Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1792

Heelkunde van hippocrates, door D. van Gesscher. Eerste Deels, Eerste Stuk. Te Amsterdam by J.B. Elwe, 1790. Behalven het Voorwerk, 148 bladz. in gr. 8vo.

In dit Stukje vind men, behalven een kort Voorbericht, waarin de geleerde Schryver ten aanzien zyner Vertaalinge, en van de door hem daarby gevoegde Ophelderingen, rekenschap geeft, en eene korte Levensschets van den beroemden, en met allen recht hooggeachten, Vader der Genees- en Heelkunde, hippocrates, eene verzameling van Leerstellingen, tot de Genees- en Heelkunde betrekking hebbende.

Het is verdeeld in tien Hoofddeelen, en ieder derzelve weder in eenige afsnydingen, waarby eene korte opheldering of verklaaring van den text gevoegd is. De onderwerpen, in de Hoofddeelen verhandeld, zyn deeze: het eerste behelst algemeene Leerstellingen, het tweede, Leerstellingen, aangaande den Leefregel in haastige (gevaarlyke) ziekten, het derde, Leerstellingen, opzigtelyk tot de werking der warmte en koude, op het Lighaam, het vierde, Leerstellingen, betrekkelyk tot het bewerken van ontlastingen, het vyfde, Leerstellingen, aangaande de Verplaatzingen der

[p. 190]

Ziekten, het zesde, Leerstellingen, betrekkelyk tot de Ziekten der Jaargetyden, het zevende, Leerstellingen, opzigtelyk tot de Ziekten der onderscheiden Leeftyden, het agtste, Leerstellingen, betrekkelyk tot den pligt eens Heelmeesters, het negende, Leerstellingen, aangaande de Verbanden in 't algemeen, en het tiende, Leerstellingen, betrekkelyk tot de Verbanden der Beenbreuken. Dat de zeven eerste Hoofddeelen zodanige Leerstellingen bevatten, welke den Heelkundigen niet alleen, maar ook wel degelyk den Geneeskundigen, raaken, is uit derzelver opschriften gemakkelyk te zien; dan, daar onze Autheur eigenlyk bedoelt, met deeze verzameling, voor den beoeffenaar der Heelkunde te arbeiden, zo heeft hy zig daartoe ook meer byzonder bepaald; waarom dan ook de drie laatste Hoofddeelen byna twee derde gedeelten van dit Stukje uitmaaken; eindigende met het slot van het Boekdeel by hippocrates, ten opschrift hebbende: de Officio Medici.

Om onzen Leezer een staaltje ter proeve te geeven, verkiezen wy de XXXVste §. van het laatste Hoofddeel; dus in de Vertaalinge luidende:

‘De uitstortingen van Bloed, de Kneuzingen, de beleediging van Zenuwagtige Deelen, en de koude Gezwellen, door eene Wonde veroorzaakt; moeten vooral opwaards, minder benedenwaards, verbonden worden. De Hand of het Been moet daarby niet naar beneden hellen. Het begin des Windzels legge men ter plaatze van de Wonde, doe het zelve aldaar meest, minst aan de einden, en matig in het midden, sluiten, en geleide het einde by het verbinden, naar de bovenste Deelen.’ Hier op volgt deeze Verklaaringe. ‘Zoo zonderling deeze Tekst schynt, zoo noodig is het, dat wy ons by elk gedeelte derzelve een weinig bepaalen. - De Wonde, waaraan als eene oorzaak de uitstortingen van Bloed, de Kneuzingen, de beleediging van Zenuwagtige Deelen, en de koude Gezwellen worden toegeëigend, stelt hier geenzins eene Wonde in 't algemeen; maar eene Wonde, welke bepaaldelyk plaats grypt by eene Beenbreuk. - Voor uitstortingen van Bloed, leest men by hippocrates, (Echymomata,) voor Kneuzingen (Plasmata) voor beleediging der Zenuwagtige, Deelen (Spasmata) en voor koude Gezwellen (Oedema Aphlegmanta.) By eenige andere gelegenheden zal blyken, wat hy door deeze bewoordingen verstaan heeft. - Het vooral opwaards minder benedenwaards verbinden, in alle deeze gevallen, betekent myns

[p. 191]

bedunkens, dat wel het gansche Deel in het verband moet bevat zyn; maar men minder omgangen met het Windzel doen moet beneden, dan boven, de plaats der Wonde. - Het leggen van het begin des Windzels, ter plaatze van de Wonde, schynt zoo zeer te stryden met het gene daar omtrent, met opzigt tot de Zweeren §. 14, van het voorig Hoofddeel gezegd is, dat ik niet kan nalaaten te gelooven, dat men daardoor hier ter plaatze niet anders verstaan moet, dan dat de eerste omgang van het zelve, over de Wond moet heen gaan; niet, dat het begin moet vallen op de Wonde. - De verschillende fluiting van het Windzel, hier bepaald, strookt volmaaktelyk met het voorschrift, §. 5 van dit Hoofddeel; uit welke men tevens zien kan, dat, 't gene hier het midden genoemd wordt, eeniglyk betekent de overige plaatzen, de plaatzen naamlyk, begreepen tusschen de Wonde en de einden van het Deel, zoo naar boven als naar onderen.’

Het opgegeevene zal, zoo wy hoopen, genoegzaam zyn, om alle Beoeffenaars der Heelkunde, welke niet in staat zyn om de gulde lessen van hippocrates, in zyne oorsprongelyke taal zelve, te leezen, tot het vlytig bestudeeren van dit Stukje aan te moedigen.

Dat de Vertaaling van den Tekst, door onzen Autheur, vloeijend en ook teffens vry geschreeven is, zal ieder, die dezelve met het Origineel vergelykt, terstond in het oog vallen; wy voor ons gelooven, dat zy zeer geschikt is om aan haar oogmerk te beantwoorden, en de verklaaringen niet minder dienstig kunnen zyn, om de leerbegeerigen tot verder nadenken aan te spooren.