Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792
(1792)– [tijdschrift] Vaderlandsche Letteroefeningen–
AuteursrechtvrijBrieven, behelzende veele byzonderheden over Zach. XII: 11. Waarby gevoegd zyn eenige anderen over, en betrekkelyk tot onderscheiden plaatsen der Heilige Schrift. Door Philippus Vermaat, Predikant te Moorddrecht. Te Gouda by W. Verblaauw, 1791. Behalven het Voorwerk, 334 bladz. in gr. 8vo.Liefhebbers van Bybelsche oordeelkundige navorschingen zullen, in deze Brieven, nog al etlyke onderwerpen behandeld vinden, op ene wijze, die geschikt is, om hunne aendacht uit te lokken, en hen tot een nader onderzoek op te wekken. Men zal ze met te meer genoegen doorbladeren, nadien de Eerwaerde vermaat ene uitgestrekte belezenheid bezit, van welke hy, zyn eigen oordeel volgende, zonder zich een meesterachtigen toon aen te matigen, een verstandig gebruik maekt, terwyl hy zyne overwegingen in een gemeenzamen Brievenstyl, die hem vryheid verleent, om ook nu en dan over bykomende zaken uit te weiden, leerryk voordraegt. De drie eerste Brieven gaen over de Godspraek, Zach. XII: 11; ze behelzen eerst enige bedenkingen over den naem Hadadrimmon; vervolgens over het geval, waer op de Propheet zinspeelt, en 't geen Hadadrimmon hier | |
[pagina 316]
| |
bepaeldlyk betekent, waerop ten laetste de geestlyke en eigentlyk bedoelde zin van den tekst nagespoord word. By deze Brieven, gaende over het hoofdonderwerp, welks ontvouwing de Eerwaerde vermaat zich voorgesteld had, komen wyders nog zeven Brieven, over verschillende Stukken, die ter ophelderinge van deze en gene Bybelplaetzen kunnen strekken. Zyn Eerwaerde deelt hier mede zyne opmerkingen over de Ismaëliten in 't gemeen, en de Hagarenen in 't byzonder; over de Landschappen, door Joktans Zoonen bevolkt; waer by ons aengewezen word, dat men 't Ophir der Heilige Schrift alleen in 't Gelukkig Arabie hebbe te zoeken; over de noodzaeklykheid van een Tolk, by het gesprek van Koning Salomo met de Koningin van Scheba; over het steken, of liever het benadeelen der Maane Ps. CXXI: 6; over de Rephaim, 't zy dan min geagte overledenen of gestorven Reuzen, die met hunnen dood het ontzachlyke verlooren hebben, waer van gelezen word Spr. XXI: 16. Verder neemt hy, uit Joel III: 2, aenleiding tot het naspooren van 't Dal Josaphats, en 't voorstellen van Gods geregtshandeling in 't zelve; by welke gelegenheid hy, in den laetsten Brief, zich ook nog uitlaet over 't onderzoek waer de Helle zy; welk niets afdoenend onderzoek zyn Eerwaerde gepastlyk besluit, met te zeggen: ‘Zalig is hij, die nooit zal weten waar de Helle, maar wel bevinden zal waar de Hemel, zy!’ - Om uit deze verscheidenheid op een byzonder Artykel een weinig stil te staen, zullen wy den Lezer onder 't oog brengen, wat den onderzoeklievenden vermaat doet beweren, dat het Ophir der Heilige Schrift alleen in 't Gelukkig Arabie te zoeken zy; zo dat men, met anderen, om geen tweeden Ophir, in de Indiën, of eenig ander verafgelegen oord, behoeve te denken. Zyn Eerwaerde vangt den vyfden Brief aen, met ene navorsching van het Gewest, waerin de Kinderen van Joktan hun eerste verblyf gevestigd hebben, naer de aentekening van Moses, Gen. X: 26-30: en leid ons, om te stellen, dat het geweest zy, het thans zo genaemde Gelukkig Arabie; van waer ze zich vervolgens in de om- en aengrenzende Landen uitgebreid hebben. Dit toont hy voorts nader, door ons agt te doen geven op de namen der aldaer gemelde dertien Kinderen, en de voetstappen, welken wy van hunne bevolking dier oorden, in de benaming van etlyke plaetzen al- | |
[pagina 317]
| |
daer, duidelyk genoeg vinden. Zulks van Zoon tot Zoon nagaende, komt hy tot één van Joktans Zoonen, met naame Ophir; en men heeft uit het voorgemelde, wegens de andere Zoonen, te denken, dat ook deze zich aldaer nedergeslagen zal hebben; en dat 'er mede enig landschap naer zynen naem genoemd zal zyn. Maer intusschen is het zeker, dat 'er in Arabie, by de Schryvers, geen Ophir bekend is; des men 'er naer raden moete. Daer echter het Goud van Ophir in de H. Schrift zeer beroemd isGa naar voetnoot(*), heeft men 't naestdenkelyk niet ver van een Goudryk gewest te zoeken, en dan komt het deswegens vermaerde SchebaGa naar voetnoot(†), in Arabie gelegen, terstond in opmerking. ‘Ook blijkt het, (zegt zijn Eerwaerde,) duidelijk genoeg, dat men niet verre van dezen oort, volgens de Schrift, in Arabie zoo een goudrijk Ophir, in den oudsten tijd, gekend hebbe. Zo leest men al van het Goud van Ophir Job XXII: 24, en XXVIII: 16. Gesteld dat Job en zijne Vrienden in Arabie ten tijde van Jacob, of wat laater, hebben geleefd, zoo kon hun geen ander, dan een nabuurig, Ophir bekend zijn; en dus dat zelve, 't welk door dezen zoogenaamden Zoon van Joktan bevolkt was.’ En even zo heeft men 1 Chron. XXIX: 4. aen 't Goud van Ophir in Arabie te denken; nadien de Scheepvaert op andere Landen ten tyde van David geen plaets had, maer eerst in de dagen van Hiram en Salomo in gebruik kwam. En deze Scheepvaert, onder die Vorsten, heeft zommigen aenleiding gegeven, om op een verder afgelegen Ophir te denken. Men heeft naemlyk uit het verhael, dat de Schepen van Salomo zo wel naer Ophir, als naer Tarsis, gevaren zyn, en in drie jaren maer eens wederom keerden, beslooten, dat Ophir, even als Tarsis, in de Oost-Indien, of elders, op een verren afstand, gelegen moet hebben. Maer als men nagaet dat 'er 1 Kon. X: 22. wel gezegd word van de Schepen van Tarsis, dat zy zo veel tyds besteedden; doch dat zulks 1 Kon. IX: 26-28 en X: 11. van de Schepen van Ophir niet gezegd word, ziet men terstond, dat dit besluit niet doorgaet. - Het kunnen onderscheiden Schepen geweest zyn; en, toegestaen zynde, dat het dezelfde Schepen waren, zo kunnen | |
[pagina 318]
| |
ze, op de heen- of wederreize na of van Tarsis, mede Ophir in Arabie aengedaen hebben. - Wat hiervan ook zy, 'er is althans in dit verhael niets, dat ons noodzaekt, om Ophir op zulken afstand te stellen; terwyl het voorheen aengevoerde ons bepaelt om het in Arabie te zoeken. Men vind, 't is waer, dit Ophir, by andere Schryvers, niet uitdruklyk genoemd; doch 't is, gelyk zyn Eerwaerde opmerkt, nogthans by andere Schryvers, in lateren tyd, zo men gissen mag, met enige verandering in Arabie bekend gebleven. Hier toe beroept hy zich op het Aphar van arrianus, het Saphar van plinius, het Sapphar van ptolomeus, en het Urphe van eupolemus, volgens de aenhaling van eusebius. Ook is het hem waerschynlyk, dat Moses, als hy de woonplaets der kinderen van Joktan beschryvende, Gen. X: 30, zegt: Hunne wooning was van Mescha af, daar gy gaat na Sephar, die benaming Sephar, (nagenoeg overeenkomende met de boven bygebragte Saphar of Sapphar,) gebruikt, om dat dit Landschap, in zynen tyd, reeds met dezen naem bekend was, schoon het te vooren eenen anderen had. - Zyn Eerwaerde het aenneemlyke van dit voorgestelde aengedrongen hebbende, zegt voorts ten besluite. ‘Laat iemand, zonder vooroordeel, de zaak in geschil beschouwen, en overwegen, zo dunkt mij, daar hij, ten tijde van Job, van een Ophir vind gewag gemaakt, en daar naderhand de Schrift van een Ophir spreekt, het denkelijk een en het zelve moet zijn, dat Eliphas te vooren bedoelde, en dat ongetwijfeld in Arabie lag, en daarom aan Job bekend kon zijn; daar hij niet mogelijk in zijn Land van een zoo ver afgelegen Ophir weten, noch Eliphas van deszelfs Goud spreken kon, toen men nog niets van zulke verre togten naar andere Landen wist. En was 'er in Arabie zoo een Ophir bekend, zoo koomt het mij voor, daar de andere Zoonen van Joktan aan zoo veele plaatsen hun naam den Nakomelingen nalieten, ook dit Ophir van Joktans Zoon zijnen naam verkreeg. En staat het zeker, dat Salomo's Ophir, nergens in de Schrift, op eenen verren afstand van het Joodsche Land word gesteld; maar dit alleen van Tarsis waar was; zoo is 'er dan ook niets in de geschiedenis dier berugte scheepstogt naar Tarsis, dat ons gevoelen van Ophir benadeelen kan. En zijn de Sapphariten van ptolomeus nu, volgens de uitspraak der Heilige Schrift, Ophiriten | |
[pagina 319]
| |
geworden, zoo vinden wij die in de Nabuurschap van Scheba, bij ptolomeus Sabe, daar, volgens het verhaal, dat wij van de Koninginne van Scheba 1 Kon. X. hebben, veel Gouds was; dat duidelijk genoeg leert, dat Ophir hiervan zeer wel zal zijn voorzien geweest. Ook de gelegenheid van dat Landschap, om daaromstreeks met Schepen, als die van Salomo, te koomen, begunstigt ons gevoelen. Ik zal u niet langer ophouden met Ophir, maar veronderstellen dat ik de eerste ben, die u, op deze wijs, van deze gedagten kennisse gaf; en ik vertrouw, dat ik u van mijn gevoelen overreed heb.’ - Hier aen hechtte zyn Eerwaerde, vóór 't afdrukken, nogtans deze volgende aentekening. ‘Ik heb nu ook eene Recensie gezien in de N. Alg. Vaderl. Letteroefeningen IV D. p. 530, waer in men opgeeft uit den Bundel van uitlegkundige verhandelingen van d.c. van voorst, dat die Ophir in Arabie plaetst: maer ik heb tot nog toe dien Bundel noch gezien noch geleezen.’ - Wy maekten 'er diestyds slechts met een woord gewag van, om dat ons bedoelde geen breeder voorstel toeliet: dan, ter dezer gelegenheid hebben wy daeromtrent nog te melden, dat de Eerwaerde van voorst in 't hoofdzaeklyke dezelfde bewyzen gebruikt, echter zonder in opmerking te nemen, de latere benamingen by welken het Gewest van Ophir, vermoedlyk, bekend gebleven is. Ook heeft hy wegens de Scheepvaert van Salomo enigzins een ander inzicht, waer toe hem lowth uber Jesaias II. Th.s. 58, geleid heeft; het welk, zyns agtens, voldoende is, om de geopperde zwarigheid uit den weg te ruimen. ‘Alles toch, zegt hij, behoefde niet van ééne en dezelfde plaats te komen. - Men merke dan op, dat vooreerst de Scheepvaart toen langzaam voortging, dewijl men alleen langs de kusten voer. Waarom kan men ook gene onderscheidene kusten hebben aangedaan gehad, en op de ene plaats goud, op de andere elpenbeen enz. hebben gehaald? Dus zou men van de Arabische kust goud kunnen gehaald hebben, en zelfs na Indiën zijn gevaren, om apen, paauwen of diergelijken te halen. Nog houde men onder 't oog, dat 'er nergens staat, dat Ophir, of andere plaatzen, van waar het goud enz. komen moest, aan Zee lagen. - Wie weet of de Schepen niet wel nu en dan aan de kusten lang wachten moesten, tot dat men het een of ander ver- | |
[pagina 320]
| |
re van binnen 's lands had afgehaaldGa naar voetnoot‘(*).’ - Dit denkbeeld, schoon wat verschillend van dat van den Eerwaerden vermaat, is 'er evenwel niet gansch strydig mede. En zo werken beide deze Schryvers, zonder van elkander te weten, over 't geheel elkander grootlyks in de hand. |
|