Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

Merkwaardig berigt van den Zeilsteen-berg op het eiland Cannay. Door George Dempster, van Dunnichen, Esq.

(Uit de Transactions of Antiquariens of Scotland.)

't Zal u niet verveelen een Berigt te ontvangen van den Zeilsteen-berg van Cannay: maar misschien is deeze byzonderheid u reeds van elders bekend, of gy zult ten minsten van dergelyke Bergen, op andere Plaatzen, gehoord hebben. Hoe 't zy, ik bied ze u aan.

Cannay is een Eiland, 't welk tien of twaalf Mylen in den omtrek haalt, met een uitsteekende Haven. Naby deeze Haven, op een berg, van eene aanmerkelyke hoogte, Compass-hill geheeten, is een klein gat gegraaven, ter diepte van omtrent twee voeten. Een Kompas, geplaatst in dit gat, geraakt terstond van streek, en wyst binnen kort op 't Oosten, tot het Noorden in 't Zuiden komt, en daar staan blyft. Op een kleinen afstand van dit gat, misschien zelfs op den rand, herkrygt de Kompasnaald de gewoone richting.

Deeze zonderlinge omstandigheid was bekend, toen martin zyn berigt van deeze Schotsche Eilanden uitgaf, en hy geeft 'er kennis van: schoon, volgens zyn verslag, het Kompas recht Oost wees. - 't Geen de zonderlingheid deezer verandering in de Kompasnaald vermeerdert, is eene ontdekking onlangs gedaan door hector m'neil, Esq., een Amptenaar op Cannay. Hy sprak 'er ons van, en Lord bredalbane, Sir adam fergusson, Mr. isaak hawkins brown, gingen, met eenig verder gezelschap, het stuk onderzoeken.

[p. 544]

De Haven wordt, aan de Noordzyde, gevormd door een kloeke. Rots van Basalt; deeze ligt omtrent eene halve myl beneden en Zuidwaards van Compass-hill, van welke die Rots een verlenging is. Wy roeiden by deeze Rots heen, en wanneer de Boot by het middelste gedeelte kwam, digt onder de Rots, en dezelve bykans raakende, draaide het Noorden van ons Kompas om, en wees het Zuiden aan; dus staan blyvende. Wy herhaalden deeze proeve verscheide keeren met denzelfden uitslag: dan die werking was bepaald tot een zeer klein gedeelte van de Rots, welke ons toescheen recht Zuidwaards te leggen van het gemelde gat op Compass-hill. Op een geringen afstand aan wederzyden, herkreeg het Kompas de gewoone richting. - Zyn Lordschap beval daar op, dat men met groote snelheid de Rots voorby zou roeijen; als wy ter plaatze kwamen, waar wy de Verandering der Kompasnaalde te vooren waargenomen hadden, werd dezelve weder aangedaan, schoon zeer snel, en herstelde zich weder als wy die plaats voorby waren.

Van deeze verschynzelen konden wy bezwaatlyk eenige reden geeven; dan door iets Zeilsteenigs in deeze Rots te veronderstellen; zich uitstrekkende van Compass-hill, tot het hooge Land, aan den mond der Haven. En, indien dit het geval is, dan schroomen wy niet te verzekeren, dat dit de grootste Zeilsteen is, tot nog in de Wereld ontdekt.

Wy braken een stuk van de Rots af, ter plaatze, waar wy de Verandering der Kompasnaalde waargenomen hadden, en bragten het by het Kompas, toen wy ons van de Rots verwyderden; doch het scheen geene uitwerking in 't allerminste te baaren. Wy bragten ook het Kompas omtrent de lengte van de Boot van de Rots af, doch in eene richting met Compass-hill; wy plaatsten het in dezelfde lyn, aan den overkant der Haven, op omtrent een vierde gedeelte myls afstand; dan, in geen deezer Proeven, werd de Kompasnaald aangedaan.