Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

Berigt van de uitgestrektheid der heerschappye, van de geldmiddelen, van de krygsmagt en het character van Tippoo Sultan.

‘De Nieuwstydingen, den kryg der Engelschen met tippoo saïb betreffende, zullen de plaatzing eeniger Byzonderheden, wegens zyn Ryk en Persoon (thans zeer vernederd,) zeer gepast maaken. Meerendeels zyn ze ontleend van den Major rennell, en andere egte Bescheiden, wegens dien Vorst en deezes Vader, hyder ally.’

* * * *

De Heerschappy van tippoo sultan, die zich Vorst van Mysore noemt, neemt ten Westen een aanvang aan de Bergketen by Dalmacherry, Sautgud en Attore; strekt zich Zuidwaards uit na Travancore en Madura; Noordwaards na Soonda en Visiapour, insluitende Adoni, het Grondgebied van wylen bazalet jung, Noordwaards na Guntoor en Ongole, en Westwaards tot de Zee. Deeze uitgestrektheid bevat in 't algemeen de Landen van Mysore, Bednore, Coimbettore, Canara en Dindigul; behalven de Vermeesteringen van zynen Vader hyder ally ten Noorden, te weeten Meritch, of Meritz, Soonda, Chitteldroog, Harponelly, Sanore-Bancapour, Roidroog, Gooty, Condanore, Canoul en Cuddapah.

[p. 342]

Tippoo sultan's Heerschappyen, zegt Major rennell^(*), zyn zeer uitgebreid; en schoon de onvolkomenheid der Aardrykskunde, van het Westlykst gedeelte des Schier-eilands, my niet toelaat om derzelver Noordlykste Grenzen uit te merken, nogthans is het vry zeker dat dezelve tot de Rivier Kistnah strekken, aan de Zuidzyde van de Stad Visiapour, en kan, derhalven, de uitgestrektheid van tippoo's Grondgebied of Koningryk van de Valeie Ootampaliam in 't Zuiden tot de Rivier Kistnah in het Noorden (of liever N.N. Westen) niet minder zyn dan 550 Britsche Mylen. In de breedte is het zeer ongelyk; op de breedste plaats, dat is in het Noordlykste gedeelte des Eilands, is de breedte ten minsten 330 Mylen; maar minder dan 150 in de Parallel van Tritchinopoly, en verder Zuidwaards loopt het in een punt uit. De Grondvlakte heeft men met die van Groot-Brittanje vergeleeken, welke gesteld wordt op 96,400 vierkante Britsche Mylen; en het Land van tippoo stelt men dat 21 vierkante Graaden beslaat, 't welk op de Parallel van 14 Gr. omtrent 97,650 Britsche Mylen uitmaakt.

Volgens het Berigt van Major rennell, was Mr. william townshend, een Bediende van de Oost-Indische Compagnie, die van Onore na Bednore en Seringapatam reisde, elf dagen op weg tusschen de twee laatstgemelde plaatzen; die, egter, niet meer dan 180 of 190 Mylen van elkander kunnen liggen; en deeze beschreef het geheele Land, 't welk hy doortrok, als open en vrugtbaar, en dat hy geen Bergen aantrof tusschen de Gauts^(†) en Seringapatam. - Maar Graaf Cornwallis beschryft, in zyn jongste Berigten, alle de deelen des Lands van Mysore, welke hy gezien heeft, op zynen tocht van Bangalore na Seringapatam, als over 't algemeen dor en uit den aart onvrugtbaar; dat het Leevensonderhoud voor Menschen en Beesten alleen kan verkreegen worden door den onvermoeiden arbeid der Inwoonderen, en dat het land, omstreeks Seringapatam, zeer oneffen en schraal is. De Bergen, voegt hy 'er nevens, zyn loutere rots, en de laagere gronden zo dun met aarde voorzien, en overal bedekt

(*) Rennell's Memoir of a Map of Hindostan.

(†) Gauts betekent een Doorgang door 't Gebergte of eene Landingplaats aan eene Rivier. In den eersten zin wordt dit Woord toegepast op de Carnatic, welke verdeeld is door Bergketenen, met veele zulke Doorgangen.

[p. 343]

met groote losse steenen, dat men 'er geene vrugten in eenige aanmerkelyke maate van kan trekken, ondanks het besteeden van den grootsten arbeid.

Graaf cornwallis en de Generaal abercromby kwamen ieder met hunne Legermagten, in het Land Mysore, door de Gauts of Ghauts te beklimmen; zynde een reeks van Bergen, die men de Indische Appenynen genaamd heeft. Deeze vermaarde Bergketen, die, misschien, met meer naauwkeurigheid, dan eenige andere grensscheiding, de lyn van Zomer en Winter, of liever Droog of Nat, bepaalt, strekt zich tot 13 Graaden in de breedte uit; dat is van Kaap Comorin tot Suratte (alleen met uitzondering van eene gaaping omtrent 16 Mylen wyd tegen over Paniamy^(*), op onderscheide afstanden van de Kust, zelden meer dan 70 Mylen, en doorgaans omtrent 40; voor een kort bestek, nadert dezelve tot 6 Mylen. Hoewel de hoogte van deeze Bergen onbekend zy, is dezelve groot genoeg om te beletten, dat de Wolken 'er niet over heen trekken, en dat gevolglyk de beurtwisselende Noord-Ooste en Zuid-Weste Winden alleen een Regen-saisoen aan ééne zyde van 't Gebergte veroorzaaken; te weeten aan de Windzyde^(†). De Hoofdstad van Mysore is Seringapatam, gelegen op een Eiland van de Rivier Cauvery of Caveri. Volgens Major rennell treft men 'er weinig opmerkenswaardigs in aan. Deeze naauwkeurige Aardryksbeschryver stelt de Breedte op 12^o. 31′. 45″. de lengte op 76^o. 46′. 45″. Dezelve ligt 217 Britsche Mylen van Arcot, 74 van Bangalore, 187 van Bednore, 380 van

(*) Deeze Breuk of Opening schynt te grenzen aan 't geen d'ainville Annamally, of het Oliphants Gebergte, noemt, en wordt meest beslaagen door een Woud 't welk goed Timmerhout oplevert; 't zelve heeft het Fort van Annamally ten Oosten, en Palicaudcherry ten Westen. De Valei of Opening strekt zich omtrent 14 Mylen uit tusschen het einde van de Noorder, en het begin der Zuider, Gauts, voor dat dezelve eindelyk komt in het laage Land op de Malabarsche Kust. Schepen, die, geduurende de Noord-Oost Passaatwind langs deeze Kust vaaren, ondervinden doorgaans een sterker wind op de hoogte van Paniamy, dan elders; en deeze Opening schynt eene genoegzaame oorzaak tot het voortbrengen van zulk een uitwerkzel op te leveren. Rennell.

(†) Dit alles ontwikkelt de Major rennell breeder in de boven aangehaalde Mem.

[p. 344]

Kaap Comorin, 622 van Bombay, 1170 van Calcutta, 290 van Madras, 128 van Tellicherry, 344 van Travancore, 205 van Tritchinopoly, 202 van Vellore en 405 van Visiapour. Natuur en Kunst heeft dit Eiland versterkt.

Mysore, eene versterkte Stad, omtrent 8 Mylen van Seringapatam, was de oude Hoofdstad, die den naam gaf aan 't geheele Landschap.

Bangalore, door den Graaf cornwallis, op den 21 van Maart 1791 vermeesterd, ligt op de Breedte van 13^o. en de Lengte van 70^o. 37′. 10′. Deeze plaats is, volgeens rennell, van veel aanbelangs voor den Staat, zynde eene sterke Vesting; uit hoofde van de ligging werd dezelve aangemerkt als het Bolwerk van Mysore aan de zyde van Carnatic. Dezelve is ook van gewigt, als liggende op het midden van het Schier-eiland, voorzien van wegen, in allerlei rigtingen door 't zelve loopende.

Men berekent de Inkomsten des Souverains van Mysore op vier Crores Roupyen; of zo veele Millioenen Ponden Sterlings. Zyn Krygsmagt was (in den Jaare 1788,) zeer groot, bestaande uit niet minder dan 72,800 geregelde Manschappen, daar onder begreepen 740 Europeaanen, onder Fransche Bevelhebberen, behalven de Krygsbenden in de Grensplaatzen op 49,000 begroot. Het overige zyns Legermagts, zamengesteld uit ongeregelde Krygslieden, bedroeg meer dan 33,000 Man; zo dat men de geheele Krygsmagt van tippoo berekent op 155,000 man, van welken 73,000 veel beter onderweezen zyn in den Wapenhandel, dan ooit een Vorst van dat Land zamen bragt^(*).

De Vader van deezen ontzaglyken tippoo was de beroemde hyder ally, een Soldaat van Fortuin, de Zoon van iemand, die, als Killadar of Gouverneur van eene kleine Sterkte, een der Koningen van Mysore diende. Men wil dat hy de beginzelen van de Kunst des Oorlogs in de Fransche Legers geleerd hebbe; in 't Jaar 1753 deedt hy zich by uitsteekenheid kennen als hun Helper in de vlakten van Tritchinopoly. Omtrent tien jaaren laater, aan 't hoofd van het Leger der Mysoriaanen ge-

(*) In den Jaare 1751 was de onkunde der Mysoreaanen in den kryg zo groot, dat zy, by een nagtmarsch, over een veld trokken met tien duizend Lichten, als of zy een ommegang deeden by een Indiaansch Huwelyks-Feest. Ormes Military Transactions of Indestan.

[p. 345]

plaatst zynde, ontthroonde hy zynen Souverain, en bestuurde het Koningryk, onder den tytel van Regent. - Kort daarop breidde hy zyne Heerschappy aan alle kanten uit, de Carnatic uitgezonderd; tot hy ten laatsten zich aan het hoofd eens Ryks bevondt, in uitgestrektheid aan Groot-Brittanje gelyk, en het verbaazend inkomen van vier Millioenen Ponden Sterling opbrengende. - In de Jaaren 1767, 1768, 1769, was hy met de Engelschen in Oorlog; in deezen betoonde hy grooten moed en bekwaamheid: want een schielyken inval in de de Carnatic doende, met een Leger meest uit Ruitery bestaande, naderde hy tot op zeven Mylen van Madras, en schreef den Vrede voor aan den Gouverneur dier plaatze. Dan, in den Jaare 1771, leedt hyder ally, weinig mylen van zyne Hoofdstad, eene volkomene nederlaage van het Leger der Mahrattas; met veel moeite ontkwam hy met een klein overschot der zynen de slachting; en wederstondt de veelvuldige aanvallen zyner Vyanden, die noch de kunde noch het noodige tot eene belegering bezaten. Hy wagtte vol gedulds den tyd af, tot dat de vyand, het land verwoest hebbende, door gebrek, zich genoodzaakt vondt het zelve te verlaaten. Eenige weinige jaaren van Vrede herstelden niet alleen alles in den voorigen staat; maar verbeterden zyne Inkomsten, en versterkten zyn Leger tot eene maate, die alle gedagten te boven ging; terwyl, ten zelfden tyde, de verdeeldheden, welke onder de Mahrattas ontstonden, hem in staat stelden, om zyne Grenzen, ten hunnen koste, uit te breiden. Zo veel vermag kloekheid, volstandigheid, en zuinigheid.

Geduurende den laatsten Oorlog, tusschen Frankryk en Engeland, deedt hyder ally een inval in de Carnatic aan 't hoofd van 100,000 man, zo Voet- als Paardenvolk; de afgerigsten ooit door een Inbooreling van Indie te veld gebragt. Zyne overwinning behaald op den Colonel baillie, wiens Krygsbende hy versloeg, en de daarop volgende hertocht van het Carnatische Leger, bragt te wege dat de Britsche zaaken, in dien oord, naar het gevoelen der meesten in Europa, als hooploos wierden aangezien. Gelukkig, nogthans, dat Mr. hastings, toen algemeen Bevelhebber van Bengalen, en wylen Sir eyre coote, Oppergebieder der Krygsmagt in Indie, anders daar over dagten; deeze Krygsheld stuitte welhaast de overwinnende Wapenen van hyder ally. Met een Le-

[p. 346]

ger, naauwlyks iets meer dan 7000 man sterk, noodzaakte hy dien onvermoeiden Oorlogsheld het beleg van verscheide Sterkten op te breeken; en op den eersten van July 1781 behaalde hy eene volkomene overwinning op het verbaazend Leger zyns Vyands, bestaande uit 150,000 man. Hyder ally stondt nog zes nederlaagen door; die van den zevenden Juny 1782 was de laatste, waarin die twee groote Krygsbevelhebbers elkander ontmoeten; geen van hun beiden was naderband tegenwoordig in eenigen slag van aangelegenheid. Beiden stierven zy hun natuurlyken dood, vyf maanden naa elkander. Hyder op 't einde van 1782, en coote in April 1783.

Major rennell geeft het Character van hyder ally in deezer voege op. Zyn Krygsgeluk, gegrond op verbeterde Krygstugt; oplettenheid op verdiensten van allerleien aart; bevrediging der onderscheide Stammen, die onder hem dienden; versmaading van staatlykheid en pligtpleeging, dan die natuurlyk uit de waardigheid van zyn Character ontstondt, en zyn daar uit volgende bezuiniging in kosten zyn persoon betreffende (waarvan het tegendeel de hoofdonderscheiding uitmaakt van 't geen men, onder gewoone Vorsten, Character noemt,) gepaard met zyne stipte oplettenheid op de Geldmiddelen, en het geregeld betaalen zyns Legers; dit alles verhief hyder zo verre boven de Vorsten van Hindostan, als de groote hoedanigheden des laatst overleden Konings van Pruissen hem boven de Europische Vorsten stelden; ik heb deswegen hyder ally altoos aangemerkt als de fredrik van het Oosten. Wreedheid was de ondeugd van hyder; doch men hebbe te bedenken, dat hyder's denkbeelden van genade afgemeeten waren naar een Asiatischen maatstok; en het is niet onwaarschynlyk, dat hy zyn eigen Character voor gemaatigd en goedertieren hieldt, en daarin zo verre uitsteekende boven tamerlane, nadir shah en abdallah als hy in Krygsbekwaamheid hun te boven ging.

Tippoo scheen, naa zyns Vaders dood, ten oogmerke te hebben den Oorlog voort te zetten. Men veronderstelde, dat een aanval op zyne Landschappen in 't Westen van Indie, door het baanen van een weg tot het aanzienlykst gedeelte zyner Heerschappyen, hem van de Carnatic zou aftrekken, en schoon het weinig twyfel leedt of dit gevolg zou plaats grypen, bleek het nogthans, by de uitkomst, dat het gedeelte des plans, den hertocht of

[p. 347]

veiligheid des Legers betreffende, niet zo wel beraamd was. Het deerlyk lot des Smaldeels, onder bevel van den Generaal matthews, wees dit uit. Tippoo, ten lesten, bevindende, dat de Mahrattas, zyne natuurlyke vyanden, met de Engelschen Vrede hadden, en dus gelegenheid om hunne oude vyandschappen voort te zetten, en daar en boven dat hy van de Franschen verlaaten was, besloot, schoon ongaarne, Vrede te maaken. By dien Vrede in Maart des Jaars 1784, te Mangalore getekend, werden de zaaken ten naasten by op denzelfden voet gebragt, als ze zich vóór den aanvang der vyandlykheden bevonden.

Het algemeen Character van tippoo, schryft Major rennell, is dat van een allereerzugtigst Man; hy bezit groote bekwaamheden voor den Kryg, en het beheer der Geldmiddelen; hy steekt uit in wreedheid, en is onverzettelyk gehegt aan zyne eens gemaakte ontwerpen; hy is, ongetwyfeld, de magtigste van alle Lands Vorsten in Hindostan; doch de verregaande versmaading zyner eigene Onderdaanen maakt het onwaarschynlyk dat zyn Ryk lang zal staan^(*).

Een Afstammeling van de Hindoo-Koning van Mysore, door hyder ally ontthroond, is nog in leeven, en wordt als Staatsgevangen te Seringapatam bewaard. By gelegenheid vertoont men hem aan het Volk: het in leeven laaten van deezen Afstammeling levert een sterk bewys op hoe zeer de Volksvooroordeelen aldaar werken ten voordeele van de Familie hunner oude Koningen. - Het maakte een gedeelte uit van het plan der Krygsverrigtingen des Zuidlyken Legers onder den Colonel fullarton, in den jaare 1783, om van Coimbettore na Seringapatam te trekken, om deezen Prins te verlossen, en het Volk van Mysore af te trekken van hunne onderwerping aan tippoo, en veele Mannen van doorzigt dagten dat het wel gelukt zou hebben, indien de omstandigheden den Colonel hadden toegelaaten zulks te onderstaan.

(*) Men bedenke, dat rennell zyn Werk, waarin deeze Characterschets voorkomt, in den Jaare 1788, uitgaf.