Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

[p. 463]

Uittrekzel eens briefs van den heer Westrume, aan den heer Crell, over een basalt.

(Journal de Physique.)

myn heer!

De Heer lasius brengt van eene Reis, welke hy gedaan heeft in het Hertogdom Mecklenberg, een zeer belangryk Stuk mede, voor de zodanigen die geschil voeren over de vorming der Basalten. 't Zelve bestaat in een kleine groep van Basalt, of liever in een Basaltisch Bergje; het is allereigenaartigst geschikt om den hevigsten Voorstander van het Neptunisme^(*) van zyne dwaaling te overtuigen: want het draagt de onlochenbaarste kentekenen, dat het door 't Vuur gevormd is. Dit Groepje is vier duimen hoog, twee en eene halve duim breed. Het onderste gedeelte van dit Groepje is van ongeschikte Basalt, groenagtig graauw van kleur: hier op staan zes kleine kolommen van Basalt, van ongelyke lengte, rechtstandig naast elkander, en zich onderling in de geheele lengte aanraakende; derzelver breuk is nieuw, en de kleur dezelfde als die van de ongevormde Basalt, waar op die kolommen staan. Wat de gedaante betreft, deeze ko-

(*) Voor de Leezers, die, misschien, de woorden Neptuniste en Neptunisme, Volcaniste en Volcanisme, niet verstaan, merken wy op, dat de vorming van de Basalt, zints veele jaaren, de bekwaamste Delfstofkundigen in Duitschland bezig gehouden heeft. Zy verdeelen zich daadlyk in twee Partyen. Deeze, die beweert dat de vorming van de Basalt aan het Vuur moet toegeschreeven worden, heeft den naam van Volcanisten aangenomen; de andere, die aan 't Water alleen de vorming toekent, staat onder dien van Neptunisten bekend. De beide Partyen hebben hunne zo wydverschillende gevoelens in zeer wel opgestelde Verhandelingen beweerd, en dikwyls gestaafd, door een reeks bewysstukken, klaar en onderscheiden voorgesteld; derwyze, dat de Leezer, die nimmer gelegenheid gehad heeft, om door eigen Waarneemingen kennis op te doen, verlegen staat welk eene Party hy te kiezen hebbe.

[p. 464]

lommen zyn alle zeshoekig, en meer of min regelmaatig; de grootste heeft eene middellyn van drie vierde duim. Een deezer zes kolommen blykt geleden te hebben door het Vuur; want in eene van deszelfs breuken is dezelve zigtbaar tot glas geworden; het zelfde neemt men waar op de hoeken dier kolommen, zelfs ter plaatze waar ze elkander het naauwste raaken. Deeze verglazing is nog zigtbaarder op een der zyden van het Groepje: want te dier plaatze schynt het stukje gehard te zyn, in een vloeijenden glasklomp. De hardheid van deeze Basalt is niet zeer groot; maar dezelve is zeer fyn van korrel.