Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

[p. 561]

Aardrykskundig berigt van Hindoostan, of Indie.

(Ontleend uit de Mem. van Major rennell.)

De Aardrykskundige Beschryving van Hindoostan is, tot dus lange, zeer gebrekkig begreepen door de Europische Schryvers; en het scheen bewaard voor den Major rennell, om 'er een volkomener denkbeeld van te geeven, dan men ooit voorheen hadt. De Kaart, door hem van Hindoostan vervaardigd, met het Geschrift tot opheldering daarvan, geregtigt hem tot een hoogen rang onder de Mannen, die ryklyk toegebragt hebben tot de uitbreiding onzer Aardrykskunde^(*).

* * * *

Hindoostan heeft men tegenwoordig in Europa begreepen, de streek Lands te behelzen, gelegen tusschen de Rivieren de Ganges en den Indus, ten Oosten en Westen; hebbende ten Noorden de Thibetische en Tartaarsche Bergen, en de Zee ten Zuiden. Maar, naauwkeurig gesprooken, is de uitgestrektheid van Hindoostan veel bepaalder, dan deeze Grensscheidingen ons een denkbeeld geeven; en de naam van Hindoostan moet alleen toegeëigend worden aan dat gedeelte van de bovengemelde uitgestrektheid Lands, 't welk ten Noorden ligt van de Paralellen van 21^o of 22^o. De Rivier Nerbudda is, in de daad, de Zuidlyke Grensscheiding van Hindoostan zo verre dezelve zich uitstrekt; en de Zuidlyke Grenzen van Bengalen en Bahar maaken het overige gedeelte uit. De Landen, ten Zuiden van deeze Linie, zyn, volgens de Indiaansche Aardrykskundigen, bekend onder den algemeenen naam van Deccan, en behelzen bykans eene helft van het Land, doorgaans

(*) 't Was deeze Kaart, en de Beschryving tot opheldering van dezelve, die den Heer w. robertson aanleiding gaf tot het vervaardigen van het uitsteekend Werk, An Historical Disquisition, concerning the Knowledge which the Ancients had of India; and the Progress of Trade with that Country prior to the Discovery of the Passage to it by the Cape of Good Hope; waarvan eene Nederduitsche Vertaaling onder de Pers is, by de Boekbandelaars yntema en loosjes.

[p. 562]

het Mogolsche Ryk geheeten. Maar, dewyl de naam van Hindoostan, in een uitgebreiden zin, toegepast is op dit geheele Ryk, zal het noodig weezen het Noordlykst gedeelte daarvan te onderscheiden door den naam van het Eigenlyk Hindoostan.

Dit Land heeft, in de daad, den Indus, en de Bergen van Thibet en Tartaryen, tot de Westlyke en Noordlyke Grensscheidingen; maar de Ganges wordt zeer onelgen voor de Oostlykste Grensscheiding gehouden; dewyl dezelve door verscheide van de rykste Landschappen des Lands stroomt; terwyl men de Burrampooter, die veel nader komt om de Oostlyke Grensscheiding te kenmerken, geheel niet kent.

In deezen omschreeven staat, is de uitgestrektheid van het Eigenlyk Hindoostan omtrent gelyk aan Frankryk, Duitschland, Boheemen, Hungaryen, Zwitzerland, Italie en de Nederlanden, te zamen genomen; terwyl de Deccan en het Schier-eiland omtrent gelyk staan met de Britsche Eilanden, Spanje en Turksch Europa. Ik heb hier het Land, ten Zuiden de Rivier Kistna, den naam van Schier-eiland gegeeven, volgens het algemeen gebruik, schoon de gedaante voor die benaaming geenzins pleit. De benaaming Deccan, welke het Zuiden betekent, wordt, (gelyk gezegd is,) in den uitgestrektsten zin, toegeëigend aan het geheele Gewest, liggende ten Zuiden van het Eigenlyk Hindoostan. Ik begryp, nogthans, dat dezelve, in den strikten en bepaalden zin, alleen de Landen beduidt, gelegen tusschen het Eigenlyk Hindoostan, de Carnatic, de Wester Zee en Orissa; dat zyn de Landschappen Candeisch, Dowlatabad, Visiapour, Golconda, en het Westlyk gedeelte van Berar.

De Naam India, by welken dit Land, voor zo verre het bekend was, onderscheiden wordt by de vroegste Grieksche Schryveren, blykt ontleend te zyn van Hind, den naam daar aan toegevoegd door de Oude Persen, van welken ongetwyfeld de Grieken en de kennis van het Land, en van den Naam, kreegen. Wy hebben de sterkste verzekeringen van den Heer wilkins, dat geene zodanige Woorden als Hindoo, of Hindoostan, in het Sanscreetsche Woordenboek voorkomen^(*). Het blykt, dat het Volk,

(*) Zie de Aantekeningen op de Heeto-pades, of Fabelen, nu onlangs uit de Sanscrit, of Sanscritsche Taal, overgezet, door den Heer wilkins, p. 332. Deeze Heer heeft de verdienste, dat hy de eerste Europeaan is, die kennis kreeg aan de Sanscritsche Taal, welke de Taal was van Oud Hindoostan, of Bharata; doch welke ophieldt de Landtaal te zyn, kort naa de vermeestering door de Mahomethaanen, in de veertiende Eeuwe. Weinige jaaren geleeden, was dezelve alleen bekend aan de Pundits, of Geleerde Brahminen, die allen, welken niet tot hunne Orde behoorden, met veel zorgvuldigheids, van de kennis dier Taale uitslooten; dewyl zy dezelve aanmerkten als geheiligd tot het bewaaren hunner Godsdienst-Instellingen en Verborgenheden; welke zy onvoeglyk oordeelden aan het Gemeen te ontdekken, dan door middel hunner eigene Verklaaringen en Uitleggingen. De eer, te deezer gelegenheid, wilkins aangedaan, herinnert ons de ontdekkingen, door de Egyptische Priesters aan herodotus gedaan; en wy mogen 'er het gunstig gevolg uit afleiden, dat de persoonlyke verdiensten van beide deeze Mannen een voornaam deel hadt in het verkrygen van zulk een onderscheidend voorregt.

[p. 563]

by 't welk de Sanscritsche Taal de Volkstaal was, hun Land Bharata noemden, een naam, zo ik geloof, geheel nieuw klinkende in de ooren van het geleerd Europa. Het is, overzulks waarschynlyk, dat het woord Hind, dien van India aan de Grieken verschafte, en het woord Stan, zo veel als Land betekenende in de Persische spraake, is van eene laatere dagtekening; want wy vinden het gevoegd by veele van de oude Persische naamen aan Landen gegeeven; zo is Dahae, Dahe-stan; Tapuri is Taberi-stan; Corduene is Curdi-stan, met veele andere dergelyke. Met de toepassing van dien naam India, is het gegaan als met andere benaamingen; ik wil zeggen, men heeft denzelven gegeeven, niet alleen aan het Land oorspronglyk daardoor aangeduid; maar ook aan andere, daar by of daar omtrent gelegen^(*): want de Landen, tusschen Hindoostan en China, werden het Verdere India, of India

(*) De naam Lybia behoorde, in 't eerst, alleen tot de Landen van Africa, waarin zich Grieksche Volkplantingen gevestigd hadden; doch werd naderhand door hun toegepast op 't geheele Vasteland. De Romeinen strekten, op dezelfde wyze, den naam van Africa, welke oorspronglyk alleen tot de Landen van Carthago behoorde, uit over het geheele Vasteland, of, ten minsten, tot zo veel als zy daarvan kenden. Asia bepaalde zich in 't eerst alleen tot Natolia, 't welk den naam van Klein Asia in laater tyd aannam, toen de benaaming van Asia gegeeven werd aan alle de bekende deelen des Vastenlands.

[p. 564]

extra Gangem, geheeten; terwyl Hind, of India, eigenlyk alleen behoorde tot het Land des Volks Hindoos geheeten, of die van India intra Gangem. Die benaaming is zo oud als de vroegste ongewyde Geschiedenissen thans voorhanden, en dit kan, onder veele andere voorbeelden, ten bewyze strekken van de hooge oudheid der Persische Taale.

India heeft, door alle Eeuwen heen, de aandagt der Weetgierigen in alle leevensstanden getrokken. De zeldzaame Voortbrengzels deezes Lands, en de Goederen daar vervaardigd, trokken die der Kooplieden; terwyl de zagte en niemand stootende Godsdienst van Brama, en de Zeden daardoor voorgeschreeven, de oplettenheid der Wysgeeren gaande maakte. De Taal is desgelyks opmerkelyk, en heeft aanspraak op oorspronglykheid.

Gelukkig ware het voor de Indiaanen geweest, hadden zy de aandagt niet uitgelokt van eene soort van Menschen, meer vyandig aan het geluk des Menschdoms: want de zagtheid en verwyfdheid, die de lugtstreek medebrengt, en de ryke aart des gronds, welke alles bykans van zelve oplevert, noodigde hunne veelvuldige stoutmoediger nabuuren uit ten aanvalle, en maakte hun tot een gereeden prooy voor elken vreemden invaller. Vanhier vinden wy hun agtereenvolgend overwonnen door de Persen, de Patanen en Mogollers, en het is waarschynlyk, dat zy, even als de Chineesen, zelden een Heerschappy van Koningen, uit hun eigen Land herkomstig, gehad hebben.

De berigten, van twee-en-twintig Eeuwen herwaards, vertoonen de Indiaanen als een Volk tot een vry hoogen trap van beschaafdheid opgeklommen; maar, indien men oordeelt uit hunne oude overblyfzelen, hadden zy de nabootzende Kunsten niet tot de hoogte van volkomenheid opgevoerd, als de Grieken en Romeinen, of zelfs de Egyptenaars. Zo de Hindoos, als de Chineesen, schynen hunne Kunsten gebragt te hebben juist tot het punt tot nuttige einden noodig; maar zy klimmen nooit op tot volmaaking om den smaak te voldoen, of iets groots te bestaan^(*).

De staat waarin Hindoostan geraakt is, zints den val

(*) Dit alles vinden wy keurig uitgewerkt door den Heer robertson, in het boven aangeweezen Werk, 't geen wy met verlangen te gemoete zien.

[p. 565]

des Mogolschen Ryks verschilt zeer veel van dien, waarin dit Land zich bevondt, vóór dat het vereenigd werd onder de Mahomethaansche Vermeesteraaren. Het was toen verdeeld in verscheide Koningryken van middelbaare grootte, die onderling in een zeker evenwigt tot elkander stonden. Dan tegenwoordig mag Hindoostan en de Deccan gezegd worden uit zes voornaame Staaten te bestaan, die alle de mindere, welke eene groote menigte uitmaaken, als Schattingschuldigen of Leenroerigen onder zich hebben. Deeze zes Hoofdstaaten zyn, volgens den Major rennell, de Britsche, de twee Mahratten Staaten, de Nizam, Tippoo Sultan en de Seiks: want welke woordonderscheidingen men ook moge maaken, eene gedwongene Verbintenis is ten minste eene afhangelyke, zo niet, met de daad, eene schattingschuldige Gesteltenisse^(*).

(*) I. De britsche bezittingen, 1. Bengal en Bahar, met de Zemindary van Benares. 2. De Noordsche Circars. 3. De Jaghire in de Carnatic. 4. Bombay en Salsette. 5. Het Landschap Midnapour, in Orissa. - De Bondgenooten der Britten, die aangemerkt mogen worden als van hun afhanglyk, zyn azuph dowlag, Nabob van Oude; mahomed ally, Nabob van de Carnatic; en de Rajahs van Travancore en Tanjore.
II. De poonah mahrattas. 1. Malwa. 2. Candeish. 3. Een gedeelte van Dowlatabad. 4. Visiapour. 5. Een gedeelte van Guzerat. 6. Een gedeelte van Agra. - 7. Een gedeelte van Agimere. 8. Allahabad. - Schattingschuldigen, de Rajahs. 1. Van Iyenagur. 2. Van Joodpour. 3. Van Oudipour. 4. Van Narwah. 5. Van Gohud. 6. Een gedeelte van Bundelcund. 7 Mahometh hyat. 8. Futty sing. 9. Gurry mundella.
III. De berar mahrattas. 1. Berar. 2. Orissa. - Schattingschuldig, Bembajee.
IV. Nizam ally, Soubah van de Deccan. - Golconda, Aurungabad, Beder, een gedeelte van Berar, Adoni, Rachore.
V. Tippoo sultan, Mysore, Bednore, Canara, Cuddapah. (Van de Landschappen, deezen Vorst toebehoorende, hebben wy in een voorgaand Stukje een byzonderder berigt gegeeven.) Zie hier boven, bl. 341, enz.
VI. De seiks, Lahore, Moultan, en de Westlyke gedeelten van Delhi.
Behalven deeze zes voornaame Staaten, heeft men de zeven kleindere. 1. Zabea Cawn, thans Golum Cawdir, Sehaurunpour. 2. De Juts. 3. De Pattan Rohillas, Furruckabad. 4. Adjid Sing, Rewhag. 5. Bundelcund, of Bundela. 6. Klein Ballogistan. 7. Cochin.