Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

[p. 226]

Waarneemingen der geneeskundige electriciteit, in verschillende omstandigheden; naar het Engelsch van James Ferguson, door D.L. Oskamp, Phil. Doct. & Med. Stud.

Geneeskundige Proeven op Lyders, die en volkomen, en gedeeltelyk, geneezen zyn.

Een Meisje van omtrend zeven jaar, behoorende tot het Vondling-Hospitaal te Londen, had zodanig een verstyfdheid in alle de Spieren van haar lichaam, dat, als men haar aanraakte, zy meer naar een dood, dan levendig, mensch geleek; haar kakebeenen waren geheel geslooten, en zy was zeer sterk vermagerd. Na dat zy een maand in deezen elendigen toestand geweest was, en geen hulp van eenige Geneesmiddelen bekwam, ordonneerde haar Dr. watson, geëlectriseerd te worden; waar mede men begon omtrent het midden van November, en daar mede by tusschenpoozing voortging, tot de volgende January, wanneer ieder deel van haar lichaam volkomen buigzaam was, en gereed stond haar wil te volvoeren; zo dat zy kon staan, gaan en loopen, gelyk andere Kinderen van haar ouderdom. Ik was by het geval tegenwoordig, toen dit verhaal in de Koninglyke Maatschappye wierd voorgeleezen, het welk ook naderhand is bekend gemaakt in het 53ste Deel der Philosophische Verhandelingen.

De Heer jael aberts, Professor in de Mathesis te Geneve, maakt gewag van de Geneezing eener Beroerte, aan den arm van een Slootemaaker, welke 15 jaar geduurd had, en veroorzaakt was door den slag van een hamer. Hy trok gestadig vonken uit den beroerden arm, en zond nu en dan een electrique schok door denzelven.

De Heer wilson genas, door de electriciteit, een Vrouw van eene doofheid, welke 17 jaar geduurd had; doch verhaalt tevens het zelfde aan zes andere insgelyks doove Persoonen beproefd te hebben, zonder eenig goed gevolg.

De Heer loret, een bediende van de Cathedraale Kerk te Worcester^(*), verzekert, dat de Electriciteit byna een specificq middel is in alle gevallen van een sterke pyn, hoe lang dezelve ook reeds mogte geduurd hebben in een

(*) Loret's Essay on Electricity.

[p. 227]

eenig deel van het lichaam; als in zwaare Hoofdpyn, hardnekkige Tandpyn, het Voeteuvel, en alle ziekten die naar Jicht gelyken: om echter niet onredelyk te schynen, door te veel van zyn Vertoog uit te schryven, zal ik den Leezer naar het Werk zelf verwyzen, het geen zeer onzydig geschreeven is.

De Eerwaarde Heer wesley heeft de manier van den Heer loret gevolgd: hy verhaalt nooit een voorbeeld gezien te hebben, waarin de electrique schokken mankeerden de alledaagsche en anderendaagsche Koorts volkomen te cureeren; ja zelfs verzekert hy, dat hier door de Blindheid geneezen, en het Gehoor is weder gegeeven aan een Man, die doof gebooren was. Hy betuigt hierdoor kneuzingen, loopende zweeren, en een beroerte in de tong, geholpen, ook het graveel uit de Nieren getrokken, te hebben. In zwaare stuiptrekkende gevallen meent hy, dat de Lyder eerst eenvoudig moet geëlectriseerd worden, op zyn minst een half uur des morgens en des avonds, dan kleine vonken van hem te trekken, en daar na hem schokken te geeven, zwakke of sterkere, naar de omstandigheden zulks vereischen, altoos echter met kleine beginnende. Deze manier schynt zeer geschikt, en de Eerwaarde Dr. priestley merkt te recht aan, dat, dewyl de Electriciteit een zo goed gevolg gehad heeft, in de handen van hun die in de Practyk onkundig waren, en van welke gevolglyk kan verondersteld worden niet altyd een goed onderscheid tusschen gevallen, waar dezelve met of zonder vrucht kan aangewend worden, gemaakt te zyn, het te bejammeren is, dat dezelve niet meer door kundige Doctoren is geappliceerd geworden^(*).

Dr. antonius de haen verhaalt, in zyne Ratio Medendi, (aangehaald door Dr. priestley,)^(†) een der meest beroemde Artzen van onze tegenwoordige Eeuw, dat het hem nooit gemist heeft een Beroerte, of verstyving der Leden, van welke oorzaak dezelve ook ontstaan mochte weezen, door de Electriciteit te geneezen, met een voorbeeld van een byzonder geval van deezen aart, omtrend de geneezing van een Persoon, door tien Schokken. Hy verzekert ons echter, dat het hem geheel en al mislukte in een verdonkerdheid des Gezichts, en in een styven Nek; alsmede het nooit te moeten appliceeren aan een Zwan-

(*) Priestley's History of Electricity, p. 419. and 422.

(†) Ibid.

[p. 228]

gere Vrouw; zoo als ook veratti raadt, het volstrekt te vermyden in alle Venerische kwaalen.

Wat my belangt, als nog zeer jong zynde, kan ik derhalven nog weinig bybrengen ten aanzien van dat gedeelte der Electriciteit, wat de Medicynen betreft; zo verre echter als ik ondervinding gehad hebbe, zal ik zulks hier myne (Engelsche) Landgenooten aanbieden.

Een Vrouw, welke zeer sterk klaagde over pyn in haar Maag, kwam by my om geëlectriseerd te worden. - Ik gaf haar alleen een schok dwars over de Maag, wanneer de pyn terstond verdween: doch den volgenden dag kwam zy weder, en klaagde my, dat ik de pyn had gedreeven van haar Maag in een van haar Tanden, waardoor zy een smertelyke Tandpyn gevoelde. - Ik gaf haar toen een sterke schok door haar Tanden en Tandvleesch, waarna de pyn verdween. - Zy betuigde my een week daar na zeer wel te zyn, en niets meer van haar voorige kwaal bespeurd te hebben. - Ik heb daarna dezelfde proef gedaan aan verscheide andere persoonen, die insgelyks met Tandpyn gekweld waren, welke zich alle zeer spoedig hersteld zagen, uitgenoomen drie, in een van welke ik bevond, dat de Tand geheel bedorven en byna verrot was.

Een arme Vrouw bracht haar Dochtertje (welk omtrend acht Jaar oud was) om geëlectriseerd te worden voor een Rheumatismus, welke, (zo als de Vrouw zeide,) zig gezet had op de linker Knie van het Kind, en zo ver het gebruik van haar linker Been had weggenomen, dat zy, zedert een Maand, geheel was lam geworden. - Ik trok eenige vonken uit haar Knie, welke het Kind my verklaarde, in het eerste niet, doch van langzamerheid sterker, te gevoelen. - Ik verzocht de Moeder haar de volgende Dag weder te brengen, zo als zy vervolgens deed. - Toen trok ik eenige vonken twee of drie duimen boven en beneden de Knie, omtrend een kwartier uurs, tot dat het vel rood en met puisjes bezet wierd, wanneer het Kind zeide, zy voelde haar Knie zeer warm, en kon de pyn niet langer wederstaan, die de vonken veroorzaakten. - Ik gaf haar een zachte schok door de Knie, daarna een wat harder, en eindelyk een redelyk sterke, waarop zy begon te kryten, toen gaf ik haar twee Stuivers, en zy betuigde een Juffrouw door my gemaakt te zyn, en nooit weer te zullen kryten, wanneer zy gebracht wierd om geëlectriseerd te worden. - Den volgenden dag kwam de Moeder alleen, en verklaarde my, zeer aangenaam verrast te

[p. 229]

zyn, als haar Dochter zonder eenige hulp beneden kwam om te ontbyten^(*), doch klaagde teffens, dat zy een sterke Maagpyn had. - Ik verzocht haar het Kind terstond te haalen, het welk zy deed, en wanneer, na een redelyk sterke schok door het Kinds Maag gezonden te hebben, de pyn terstond verdween, zo dat ik nooit van deszelfs wederkomst iets heb vernomen.

Een Man, wiens linker Schouder uit het lid, en wiens Arm, door een val van zyn Paard, zeer sterk van de Schouder tot den Elleboog gekneusd was, kwam een Jaar daarna om geëlectriseerd te worden. Hy verhaalde, dat het Been zeer wel gezet was door een Chirurgyn, (gelyk zulks ook inderdaad bleek,) maar dat de Spieren zodanig gekneusd geweest waren, dat hy nimmer daarna was in staat geweest, zyn linker Hand een voet breed van zyn zyde af te brengen, zonder behulp van de rechter. - Er scheen my weinig reden van te hoopen op eenige hulp door de Electriciteit, doch wilde ik, hoe het ook was, zulks beproeven, en gas hem drie Schokken van de Schouder tot den Elleboog, op de laatste van welke hy reeds zyn Arm genoegzaam noegzaam halfwegen rechtuit hield in een Horizontaale houding. - Ik verzocht hem den volgenden dag weder te komen, 't geen hy deed, wanneer hy, naa een paar sterke Schokken, zyn Arm geheel rechtuit hield, en, zonder behulp van de Rechterhand, den Hals van zyn Hemd met de linker ontknoopte. Of hy op den duur het gebruik van zyn Arm behouden heeft, kan ik niet zeggen, wyl hy vertrok, en ik naderhand niets meer van hem heb vernomen.

Een Vrouw, welke een hard Gezwel op haar Linkerwang had, dat zy my zeide in weinige dagen gekregen te hebben, kwam om geëlectriseerd te worden. - Ik hoopte op een goed gevolg; wyl de kwaal van zoo kort een duur was, trok ik eerst eenige Vonken uit haar Wang, en zond toen een paar middelmaatige Schokken door dezelve; haar verzoekende het nu warm te houden, door het zelve te dekken met een dubbelde baajen doek; - zy kwam den volgenden Dag weerom, en ik vond het Gezwel veel kleinder en zachter, trok weder verscheidene Vonken uit het zelve, en gaf haar drie Schokken, waarvan de laatste redelyk sterk was: - zy kwam des anderendaags weder,

(*) Deeze Vrouw woonde op een Zolder, doch bereidde haar Eeten in een Kouken, waar haare Dochter nu alleen van de Zolder by haar kwam.

[p. 230]

wanneer ik het Gezwel zodanig verminderd vond, dat ik het noodeloos oordeelde de Operatie te herhaalen.

Ik was eens te Bristol sterk geplaagd door een zeere Keel, zo dat ik niets kon door krygen. - De Heer adlam, welke in die Stad woonde, en een groot liefhebber der Electriciteit was, trok verscheide Vonken van myn Keel; hy herhaalde dit noch eens omtrend een half uur daarna, wanneer hy langer dan een uur voortging, met dat goed gevolg, dat ik vóór zyn vertrek kon eeten en drinken zonder de minste pyn, welke ook daarna nooit wedergekeerd is. - Ik heb hier mede naderhand een menigte Menschen in zodanige gevallen geholpen, doch nimmer in zoo kort een tyd, als de Heer adlam my genas.

Een Jongman, die byna zyn gehoor verloren had, zodat die geene, welke met hem spraken, genoodzaakt waren zeer hard te spreeken, kwam tweemaal om geëlectriseerd te worden. - Ik trok alleen Vonken van zyn Ooren, en op de tweede reis hoorde hy zeer wel, zonder ooit weder iets van doofheid te bespeuren. - Ik heb zedert dien tyd dit zelfde beproefd met drie andere Persoonen, echter zonder 't minste voordeel, alhoewel ik altoos, na niets goeds van de Vonken vernomen. te hebben, eenige Schokken na den anderen door zyn Oor gedreeven heb, naar de tegenovergestelde zyden van den Hals.

In Rheumatique gevallen heb ik, in 't algemeen, de Electriciteit van een zeer goed gevolg gevonden; alleen door aanhoudend Vonken te trekken van die plaats waar zich de pyn gezet heeft, tot dat het vel rood en met puisjes bezet is, en den Lyder een gloeijende warmte gevoelt, waaruit de Vonken zyn getrokken: welke manier ik ook zeer goed bevonden heb in verouderde verdraaiingen.

Eens was ik bedroogen door een Man die de Venerische Ziekte had, (zo als ik naderhand vernam) en welke verscheide maalen kwam om geëlectriseerd te worden, zo hy zeide, voor een Rheumatismus; - maar vindende, dat hy van dag tot dag verergerde, vermoedde ik de waare oorzaak ontdekt te hebben: - wanneer ik hem echter hier over ondervroeg, ontkende hy zulks ten sterkste, zelfs als ik hem zeide, dat, wanneer hy die kwaal had, 't electriseeren hem niet alleen zeer zoude verergeren, maar het hem zelfs konde vermoorden; waarop ik hem weg zond, en verbood weder te komen. - Hy nu dacht

[p. 231]

het ook thans beter zig by een Chirurgyn te vervoegen, die hem genas, en my de waare oorzaak van zyn kwaal verhaalde.

Nooit heb ik de Electriciteit geappliceerd, in Parasitique gevallen, of in het Podagra. In het laatste van welke ik ook nooit van gedachte ben geweest zulks te beproeven, voor dat ervarenen dit met goed gevolg hadden ondernomen.

De kundige Heer william swift, een Instrumentmaaker te Greenwich, (die ook zeer goede Electriseermachines maakt) heeft onlangs geneezen Mejuffrouw allmey, een Bakkers Vrouw van die zelfde plaats, van een Hemiplegie, of zwaare Lammigheid aan eene zyde, welke zo erg was, dat men gerust kookend water kon gooijen van haar Hand tot de Schouder, en van de Schouder tot den Voet, zonder dat zy zulks voelde. - Dr. green ordonneerde de Heer swift haar te electriseeren, zo als hy gevolglyk deed, somtyds een uur, ook wel twee uuren aan den anderen, al op die plaats, waar de verlamdheid was; ook gaf hy haar nu en dan Schokken. - Haar gevoel is thans ten eenemaal hersteld; zy wandelt zeer wel, en ik zag onlangs haar naam, die zeer wel geschreeven was, door die hand, welke zy te vooren niet kon gebruiken. - Daar dit nu een aanmerkenswaardig geval is, zal ik hier de verschillende tyden opgeeven, waarop zy geëlectriseerd wierd, benevens het getal der Schokken, haar op verschillende tyden gegeeven, en waar van my het relaas gezonden is door den Heer swift, waarmede ik zeer wel bekend ben. Hy gaf haar in 't begin sterke Schokken, tot dat zy begon te gevoelen, en naderhand middelmaatige.

[p. 232]

Lyst der Tyden en Schokken, waarin en met welke de Lyderes geëlectriseerd wierd.

Sept. 3	in 1	uur 4 Schokken.
- 5	- 1	- 6 -
- 7	- 2	uuren 12 -
- 8	- 2	- 12 -
- 9	- 1½	uur 12 -
- 11	- 2	uuren 9 -
- 12	- 2	- 12 -
- 13	- 2	- 12 -
- 16	- 2	- 9 -
- 19	- 1½	uur 6 -
- 23	- 1½	- 8 -
- 24	- 2	uuren 7 -
Oct. 3	- 1½	uur 6 -
- 4	- 1½	- 6 -
- 6	- 2	uuren 5 -
- 9	- 2	- 7 -
- 16	- 2	- 4 -
- 18	- 2	- 4 -
-	-	-
Te zamen 18 maal. 31½ uur. 141 Schokken.

Ik beproefde laatst (op verzoek) de Electriciteit aan een Jonge Dame, wiens voornaamste Spier van den Nek met een Gezwel bezet, en zodanig verstyfd was, dat zy haar Hoofd, hier door naar den eenen kant gedraaid, niet dan met zwaare pyn naar de andere zyde kon brengen. - Ik trok vóór een Week eenige Vonken uit haar Nek, geduurende een quartieruurs ieder Dag; doch zy vond geen de minste hulp door het zelve, weshalven ik op haar verzoek zulks staakte. Ik heb dikwils Vonken getrokken voor de Winter Voeten^(*), en altoos gevonden dat zy hierdoor spoedig genazen.

Het gebeurde myn Vrouw onlangs het gewricht van haar Hand te branden in kookend Water; terstond zette ik haar op den geïzoleerden Stoel, en trok eenige Vonken uit het zelve. In een korten tyd vond ik, dat de roodheid van het Vel, (door het branden veroorzaakt) verdween, en myn Vrouw, dat de pyn verminderde; wanneer zy een

(*) Een Ziekte in Engeland, zo gemeen, als by ons de Winterhanden zyn.

[p. 233]

linnen zwachtel om haar hand deed, tot dat ik weinig uuren daarna, op nieuw, eenige Vonken wilde trekken, 't welk haar geheel genas, zonder een blaasje op het Vel naa te laaten, noch eenig onderscheid in de couleur te vertoonen, van die, welke het te vooren gehad had. - Had ik dit niet, vóór dat noch een blaar was opgetrokken, ondernomen, was moogelyk de Electriciteit van weinig of geen dienst, in dit geval, geweest. In gevallen, waar Schokken vereischt wierden, ben ik altoos met zachte begonnen, en, zo hierna de kwaal niet luisterde, trapsgewys voortgegaan, waarby ik my zeer goed bevonden heb.