vertaald. No. 2, 3, 4. Te Haarlem by J. Tetmans; maakende met No. 1. 453 bl. in gr. 8vo.

By onze aankondiging van No. 1. deezer Verzamelinge^(*), welke niemand missen kan, die wegens den toedragt der Fransche Staatsomwenteling, in dit Tydvak, onderrigt wenscht te bekomen, hebben wy, daar de Stukken alle tot eikander een meer of min onmiddelyk verband hebben, en voor geen Uittrekzel vatbaar zyn, niets te voegen, dan dat ze, in het laatste Stukje, beslooten worden, met een Rapport van louis jerome gohier, Gedeputeerde van het Departement d'Isle & Villaine, betrekkelyk de geïnventariseerde Papieren in de Bureau van de Civile Lyst, gedaan in de Zittinge van Zondag voor den middag, den 16 Sept. 1792, gedrukt op Order van de Nationaale Vergadering, gezonden aan de Armeén en Departementen. 't Zelve behelst, naar de taal des Opstellers, in den aanvange, eene Ontleeding van medegedeelde Stukken, en een Tafereel van dezelve, waaraan men den Tytel zou kunnen geeven, ‘de noodzaaklykheid van den Dag van den 10 Augustus, beweezen door de Opschriften zelf, geïnventariseerd by de voornaamste Hoofden der Contrarevolutie.’ Wy vinden daar in het gedrag van lodewyk den XVI, in alle opzigten, berispens- en strafwaardig afgeschetst, en wordt het zelve met deeze zegepraalende taal beslooten:

‘Het groot Systema van zamenzweering tegen de Fransche Vryheid, hing in alle zyne deelen te samen. Niet slegts verwaarloosde de magt, die belast was met de verdediging van den Staat, alle de middelen, die noodig waren om zig in een staat van tegenweer te stellen; maar zy begunstigde ook openlyk de poogingen der binnen- en buitenlandsche vvanden; zy kweekte eene noodlottige verdeeldheid aan tusschen de Burgers, wier vereeniging hen alleen ontzaglyk kon maaken: zelfs de Majesteit der Nationaale Vertegenwoordiging, waar in het hoofd der verdedigende Magt deelde, is door haar niet geëerbiedigd geworden.

Wie ziet niet, dat de hand, die zig verbonden hadt om de Constitutie te handhaaven, den Schepter poogde te her-

(*) Zie onze Vaderl. Letteroef. voor 't Jaar 1792. 1ste Stuk, bl. 612.

[p. 321]

winnen, die de Helden van 14 July hem ontrukt hadden, en die door de Helden van 10 Augustus is verbryzeld geworden? De oude Zegels van den Staat, verdonkerd, en, by wyze van berging, in vreemde handen gesteld, toonen genoeg aan, dat lodewyk de XVI niet, zonder hoop van wederverkryging, afstand deedt van derzelver gebruik^(*).

Het ontwerp zelf eener nieuwe Constitutie, die de gedrogtlyke vereeniging van de wetgeevende met de uitvoerende Magt daar stelde, en de onderscheidingen deedt herleeven, zo haatlyk aan de vrienden der Evengelykheid, wagtede, in de Bureau der Civile Lyst, slegts op het gunstig oogenblik om in 't daglicht te verschynen. Eindelyk, het licht van den blixem, die op het Kasteel der Tuilleries nederstortte, heeft de donkerheid opgeklaard, waar in wy geketend omwandelden; en de Nationaale Vergadering, van boeijen ontslaagen, die haar gevangen hielden, heeft, van dat oogenblik af, zig in alle haare grootheid vertoond. De Eed, van de Vryheid en de Evengelykheid te zullen handhaaven, is vrywillig afgelegd. De gemeene zaak niet weetende te behouden met de magt, die haar ter hand was gesteld, heeft zy tegen het Volk, dat zy de eer hadt te vertegenwoordigen, gezegd: Weet u zelven te behouden! Oefent de volheid van uw Souverein vermogen! en eene Nationaale Conventie word geformeerd!

Dat de vyanden der wetgeevende Magt als nog derzelver verrigtingen beschimpen, en vraagen wat zy gedaan heeft? Zy is alle strikken ontsnapt, die men niet opgehouden heeft haar te spannen Zy heeft, geduurende een geheel jaar, met moed tegen de kunstenaaryen van allerlei soort geworsteld! Zy heeft de Constitutie verdedigd, tot zo lange, dat zy zag, dat zy kiezen moest tusschen de Constitutie en de

(*) Een der Zegels van den Staat, vóór de Revolutie in gebruik, naamlyk, welk diende ter verzegeling van de Wetten, verzonden aan het Dauphiné, is gevonden by den geweezen Abt de la porte, Broeder van den Intendant der Civile Lyst. De Doos, waar in dit Zegel was beslooten, was in een omslag, waar op geschreeven stondt: Depôt fait par la dame de Hargne, pour étre retiré par le sieur Champion, qui en ont de mort, avoit donné l'adresse de son frere, l'Archeveque de Bourdeaux. Wat was de bedoeling van deeze bewaaring? Met wat voorneemen werd dit Zegel opgeligt? Werd het geschikt om te dienen op het oogenblik der Contrarevolutie? - Wat ook het oogmerk deezer ontvreemding moge geweest zyn, zeker is het, dat de Zegels van Staat niet gevonden behoorden te worden by den Abt de la porte, by een geweezen Groor-Vicaris van een Zegelbewaarder der oude Regeering: zy behoorden niet aan een Vrouw overgeleverd, en by gevolg 'er ook niet door bewaard te worden.

[p. 322]

Vryheid, en, toen zy bespeurde dat het haar onmogelyk was om dit kwalyk zamenhangend en kwalyk bevestigd gebouw te kunnen handhaaven, is zy de overheersching voorgekomen, die deszelfs instorting gemaklyk hadt kunnen maaken! In dit tydstip der Crisis schortede zy het eenige gezag op, dat te vreezen was! Ten koste van het vermogen, dat haar was toevertrouwd, heeft zy de Souvereiniteit des Volks in al derzelver volmaaktheid gehandhaafd! Zy heeft veel van het Vaderland verdiend, by aldien de Franschen waardig zyn vry te weezen!