Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1793

Alcibiades. Door A.G. Meiszner.Op een vryen trant in 't Neêrduitsch gevolgd. Derde Deel. Te Haarlem by F. Bohn, 1791. In 8vo. 332 bl.

De daaden, welke alcibiades, in de eerste helft van zynen mannelyken ouderdom, verrichtte, worden in dit Derde Deel, door den bekwaamen meiszner, op zyne hem alleen eigene, en reeds genoeg bekend zynde, wyze, voorgesteld. Die ouderdom is ryk van gewigtige voorvallen, vooräl in eene Republiek als Athene, in den tyd van alcibiades, was; en in den rang die deeze in dat beroemd Gemeenebest bekleedde. Wy kiezen geenzins de aanmerkelykste voor den Staat, maar zeker een der beste daaden van alcibiades, uit, wanneer wy, in het volgend Tafereel, zyne edelmoedigheid, in het vergeeven zyner lasteraars, doen kennen. Het verbeeld een openlyk middagmaal, en wordt door een fraai Plaatje opgehelderd.

‘Tissaphernes (zig nederzettende.) Zet u nevens my, Zoon van klinias! volgens gewoonte. (Tegen eenen die agter hem staat.) Waar is bagoas de Kamerheer? - Hy moet my den wyn aanbieden.

Kamerheer. Myn Gebieder! hy had reeds gisteren het geluk; -

Tiss. En hy moet het heden wederom hebben. Roep hem.

Kamerh. Ten eersten, want hy is in de kamer hier naast. (Een misneegd gemompel der Hofbedienden. Bagoas verschynz;

[p. 270]

trotsch tegen de overigen, en deemoedig tegen zynen Beheerscher.)

Tiss. (Zig naar het einde der tafel, tot Bagoas wendende.) Weet gy wel, bagoas aan wien gy die onderscheiding te danken hebt, om my tweemaal agter elkander te mogen opwagten?

Bag. (Met de handen kruiswyze over elkander geslagen.) Ik zal my gelukkig schatten, wanneer myn zwakke, maar trouwgemeende, dienst mynen glorieryken Gebieder behaagt.

Tiss. (Op een' bestraffenden toon.) Wanneer zy trouw gemeend ware, zou zy my zeker behaagen: maar thans bedoel ik niet zo zeer uwen dienst, als wel een Voorspraak, die my u aanbeval.

Bag. Mogt ik zo gelukkig zyn van den begunstiger te kennen, die zo weldaadig omtrend my is!

Tiss. (Op Alcibiades wyzende.) Zie hem hier.

Bag. (Eenigzins verleegen terwyl hy zich herstellen wil.) Gy, doorluchtige Zoon van klinias? - In de daad, -

Alc. (Lagchende.) Ha! ha! Gy weet misschien niet, myn goede Vriend! waar door gy myn aandenken verdiend hebt. - Edele Satraap! verlicht hem zyn verstand!

Tiss. (Op een bitteren toon.) Even als ware de eene aanbeveeling de andere niet waardig! Uw Brief, bagoas, heeft wel niet gewerkt, maar zyn Voorspraak heeft gegolden.

Bag. (Verleegener.) Welke Brief? myn gloriewaardigste Gebieder!

Tiss. (Hem den Brief voorhoudende.) Wiens hand is dit?

Bag. Ik ken ze niet.

Tiss. (In volle gramschap.) Gy kent ze niet? - Ha! Ellendige! uw wreevel durft dan zo verre gaan, dat gy door uwe leugens myn gehoor poogt te kwetzen? - Zyn dit niet uwe letters? Was het gisteren de dag van uwen dienst niet? Wie anders dan gy kan in de kamer geweest zyn, waar ik deezen brief heb gevonden? Waart gy het niet, dien myn Wagt steelswyze 'er uit heeft zien sluipen? Zyn u niet meer dan eens halve spotternyen tegen deezen mynen Vriend ontvallen? - Waart gy niet, - maar waar toe verneder ik my langer, om zo veelvuldige bewyzen tegen zulk een' Onwaardigen aan te voeren? 'Er zyn nog middelen genoeg, om uit zulke hardnekkige Booswigten de waarheid te krygen. Kies dan in dit oogenblik, of vrywillige bekentenis, of pynelyke ondervraaging!

Bag. Knielende.) Indien myne onschuld.....

Tiss. Onschuld? - Hoe! nog langer? Myn Wagt! - Grypt deezen Booswigt, en leg hem op de ergste pynbank! - En, niet voor dat hy zyn laatsten adem uitblaast, of zyn laatste Guitenstuk bekend heeft, moet gy 'er hem asneemen.

[p. 271]

(De Wagt grypt hem aan: Alcibiades schynt te willen spreeken.)

Bag. ô Genade! genade! (Terwyl men hem wil voortsleepen.) 'Er zal geen pynbank noodig zyn! - Ik zal alles bekennen! - Ik schreef den brief.

Tiss. (Op Alcibiades wyzende.) Wend dan het aangezigt naar deezen, en doe bekentenis! Aan hem geef ik uwen rykdom, uw leeven, en alles over, wat gy bezit! - Hy is uw Heer en Rechter.

Bag. (Zig voor Alcibiades met het aangezicht ter aarde werpende.) ô Mogt gy!

Alc. (Met eene edele houding.) Myn warmste dank, edele Satraap! voor dit vereerend blyk van uw vertrouwen! - 't Is billyk, dat ik my beyvere, om het te verdienen. - Bagoas! ik zal meer zyn dan uw Rechter; ik zal ook uw zachtmoedige Rechter weezen. 't Is waar, ik zou u kunnen vraagen; waarmede heb ik, - ik, die u nooit met woorden of gedagten beleedigde, uwen haat, en wel deezen uwen doodelyken haat, verdiend? Ik zou u kunnen vraagen: wie de Deelgenooten van dit uw boevenstuk zyn? Op dat ik my ook voor hem zou kunnen wagten, en zy naast u zouden moeten knielen! Maar ik wil ze niet weeten, en wil u ook niet straffen! - sta op! ik wreek my niet.

Gemompel der Menigte. Grootmoedig! - Edel! - onbegrypelyk edelmoedig!

Tiss. (Verwonderd.) Hoe! alcibiades! gy wilt,....

Alc. (Hem in de reden vallende.) Ook u wilde ik bidden, om te doen het geene ik deed. Deeze Ongelukkige, -

Tiss. Hem vergiffenis te schenken? - Neen! nooit! - Wagten! grypt hem! De dood aan 't kruis, -

Alc. (Hêm in de reden vallende.) Spreek het niet uit, edele Satraap! Hoe! tissaphernes kan zyn woord te rug neemen? Het lot van bagoas stelde hy in myne handen, en ik beslischte!

Tiss. Welaan! het leeven kunt gy hem schenken; maar myne vergiffenis erlangt hy nooit. Hy zy ontzet van zyn Ampt; verbannen van myn Hof, en zie nooit weder myn aangezicht!

Alc. Dit niet! edelmoedige tissaphernes! Half, - vrugtloos zelf, zou dan myn geschenk, en mooglyk ondraaglyker dan de dood zelf, zyne straf weezen. Schadeloos was zyne onderneeming ten mynen opzigte; ze zy ook schadeloos voor hem zelf. Hy poogde my van uw vertrouwen, van uwe zagtmoedigheid, te versteeken! het kragtigste bewys dat hem zulks mislukte; het verschriklykste voorbeeld voor zyne Medegenooten, of voor dezulken, die eveneens denken als hy, zal uwe bereidwilligheid zyn, om myne verzoeken over 't algemeen, en dit in het byzonder, te verhooren.

[p. 272]

Menigte van Hovelingen. (Half overluid.) Eene grootmoedigheid zonder wedergade!

Tiss. Zoon van klinias! aan welk een onwaardig Voorwerp verkwist gy uwe goedheid en edelmoedigheid! - De overreeding spreekt van uwe lippen! - Maar ik ben nog sterker verplicht om naar de stem der Gerechtigheid te hooren. - (Tegen Bagaos.) Onwaardige Slaaf! hoor uw vonnis; dat door geen tegenspraak of voorbeden meer ontzenuwd kan worden! Hoor het, by het heilig vuur der Zon, by de waare glansch der Godheid! bevestigen. - Dank het alcibiades, dat ik u het leeven schenk! - Dank het zyne onbaatzugtigheid, dat ik de helft uwer goederen, ik ken uwe gierigheid en uwen rykdom, - aan u laate, en hem slechts de andere helft daar van beloove! - Dank het zyne meer dan menschelyke grootmoedigheid, dat ik u niet voor eeuwig verbanne! - Verwyder u heden uit myne tegenwoordigheid! - eerst dan, wanneer na verloop van een maand deeze edele Criek een woord ten uwen voordeele spreekt, dan mooglyk, Slaaf! kunt gy u andermaal voor my nederbukken.

Bag. ô! Laat my heden nog maar het stof kusschen, 't welk uwe voeten gedrukt hebben! Laat ik voor u - doorluchtige alcibiades!

Alc. Ga, bagoas! uwen dank begeer ik niet, en uw verzoek kan ik alreeds raaden. Wees verzekerd, wanneer het aan my legt, dat de eerste dag van de volgende maand de laatste uwer verbanning zal weezen! - Wees ook niet bezorgd voor uwe goederen. Myn Vorstelyke Vriend heeft ze my geschonken, doch het weder weg schenken heeft hy my niet verboden. Huishoudlyk voor my zelf te weezen versta ik my niet, maar het voor anderen te zyn, hoop ik te verstaan. (Bagoas verwydert zich.)

Tiss. Braave alcibiades! - Eenige Griek! die verdient myn Vriend te weezen. Het echte Goud wordt nooit zekerder op een toetssteen bevonden echt te zyn, dan de waare edelmoedigheid uwer Ziel zich, by dit geval, doet kennen. Over hem, die slegts met een oogopslag u beleedigt, kome myn bitterste toorn! En doodstraf zonder genade, onafwendbaar, zelf niet op uwe voorspraak, zy het lot van hem, die nog één woord tegen u spreekt of schryft; zelf zal ik dien geenen straffen, welke u slegts benyd, alhoewel ik zelf van deeze ondeugd niet verre ben! - Gy versmaad myn geschenk, met de goederen van bagoas; doch deezen ring van mynen vinger zult gy echter niet versmaaden. Ik schenk hem u daarom niet, vermids geen Juweelkenner het nog ooit heeft durven waagen, om hem op prys te stellen. Hy zy slechts eene herinnering van deezen Dag, en meer niet.’

In het daar op volgend Gesprek blykt, dat alcibiades in dit geval meer edelmoedig in schyu, dan weezenlyk grootmoedig,

[p. 273]

handelde; hebbende hy enkel naar eerst wel overdachte staatkundige grondregelen gewerkt, die hem Vrienden moesten doen winnen, en zyne Vyanden ontwapenen.