Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

Verhandeling over de Verstoppingen des Onderbuiks, (getrokken uit het Werk van den Hoogl. Kampff,) ten nutte van Lyders. Uit het Hoogduitsch van den Heer Muller, Geneesheer te Hanau, met een Voorreden, en eenige ophelderende Aanmerkingen omtrent de Leere van Kampff, door E.J. Thomassen a Thuessink, A.L.M. Phil. en 's Lands M.D., enz. enz. In 's Gravenhage by I. van Cleef, 1790. In gr. 8vo. 250 bl.

In de Voorrede geeft de geleerde Vertaaler de redenen op, en wyst teffens het oogmerk aan, waar aan dit Werk zyn oorsprong te danken heeft, en waar toe het eigentlyk bestemd is; de Heer Doctor muller, te Hanau, naamlyk, heeft uit een groot Werk door den jongen Heer kampff, in den Jaare 1784 in 't licht gegeeven, ten tytel hebbende: Verhandeling over eene nieuwe wyze, om de hardnekkigste Ziekten, die haare zitplaats in den Onderbuik hebben, voornamelyk de Hypochondrie, zeker en in den grond te geneezen, dit kort en zaaklyk uittrekzel gemaakt. Het groote Werk behelsde de nieuwe theorie van den ouden Hoogleeraar kampff, over deeze zoort van Ziekten, en was hoofdzakelyk voor Artzen bestemd: dan zyn oogmerk was, om ook voor Lyders daar over iets in het licht te willen geeven, en hierin door zyn dood verhinderd zynde, heeft zyn gemeenzaame Vriend, de Heer Doctor muller, deeze taak op zig genomen, en door het uitgeeven van dit Stuk daar aan voldaan.

Om onze Leezers evenwel niet door een kwalyk begrip van den tytel van dit Werk te doen mistasten, waar uit schynt te blyken, dat in het zelve alle zoorten van Ziekten, wier oorzaaken in Verstoppingen van den Onderbuik te zoeken zyn, verhandeld worden, het geen echter zo niet is, want, om maar één bewys voor veelen op te leveren, zullen wy slegts zeggen, dat de Ziekten door Wormen, in den Onderbuik huisvestende, veroorzaakt, hier geheel met stilzwygen voorby gegaan worden, die nochtans een al te ryke bron van eene menigte dier zelfde gebreken zyn, welke door onzen Auteur in

[p. 375]

de X en XI paragraaph opgegeeven worden: om dit te vermyden, zullen wy verpligt zyn onze Leezers, de eigentlyke bepaaling der Ziekte of liever de naaste oorzaak dier Ziekten, over welken in dit Stuk gesproken word, uit de eigen woorden van den geleerden Schryver te doen kennen.

In de 1ste § zegt de Auteur: ‘Door de Verstopping der Ingewanden van den Buik, of de Infarctus, versta ik den natuurlyken toestand der Bloedäderen, inzonderheid der Poortäder, gelyk ook de vaten der lyfmoeder, wanneer dezelven, hier en daar, vervuld, opgepropt en uitgezet worden door een traag omloopend bloed, het welk eindelyk stil staat, stolt, kwalyk vermengd, op verschillende wyze bedorven, van zyne vloeibaarheid beroofd, dik, taay, polypagtig en verhard is, of wanneer het verdikte weivogt in dezelven, in de klieren, in het celleweefzel en in de eerste wegen zig verzamelt, aldaar verrot, verdroogt, en op verschillende wyzen bederft.’

Deeze Ziekte word vervolgens in deeze hoofdzoorten verdeeld, als 1. dezulken, waaraan de bloedkoek, of de vaster, aardagtige, zwaare, olieägtige, brandbaare, meer zamenhangende bestaandeelen des bloeds, het grootste deel hebben; 2. die welke onder den algemeenen naam van Pituita bevat worden, en ten 3. die welke in de Lyfmoeder gevonden worden. Deeze allen worden teffens in mindere soorten verdeeld, en met de hoogstmogelykste naauwkeurigheid beschreeven. Dat uit deeze onzuivere bronnen niet anders, dan eene ontelbaare menigte van gebreken en ziekten moeten voortvloeijen, laat zich zeer gemakkelyk begrypen, en hier over word in dit Werk zeer uitvoerig, en teffens zo duidelyk, gehandeld, dat Lyders aan eene of meerdere van dezelve laboreerende, met een weinig oplettenheids te gebruiken, en hunnen toestand met de agter het Werk geplaatste gevallen van Ziekten, vergelykende, weldra in staat gesteld worden om van hunne eigene een tamelyk voldoend begrip te kunnen maaken.

De verschillende oorzaaken, die tot deeze Ziekte gelegenheid geeven, worden met geene mindere zorgvuldigheid aangeweezen, en onder deeze worden de misbruiken in de opvoeding, vooral de Keurslyven, niet vergeeten; de thans al te weeklyke levenswyze; de niet alleen nuttelooze, maar zelfs schadelyke, gewoonte, om dikwyls van

[p. 376]

geestryke Dranken, Liqueurs, Elixters en zoortgelyke bevordering van de, door eigene schuld, verdorven eetlust gebruik te maaken, en veele andere misbruiken meer, waar door men zig aan deeze en veele andere daar uit voortvloeijende Ziekten bloot stelt.

Na de kentekenen, waaraan deeze Ziekte van anderen te onderscheiden is, behoorlyk aangeweezen te hebben, gaat de Auteur tot het opgeeven der geneeswyze, en de verschillende daar toe strekkende middelen, over; vermydende echter hier by, en met het grootste recht, alle eigentlyk gezegde voorschriften, om daar door te verhoeden, dat onkundige of min oplettende Lyders zich zelve door een verkeerd gebruik maaken van dezelve, in plaatze van voordeel, niet de grootste nadeelen, toebrengen kunnen. Hier toe worden, in de eerste plaats, een aanhoudend gebruik maaken van verzagtende, outbindende, enz. Klysteeren billyk ten sterksten aangepreezen, en verschillende Instrumenten, om dezelve te kunnen bybrengen, beschreeven. Jammer is het, ondertusschen, dat, voor al in ons Land, de afkeer van dit middel by ontelbaar veele Lyders nog zo groot is, dat een Geneesheer zelden gelegenheid heeft, om hun tot een herhaald gebruik daarvan te kunnen overhaalen.

Dit zal genoeg zyn om onze Leezers een schets te geeven van het Werk zelve, waar agter nog gevoegd zyn eenige Aanmerkingen van den geleerden Vertaaler omtrend de Leer van kampff, over de Onderbuiks verstoppingen. Deeze zyn van dien aart, dat het Werk zelve daar door ongemeen veel verbeterd, verscheide omstandigheden nog duidelyker verklaard, en met eene door den Auteur byna geheel vergeeten, en echter tot deeze zoort wel degelyk behoorende, Ziekte der Darmscheilsklieren met derzelver kenmerken en geneeswyze, zeer juist beschreeven, nog vermeerderd word. Dan ons bestek laat niet toe daar over verder uit te weiden; wy moeten onze Lezers tot het Werk zelve wyzen; hun verzekerende, dat beide het Werk, en de daarby gevoegde Aanmerkingen, niet alleen de uitsteekendste kentekenen van eene wel doorgedagte Ziektekunde draagen, maar ook dat dezelve zo wel voor geleerden als ongeleerden in dit vak van veel nut en dienst kunnen zyn.