Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

[p. 442]

Zedelyke bedenkingen.

Veele menschen zyn van oordeel, dat alles wat hier op aarde niet opentlyk gestraft, of uit druklyk door eene Wet verboden word, geoorlofd is; dan wie weet niet, dat 'er oneindig veel zedelyk kwaad is, waar geene uitdrukkelyke Burgerwetten tegen bepaald zyn. - Ook vind men menschen, die dikwils, door eene verkeerde yver gedreven, zomtyds de grootste en gruwelykste snoodheden bedryven, terwyl zy waanen God dienst te doen met het geen zy hebben uitgevoerd, en dat zy nog dagelyks pleegen. - Zulk eene handelwyze heeft dikwils plaats in Vervolgingen, en by woelagtige, by onrustige, menschen. - De groote Paulus was aan deze boosheid schuldig door de Vervolging, welke hy tegen de Kristenen. hielp aanregten. - Hy maakte 'er zich inzonderheid schuldig aan by den dood van den eersten gemartelden Kristen. - Alle Vervolging is een gruwel in de oogen van den Regtvaardigen God; want alle Vervolging verwoest en Godlyke en burgerlyke Wetten. - Daarom, ô inensch! laat de voorzigtigheid altoos alle uwe daaden bestieren; want eenmaal komt die gedugte dag, waarop gy van alle uwe bedryven, tot een toe, rekenschap zult moeten geeven.

Het gebeurt niet zelden, dat de goeden, dat de braven, het meest te lyden hebben. Het is niet altoos een bewys, dat men het regt niet aan zyne zyde heeft, om dat men in deze Wereld veel lyden moet. - By Jesus omwandeling op aarde, moest het grootste regt zwygen voor de gruwelykste ongeregtigheden. De waarheid, zegt men, moet eenmaal zegevieren. Dat is zo. - Dan hier, in deze beneden gewesten, is de ware vergeldinge des loons niet. - De grootste onregtvaardigheden gelukken zomtyds veel beter, dan zulke bedryven, welke naar de strengste regels van regt en billykheid ingerigt worden. - Is dan de Voorzienigheid niet goed? - Is God dan niet regtvaardig? - Ja gewisselyk: God is en goed, en regtvaardig. - Om dat de straf der godloozen dikwils vertraagt, zal ze des te gewisser en heviger treffen, terwyl de heilzon der verdrukten eerst begint te dagen aan de overzyde van de doods Jordaan. - Daar zal men in vollen nadruk zien, dat God een onleegbre bron is van oneindige goedheid en regtvaardigheid, om dat dan de tyd eerst geboren is tot de ware vergeldinge des loons. - Als dan zullen Ryken en Armen, Aanzienlyken en Veragten, Jongen en Ouden, Godloozen en Rechtvaardigen, Vervolgers en die vervolgd zyn, Woelgeesten, en zy die een vredig leeven geleid hebben, - zy die de Maatschappy ont-

[p. 443]

rusten en nadeel toebrengen, en die, welke stille leden van dezelve zyn; deze allen zullen op dien grooten Oordeelsdag eene regtvaardige en eeuwige vergelding ontvangen van alle hunne werken.

Alles wat is, wat immer was, of ooit wezen zal, is zyn oorsprong alleen aan God verschuldigd; die is de oorzaak van alles, wat geworden is. - Wanneer ik den Hemel aanschouwe; wanneer ik let op al het gestarnte, welke alle Werelden zyn van eene ontzachelyke grootte. - Wanneer myne gedagten de lage aarde doorloopen; dan moet ik met verbaasdheid uitroepen: ‘hoe groot zyn uwe Werken, ô Heere! Gy hebt ze alle met wysheid gemaakt?’ Almagtig Opperheer! waar over moet ik my het meest verbazen, over uwe Almagt, of over uwe Wysheid! Het is eene diepte, die niet te doorgronden, een afgrond, die niet te peilen is. Alles roept ‘de Heere is groot. - Eeuwig onbegrypelyk!’ - Al wie goede beginzelen, gelukkige gronden, gelegd heeft, kan zich op deze Wereld veele aangename dagen, van verdriet bevryd, voorstellen. - 't Is waar, het is zomwylen de schuld niet van den mensch, dat hem het ongeluk verzelt op alle zyne wegen. Dan de meesten loopen het verderf in den mond, en zyn van hun ongeluk alleen de oorzaak, terwyl een wys man, in tegenheden, zelfs zonder verdriet kan leeven. - Eene overweeging, dat men in alles zyn pligt betragt - eene onderwerpelyke inschikkelykheid aan de bestiering der aanbiddelyke Voorzienigheid; - zie daar de ware bronnen van 's menschen geluk, - zie daar de vrugtbare bronnen van vergenoeging, die de mensch verkwikken kunnen, alschoon hy ook van alle kanten door tegenheden word aangevallen. - Daarom, al wie goede gronden gelegd heeft, kan zich waarlyk op deze Wereld een gelukkig leeven, veele aangename, en genoegelyke dagen, voorstellen bevryd van verdriet, bevryd van knagend jammer, naberouw, en drukkend hartzeer.

Gevaren, rampen en wederwaardigheden doen den mensch het best aan zynen pligt gedenken. Zy, die in het School van tegenheden en wederwaardigheden zyn opgetrokken en onderwezen, zyn veelal de gezetste pligtbetragters. Zy die van hunnen hemelschen Vader gekastyd worden, zyn dikwils zyne liefste Kinders; daar echter zulken, waaraan veel te verbeteren valt, om dat zy anders, indien ze niet door kastydingen en tegenheden binnen den kring van hunnen pligt gehouden wierden, veelligt tot afwykingen en buitenspoorigheden zouden vervallen. - Ligt dwaalt de mensch van 't regte spoor, en laat zich doorgaans niet dan met moeite binnen den kring van zyne verpligting houden. - Dan men redeneert derhalven zeer liefdeloos, en besluit verkeerd, indien men waant, dat hy, die met tegenheden en rampen bezogt word, godloozer en ondeugener mensch is dan zynen naasten, die in voorspoed leeft.

[p. 444]

Gy handelt dwaaslyk, gy handelt verkeerd en onvoorzigtig, ô mensch! indien gy eene daad, welke gy heden verpligt zyt uit te oesenen, tot morgen uitstelt. Kunt gy over den dag van morgen beschikken, daar het oogenblik van heden nauwlyks in uwe magt is? Heden zyt gy; maar morgen niet meêr. - Heden blo it de bloem uwer jeugd, en morgen ligt ze verslensd op de aarde - Het oogenblik, waar in wy nog waarlyk zyn, is alleen het onze, het volgende is geheel onzeker. - Ieder oogenblik is het zelfde, ieder oogenblik is even onzeker. - Laat ons derhalven niet zo dwaas zyn, dat wy op een onzeker iets vertrouwen, 't geen buiten het bereik onzer eigen beschikking is; maar laat ons, integendeel, vlytig gebruik maken van die oogenblikken, welke ons geschonken worden; dan zullen wy verstandig handelen - daar wy anders de grootste, de uitzinnigste, dwazen zyn.

Wat is een mensch, die niets om handen heeft, of een luiaard, die den morgen aan den avond knoopt, zonder iets gedaan, zonder iets uitgevoerd, te hebben, dan slegts gegeeten en gedronken, het een uur aan het ander gegeeuwd en gegaapt te hebben? - - Wat is hy anders dan een ballast der Wereld, een last voor zich zelven en voor anderen. Kwelling en verdriet zyn zyne onafscheidbare gezellinnen. - Hy gaat henen, sterft, en laat geene gedagtenis agter.

Een opgeblazen mensch is een walg in ieders oogen. Vol iedelheid behaagt hy aan niemand, dan alleen aan zich zelven - met vingers word hy nagewezen, en men zegt: mogt de man zich zelven eens met zo een onzydig oog beschouwen, als hy, door al de Wereld, beschouwd word, gewis zyn hoogmoed zou dalen; want hy zou weldra begrypen dat hy niets boven zynen evenmensch bezit, zo hy niet veeleer by veelen te kort schiet.

Het is oneindig beter ongelyk te lyden, dan het een ander aan te doen - veel beter verwoest te worden, dan te verwoesten - vervolgd te worden dan te vervolgen. - Wee u, gy beledigers, - gy, die uwen naasten ongelyk aandoet - die onwettig hem beledigt! - Wee u, gy verwoesters, die vernielt het geen niet uws, maar uwes naastens, is! - - die Godlyke en menschelyke Wetten vertrapt, en de banden der zamenleving baldadig verscheurt! - Wee u, gy Vervolger, die uwen broeder vervolgt, die hem geene plaatze noch ruste laten wilt! - Wee u! want gy zult éénmaal vervolgd worden, als die jongste aller dagen verschynen zal - dan zult gy rusteloos vervolgd worden - daar een worm, die niet sterft, die eeuwig knagen zal, daar de getergde wraak des Hemels, u zal vervolgen, rusteloos zal vervolgen, en dat (ô hoe ontzachelyk!) eeuwig!

C. v.d. G.