Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

Waarneeming wegens eenen vaneen gescheurden slokdarm. Door Doctor Thilow.

(Uit het N. Magazin fur Aertze von Prof. baldinger, in een verkort Uittrekzel, vertaald.)

Den 4 April 1790, wierd ik geroepen by een Meisje van zeven jaaren oud, 't welk van haare vroegste jeugd, zelfs van dien tyd af dat zy gespeend was, meestal brood tot haar voedzel had gebruikt; dit, en dan nog haar zeer mager lichaamsgestel, opgeblaazene onderbuik, hardlyvigheid, enz. bragten my in het vermoeden, dat het lieve wigt aan verharde Klieren in het darmscheil, en ook aan Wormen, laboreerde.

Reeds twee dagen, vóór dat ik deeze Lyderesse de eerste reis zag, had zy alles wat zy gegeeten of gedronken had terstond weder overgegeeven, en in die zelfde omstandigheden vond ik haar ook nog; bovendien was zy zeer dorstig, en klaagde voornamelyk over pyn omtrend de navel. Op myne vraagen, of zy een bitteren of bedorven smaak had, antwoordde zy van neen, en voegde 'er zelfs met een vergenoegd gelaat by: alles wat ik eet of drink smaakt my regt goed, als ik maar niet alles zo terstond weder moest overgeeven. Ik bezag haar tong, en deeze was zelf niet met de gewoone noodzaaklyke slym bezet, maar integendeel zeer rood. Dit alles onaangezien, had echter een niet tot de Geneeskunde geregtigde, of, het welk op het zelfde uitkomt, een Kwakzalver, aan haar een braakdrankje gegeeven; daar by voegende, dat het Kind zeker iets kwaads in de maag moest hebben.

[p. 321]

Daar my de bovengemelde omstandigheden in het geheel geene aanwyzing tot een braakmiddel gaven, zo keurde ik, en naar ik meen met het hoogste regt, een zo onverstandig gegeeven braakmiddel ten eenemaal af. Maar ordineerde aan de patiente, slymerige voedzels te geeven, en doeken met een aftrekzel van de Herba Menth. crisp. doortrokken, na dat dezelve vooraf met Spir. Menthae besprengd waren, over de maag te leggen, en schreef teffens het volgende drankje voor: ℞. Aq. Menthae pip. ℥v. Laud. Liq. Syden. ℈i.m.d.s. alle twee uuren een tafellepel vol te gebruiken.

Den 5 dito waren de pynen omtrend de navel opgehouden, en het overgeeven was veel verminderd: ik liet haar, daar 'er nog weinig van het drankje gebruikt was, met dezelfde middelen voortvaaren. By myn derde bezoek, vond ik een braakstroopje en nog een mixtuur, door een ander Doctor, die, zonder myn voorweeten, daarby geroepen was, verordineerd. Het Kind had ook werklyk reeds van het braakstroopje gebruikt: ik gaf myne ontevredenheid, wegens een zo tegens alle regelen der Kunst aangewend braakmiddel, wel te kennen, maar het mogt niets baaten, om dat deeze Medicus even het zelve als de voorige Pseudo-Medicus gezegd had. - Ik dagt by my zelve, manum de tabula, en kwam niet weder.

Den 18 dito stierf het Kind, en de Vader van hetzelve verzogt my allerdringendst, 9m het te openen. Het ware te wenschen, dat een ieder, by het verliezen van de zynen, even zo van alle vooroordeelen vry zyn mogte, en den Geneesheer aanmoedigen, om de opening te verrichten; maar, dit zullen misschien nog wel, voor een langen tyd, slegts vroome wenschen blyven.

Ik bevond het lichaam ten eenemaal uitgeteerd, zelfs in zo verre, dat het onderlyf meer hol dan bol was. Na dat ik het zelve geöpend had, bevond ik het net, en de overige ingewanden, vry natuurlyk gesteld. De darmen waren niet opgezet, nog bevatten eenige drekstoffe, en ik ontdekte ook, zelf by het naauwkeurigste onderzoek, geen de minste ontsteeking, noch in de darmen, noch in de maag. De Lever en Milt waren gezond. Het Darmscheil was, doorgaans, met groote verharde Klieren bezet. In den nederdaalenden kronkeldarm was een gewoone Worm, en een zoortgelyke in de dwarze. In de Karteldarm vond ik twee inschietingen, waarvan de eene die

[p. 322]

zig het naaste aan den bliuden darm bevond, wel drie duimen lang was.

Maar dit alles leverde noch geene voldoende oorzaaken, wegens de hevigheid der toevallen, op; want, noch de verharde Klieren, noch ook die twee Wormen, waren daar alleen in staat toe, indien niet de werking van het braak-middel daarby gekomen was. Wat die inschietingen betreft, deeze ontstonden eerst toen de ziekte reeds tot het hoogste toppunt geklommen was, want het Meisje had dagelyks, en zelfs nog daags vóór haar dood, behoorlyken stoelgang gehad; maar, toen de Stuiptrekkingen zo hevig en aanhoudende wierden, geloof ik, dat die op de ingewanden insgelyks gewerkt hebben, en door zodanige Kramptrekkingen konden deeze inschietingen zeer ligt veroorzaakt worden.

Meer dan eens, heb ik diergelyke in elkander geschoote darmen, in de lyken van zodanige lyders, aangetroffen, die by hun leeven nooit over iets, daar toe behoorende, geklaagd hadden; het zelfde hebben theden, cullen, cheselden, en meer anderen, ook waargenomen. EenGeneesheer behoort derhalven niet terstond alles, wat hy by het openen van een lichaam onnatuurlyk bevind, voor de oorzaak der ziekte aan te zien; maar moet het zelve dikwyls veel meer voor derzelver gevolgen beschouwen; en dan eerst zal hy die wezentlyke voordeelen kunnen verkrygen, die een kundig onderzoek der lyken, aan duistere Ziekten gestorven, opleveren kan.

Dierhalven niet vergenoegd zynde met die afwykingen, welke ik in den onderbuik gevonden had, ging ik over tot het openen van de borst, en hier door wierd my de moeite rykelyk beloond; want na dat ik het borstbeen had weggenomen, ontdekte ik in de linker borstholte een menigte van uitgestort vocht; en, by een naauwkeurig onderzoek daarvan, wierd ik overtuigd dat het zelve gedeeltelyk Geneesmiddelen, en gedeeltelyk het drinken, was, dat zy gebruikt had. Daar dit nu eigenlyk behoorde in de maag te zyn, zo zogt ik na de oorzaak, door welke deeze stof zich in de borstholte had kunnen ontlasten, en deeze bevond ik in den Slokdarm; want ter hoogte van een duim boven den ingang der maag, ontdekte ik in dezelve een scheur van die lengte, dat ik 'er met gemak de punt van myn pink konde insteeken, en toen ik met de linke hand het bovenste gedeelte des slokdarms toehield,

[p. 323]

en met de regte op de maag drukte, zo vloeide al het vogt, dat nog in de maag was, door de gezegde opening in de linker borstholte. In de rechter borstholte, ook in de longen of het hart, heb ik niets tegen natuurlyks waargenomen.

Na dat ik dit ontdekt had, verwonderde ik my niet meer over den bejammerenswaardigen staat, waarin zich het Kind in haare twee laatste levensdagen had bevonden; want niet alleen de zeer snelle pols, hevige Koortzen, maar ook de onafgebrooke geweldige stuipen, moesten, op die aanhoudende prikkeling der Zenuwen, die door het in de borstholte uitgestorte vogt veroorzaakt wierd, noodzaakelyk volgen.

Wat nu eigentlyk de oorzaak van het barsten des slokdarms betreft, deeze is, dunkt my, gemakkelyk te ontdekken. Ik geloof dat de Patiente, in het begin dat zy aan het overgeeven raakte, (waar toe de Wormen veelligt de eerste aanleiding gegeeven hebben,) tot eene roosagtige of ligte ontsteeking van den Slokdarm gedisponeerd was; en daar zy bovendien reeds aan verstoppingen in de Klieren laboreerde, zo zal myn vermoeden nog waarschynlyker worden, wanneer men in overweeging neemt, dat zich in dit Darmkanaal zeer veele Klieren bevinden, die dierhalven, door het aanhoudende braaken, te gelyk met de bekleedzelen van den slokdarm zelve, zeer uitgerekt wierden, en dus tot ontsteeking moesten overgaan: en hier door worden (zo als bekend is) die deelen, welke buitendien reeds zeer naauw met elkander verbonden zyn, nog naauwer vereenigd; daar nu dezelve, door het aanhoudend braaken, gestadig meer en meer geprikkeld en uitgerekt wierden, zo moesten de vezeldraaden eindelyk, voor dit geweld niet bestand zynde, wel vaneen scheuren, waardoor dan ook het barsten des Slokdarms en de dood veroorzaakt is.

Mogt toch ieder Overheid, die het welzyn van haare Ingezetenen wil behartigen, een streng verbod geeven, dat geene Landloopers of Kwakzalvers, wier aantal in onze dagen zeer groot is, (en onder welke men zommige Wondheelers, Chimisten, Drogisten, Kruidenverkoopers, en meer zoortgelyken, billyk tellen mag) volstrekt geene braak- purgeer- of andere geweldige middelen aan de Lyders, op eigen gezag, geeven mogen; dan zoude gewis nog meenig, voor den Staat en Burgery zeer nuttig, Medelid in het leven bewaard kunnen blyven!!!

thilow, Med. & Chirurg. Doctor.