Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

[p. 479]

Leevensberigt van den eerw. Philip Doddridge, D.D.

(Vervolg van bl. 432.)

Mr. doddridge gaf, in zyne vroege jeugd, verscheide blyken van eene Dichterlyke Genie. Dr. johnson houdt de regels welke hy schreef op het Motto van zyn Familie-Wapen, dum vivimus vivamus, voor een der beste Epigrammas in de Engelsche taal^(*).

Het eerste Geschrift, 't welk Mr. doddridge in 't licht gaf, in den Jaare MDCCXXX, droeg zyn naam niet op het voorhoofd, 't was getyteld: Free Thoughts on the most probable Means of reviving the Dissenting Interest, occasioned by the late Enquiry into the Causes of its Decay. Het Geschrift van Mr. doddridge, waarin hy, wat de hoofdzaak betreft, van zyne Party verschilde, kan ten voorbeelde dienen van de opregtheid en beleefdheid, waar mede men aanmerkingen kan maaken op de Gedagten en Schriften van een ander. - In den jaare MDCCXXXII gaf hy uit Sermons on the Education of Children, die, in een zeer kort bestek, eene verscheidenheid bevatten van dringende beweegredenen, om de Ouders over te haalen, om zich wel te kwyten van deezen aangelegen Pligt. In 't jaar MDCCXXXV zagen zyne Sermons to Young People het licht^(†).

(*) 't Zelve luidde:

‘Live, while you live,’ the Epicure would say,
‘And seize the pleasures of the present day.
Live, while you live’ the sacred preacher cries,
‘And give to God each moment as it flies.
Lord, in my views let both united be;
I live in pleasure when I live to Thee.

(†) Ons bestek laat niet toe een verslag te geeven van de veelvuldige enkele Leerredenen, door doddridge uitgegeeven. Dr. kippis heeft ze in tydorde opgeteld; eene omstandigheid door Mr. orton in zyne breedvoerige Memorien gade geslaagen. Wy moeten, nogthans, optekenen, dat hy eene Leerreden uitgaf by eene zeer droeve en aandoenlyke gelegenheid, het verlies van zyne oudste Dogter, een Kind van groote hoope, slegts vyf jaaren oud. Dezelve is getyteld: Submission to Divine Providence on the Death of Children, recommended. Weinig voorbeelden van hartroerende welspreekenheid, dit Stukje overtreffende, zyn 'er in 't Engelsch voorhanden.

[p. 480]

De Universiteit van Aberdeen droeg, in den jaare MDCCXXXVI, aan Mr. doddridge, de Waardigheid van Doctor in de Godgeleerdheid op. Te welker gelegenheid zyne Kweekelingen het een stuk van welvoegelykheid oordeelden hem gezamenlyk geluk te wenschen. Hy was wel voldaan over dit blyk van genegenheid en agting; doch gaf hun te verstaan, ‘dat hunne Geleerdheid, Godsvrugt en Yver hem duizendmaal meer eere zouden geeven, hem duizendmaal meer genoegen schenken, dan de hem opgedraagene Waardigheid, of eenig Teken van openbaare hoogagting.’ - In 't zelfde jaar ontving men van zyne hand, Ten Sermons on the Power and Grace of Christ, and the Evidences of his glorious Gospel^(*). De drie laatste, over de Evidences of the Gospel, werden naderhand afzonderlyk gedrukt, op het byzonder verzoek van een der aanzienlykste Persoonen der Kerke van Engeland. Zy behelzen een zeer oordeelkundige optelling van verscheide der voornaamste bewyzen ten steun van de Christlyke Openbaaring, en inzonderheid van die de Egtheid en Geloofwaardigheid der Euangelische Geschiedenisse staaven. De Schryver smaakte het genoegen, dat deeze Redenvoeringen ten middel verstrekten om twee Heeren van uitsteekende bekwaamheden, die in twyfel gehangen hadden omtrent dit Stuk, tot het Geloof in onzen heiligen Godsdienst over te haalen. Een hunner, die voortyds zyn best gedaan hadt om anderen tegen de Blykbaarheden en den Inhoud van het Euangelie voorin te neemen, werd een yverig Prediker van den Christlyken Godsdienst, en een schitterend cieraad voor denzelven, door zyn Leeven en Zeden.

Het eerste Deel van Mr. doddridge's groote Werk, The Family Expositor; or a Paraphrase and Version of the New Testament; with critical Notes, and a Practical Improvement of each Section, verscheen in 't jaar

(*) Men is niet in gebreke gebleeven, om dit Werk den Nederlandschen Leezer, vertaald, aan te bieden.

[p. 481]

MDCCXXXIX^(*). Dit Deel behelsde het eerste Gedeelte van de Geschiedenis onzes Heeren jesus christus, naar het verhaal der vier Euangelisten, in de orde van eene Overeenstemming gebragt. Het Tweede Deel, de Euangelische Geschiedenis besluitende, verscheen in den jaare MDCCXL.

Korten tyd daarnaa gaf hy in 't licht: The Scripture Doctrine of Salvation by Grace, through Faith, illustrated and improved in two Sermons. Dit werd welhaast gevolgd door Practical Discourses on Regeneration, welke Leerredenen hy Zondags avonds gedaan hadt, en die met zeer veel toeloops werden bygewoond door lieden van onderscheidene Begrippen; voor zommigen waren zy hoogst nuttig. De aanpryzing daarvan gegeeven door een buitenlandsch Godgeleerden, voor de Nederduitsche Vertaaling, de Eerw. w. peiffers, Bedienaar des Euangeliums te Amsterdam, luidt: ‘Hier heerscht Regtzinnigheid gepaard, met Gemaatigdheid; Ernsthaftigheid met Zagtmoedigheid; diepverborgen Wysheid met zeldzaame Klaarheid: hier straalt door, Eenvoudigheid van styl zonder lafheid; Zuiverheid zonder Opgesmuktheid; Verhevenheid zonder Opgeblaazenheid; hier wordt men even zeer verrukt door Redelykheid zonder Pelagianerye, en door Geestlykheid zonder Geestdryverye^(†).’

Dr. doddridge gaf, in 't jaar MDCCXLIII, een Antwoord op het Geschrift, getyteld: Christianity not founded on Argument, 't welk, onder den schyn van yver voor de Regtzinnigheid, met de daad een aanval op onzen heiligen Godsdienst behelsde. Dit Antwoord was begreepen in drie Brieven, zeer rondborstig, maar tevens zeer beleefd, geschreeven; hy verwierf daar voor den dank van eenige Heeren, uitsteekende in rang en verdiensten. De laatste Brief, inzonderheid, wordt gehouden voor de redelykste en volkomenste verdeediging des Invloeds van den Geest op 't Menschlyk hart, tot dus lang te voorschyn gebragt.

In 't zelfde jaar ontving men van onzen Schryver: The Principles of the Christian Religion, expressed in plain

(*) Dit uitmuntend Werk is in 't Nederduitsch vertaald, en by alle Bybelminnaaren bekend.

(†) Van beide deeze Werken bezitten wy desgelyks eene Nederduitsche Overzetting in één Boekdeel.

[p. 482]

and easy Verse, for the Use of Children and Youth. In dit Werkje is gemaklykheid, eenvoudigheid en fraaiheid, gelukkig vereenigd; doch het zou van eene uitgestrekter nutheid geweest zyn, was 'er geene Leerstelling van eenen betwistbaaren aart in gebragt^(*).

Dr. doddridge was zeer yverig in het ontwerpen van een Plan van een Lands Gasthuis te Northampton. In den Jaare MDCCXLIII schonk hy eene Redenvoering, om dat weldaadig oogmerk te bevorderen: het wel slaagen hadt men, grootendeels, aan zyn invloed en arbeid te danken.

In 't zelfde Jaar, werd Dr. doddridge Lid van een Wysgeerig Genootschap te Northampton. By de zamenkomsten van 't zelve, leverde hy, in den Jaare MDCCXLIV, een Vertoog in, over de Leer der Slingers, en een ander over de Wetten van de mededeeling der Beweeging, zo in veerkragtige, als in onveerkragtige, Lichaamen. De aangelegenste voorstellen, tot beide betrekkelyk, worden in deeze Vertoogen zeer eenvoudig verklaard. Hy deelde ook aan de Koninglyke Societeit drie Verhandelingen mede, die ten blyke strekken van de buitengemeene arbeidzaamheid, hem eigen.

The Rise and Progress of Religion in the Soul kwam, in MDCCXLV, in 't licht. De Oorsprong en Voortgang der Godsvrugt in 's Menschen Ziel, werd opgehelderd in een reeks ernstige Vertoogen, geschikt voor Persoonen van allerlei characters en omstandigheden, met eene Godsdienstige overweeging of gebed by elk Hoofdstuk. Dit was een der nuttigste, en voor het Volk geschiktste, Werken die hy uitgaf. Het ontving groote toejuiching, niet alleen van de Dissenters; maar van verscheide Geleerden en Godvruchtigen der Engelsche Kerk. Een Heer van uitsteekende Geleerdheid en Braafheid droeg het altoos by zich, verklaarende dat het alles behelsde, wat noodig was ten opzigte van ernstige en daadlyke Godsvrugt^(†).

(*) 'Er is eenige grond om te gelooven, dat men van dit Werkje gebruik maakte in de Opvoeding van 's Konings Kinderen. Zie Letters te and from the Rev. philip doddridge, D.D. pag. 89.

(†) Men heeft op dit Stukje eenige aanmerkingen gemaakt, die opmerking verdienen, in een Brief aan Dr. doddridge geschreeven door een zyner beste Vrienden, en geplaatst in Dr. kippis Life, p. 91-95. - Van dit Werk, heeft men ons mede eene Nederduitsche Vertaaling geschonken.

[p. 483]

In 't Jaar MDCCXLVII, zagen van Dr. doddridge het licht, Some Remarkable Passages in the Life of the Hon. Col. james gardiner. Zyn oogmerk was, om niet alleen eene schatting van Dankërkentenis toe te brengen, aan de Naagedagtenis van eenen onschatbaaren Vriend; maar van verpligting aan god en zyne Medemenschen: dewyl hy de streelende hoope koesterde, dat het Verhaal, onder den Godlyken Zegen, een middel zou weezen, om een warm en leevendig gevoel van Godsvrugt te verspreiden^(*).

(*) Onder des Doctors Vrienden, met wien hy Briefwisseling hieldt, die dit stuk op hoogen prys stelden, was de geleerde warburton, die zyne goedkeuring op deeze wyze te verstaan gaf. ‘By den brief, met welken gy my verëerde, voegde gy Colonel gardiner's Life; met het grootste genoegen heb ik deeze Leevensgeschiedenis doorgeleezen. Niets kan oordeelkundiger weezen, dan de beschryving. Veele bedenkingen maaken het onderwerp van groot belang en nutheid. De roem van waardige Mannen, die zich opöfferden aan den dienst huns Lands; de schatting betaald aan byzondere Vriendschap; het voorbeeld in 't byzonder voor de Krygslieden, van zo veel Deugd en Godsvrugt, zo wel als van Moed- en Vaderlandsliefde; de dienst gedaan aan de overblyvenden der Familie, zyn zulke gewigtige bedenkingen, dat ze even zeer den Schryver als het Gemeen betreffen. Ik heb duizend dingen aan te merken, die my een zonderling genoegen gaven; doch hier slegts plaats voor twee of drie. De onderscheiding, welke gy maakt tusschen Godsvrugt en Geestdryvery, p. 78, is zeer juist, belangryk, en allernoodzaaklykst ten deezen dage, nu de Menschen zo gereed in uitersten loopen. Niet min voldoenings vond ik in uwe aanmerkingen, over de Misvormde gedaante des Christendoms, p. 130. Wy zien 'er de deerlyke uitwerkzels van. 't Zelfde vermaak verschaften my p. 162 en 163. Uwe Lofzangen ademen waare Godsvrugt, en zyn recht dichterlyk. De Aantekening op bl. 176 is zeer keurig. Ik staa volkomen in uw begrip, ten aanziene van de buitengewoone omstandigheid van 's braaven Mans Bekeering. Met één woord, het Boek zal u tot eere strekken, of, 't geen u beter aanstaat, zal een zegen voor u zyn, door een werktuig te weezen tot bevordering van 't algemeene Nut.’
De voornaamste aanmerking, welke Mr. orton op het Werk maakte, is, ‘dat de Schryver het genoegen hadt van eenige voorbeelden te verneemen, waarin het beantwoord hadt aan zyn wensch en hoope; schoon veelen, en misschien te regt, oordeelden, dat hy te veel bot gevierd hadt aan de beweegingen van byzondere vriendschap, onder het opstellen.’ - ‘In de waarheid deezer bedenking’ zegt Dr. kippis, ‘stem ik ten vollen toe. Colonel gardiner was, in de daad, een Man van een uitsteekend Character; maar dat Character hadt een inmengzel van Geestdryvery en Godsdienstig Bygeloof. Ik herinner my zeer wel, dat zyn voorkomen de agtbaarheid zelve was; maar die agtbaarheid ging vergezeld van eene stugheid en styfheid, geenzins inneemend voor de Kweekelingen der Academie te Northampton. De genegenheid van den oudsten Zoon tot den Vader was, dit weet ik, met meer vreeze gepaard, dan men doorgaans verlangt in een Kind omtrent zynen Vader. Dr. doddridge gaat ongetwyfeld te verre, wanneer hy, in zyne Lykreden over Colonel gardiner, voluit verklaart, dat hem moeilyk viel te zeggen waar, dan in het woord van god, de Colonel zyn voorbeeld vondt, of waar hy zyns gelyken hadt agtergelaaten. De Doctor zelve ging hem te boven in Character. Doch men hebbe te bedenken, dat, indien onze Schryver soms wat verre uitweidt in den lof van zynen Vriend, hy niets zeide, dan van welks waarheid hy ten volle overtuigd was.
't Is myn oogmerk niet’ vaart Dr. kippis voort, ‘om diep te treeden in de Geschiedenis der Bekeeringe van Colonel gardiner, alleszins zo zonderling. Dat de indruk op zyne Ziel gemaakt in een Droom geschiedde, is het genoegzaam aangeduidde gevoelen van Dr. doddridge, schoon de Colonel zelve het voor een wonderdaadig gezigt hieldt. De voorschikkende omstandigheden pleiten 'er genoegzaam voor, om het op eene zeer beredeneerde wyze voor een Droom te houden. Hy hadt een strenge Godsdienstige opvoeding ontvangen; nooit de beginzels van den Godsdienst verzaakt, schoon in zyn gedrag daar van afwykende; dikwyls voelde hy knaaging over zyne Leevenswyze; hy bevondt zich alleen in de stilte van den nagt; hy sloeg een Godsdienstig Boek open; het schriklyk misdryf, 't welk hy gereed stond te pleegen, werd op 't sterkst gewraakt door zyn geweeten. In deezen tweestryd viel hy in slaap; een Droom, overeenkomstig met zyne denkbeelden, waakende gekoesterd, volgde. En was hy, uit dien hoofde, niet min verschuldigd aan de Goedheid der Godlyke Voorzienigheid, voor de gelukkige en kragtige verandering, welke dezelve te wege bragt in zyne genegenheden en gedrag. De gebeurtenissen, welke ontstaan uit eene opvolging van tusschen beide komende oorzaaken, zyn niet min een inslag van de Bestuuring des Opperweezens, dan meer onmiddelyke tusschenkomsten. 't Is zo wel de gewisse Leer der gezonde Rede, als der Schriftuure, dat alle goede Gaven, en volmaakte Giften, van den Vader der Lichten nederdaalen.’

[p. 484]

Het Derde Deel van Dr. doddridge's Family Expositor kwam, met den Jaare MDCCXLVIII, te voorschyn. Het

[p. 485]

behelsde de Handelingen der Apostelen, met bygevoegde Aantekeningen op de Overeenstemming der Euangelisten, en Two Dissertations. 1. On Sir isaac newton's System of Harmony. 2. On the Inspiration, of the New Testament. - Dit Deel maakt een zeer aangelegen gedeelte uit van Dr. doddridge's groot Werk. In de Verhandeling over Sir isaac newton's Stelsel, om de verscheide Geschiedenissen, by de Euangelisten voorkomende, tot derzelver eigen plaats te brengen, bestrydt Dr. doddridge, met veel voordeels, Sir isaac's veronderstelling; maar geeft hem, intusschen, den grootsten lof. ‘Ik kan my’ luiden zyne woorden, ‘tot deeze taak niet nederzetten, zonder de zwaarheid van de taak aanmerkelyk verligt te voelen, door het genoegen waarmede ik denk aan de vaste overtuiging, welke een Man van zyne gadelooze schranderheid moet gehad hebben van de waarheid des Christlyken Godsdiensts, daar hy zich zo veel moeite gaf, om de Heilige Bladeren op te helderen; een genoegen, waarin ik denk dat elk braaf Leezer met my gaarne zal willen deelen; inzonderheid daar (volgens de beste berigten, openbaare en byzondere, welke ik heb kunnen magtig worden,) zyn vast geloof in de Godlyke Openbaaring zich ontdekte in de egte vrugten van manlyke Deugd en Godsdienstigheid, en ons, by gevolge, de regtmaatigste reden geeft, om te besluiten, dat hy tegenwoordig in de gelukkige uitwerkzelen daarvan zich onëindig meer verheugt, dan in al de toejuiching, welke zyne Wysgeerige Werken hem verschaften; schoon zy hem eene Beroemdheid bezorgden, duurzaam als de Wereld, waarvan hy het waare bespiegelend Stelzel ontdekte, en die hem, (in spyt van de niets beduidende poogingen van onkunde en trotsheid, en derzelver waare afstammeling, bygeloof,) als 't ware, met straalen van de Zon verheerlykt, en zyn naam onder de Gestarnten des Hemels aanschreeven.’

Dr. doddridge beschonk de Wereld, in 't Jaar MDCCXLIX, met A plain and serious Address to a Master of a Family, on the important Subject of Family Religion. In dit stukje

[p. 486]

waren twee Gebeden. Het een geschikt om te dienen, tot een Aanvang van vastgestelde Gebeden in de Huisgezinnen, waar deeze voorheen niet gebruikt waren; het ander tot een Morgen- en Avondgebed, voor de Huisgezinnen. Dr. doddridge, schoon een Dissenter, en uitsteekende in het doen van niet vooraf overlegde Gebeden, was, gelyk hier uit bleek, niet afkeerig van vooraf beraamde Gebeden, by voeglyke gelegenheden.

(Vervolg en Slot in 't volgend Stukje.)