|
| |
Eenvoudig middel, om eene electricque battery, by derzelver hoogste belaading, voor het breeken der flessen, enz. te bevryden.
Onder alle de takken der Natuurkundige Weetenschappen, is thans byna geene, in welke deeze laatste Jaaren zo veele vorderingen gemaakt zyn, als in de kennis der Electriciteit-kunde. Elk be-yvert zich, als om stryd, om ze in haare Natuur en Werking na te spooren, als mede om de benodigde Werktuigen en Apparaten, ter uitoeffening van het Electricq vermogen, te verbeteren en te verfraaijen; blykens het aantal van zo veel geleerde en kundige Liefhebbers der nutte Weetenschappen, welke zich verledigen, om, ook in dit Vak der Natuurkunde, hunne overdenkingen en proeven aan den dag te leggen, en dezelve, zo veel mogelyk, tot nut van het Menschdom te beoeffenen.
Dan met dit alles heeft men, by de bewerking der Electrizeer-Machines, nog al veele belemmeringen, welke men wel wenschte dat uit den weg geruimd konden worden. Van die natuur is wel inzonderheid de nuttclooze uit- en wegvloeijinge der Electricque vloeistoffe, wanneer men een fles of battery tot het hoogste vermogen belaaden wil; veelal veroorzaakt door den Electrometer; dewelke ook dikwils door zulk een afblaazing verhinderd word, om de naauwkeurige maat der belaading eener batterye aan te toonen; waardoor dezelve dan, op het onverwachtst, langs een anderen weg, het zy door een fles te doen bersten, of door over den rand eener sles op derzelver buitenbekleedzel af te slaan, zich ontlast; en door dien weg de proeve doet mislukken, os de battery in wan-orde brengt. Zulks heeft my menigmaal doen wenschen, dat de een of ander Liefhebber het geluk mogt hebben, een doorgaand middel hier tegen uit te vinden: - dan zeer toevallig kwam ik hier omtrent tot de navolgende ontdekking.
| |
| |
By gelegenheid, dat ik met het doen eeniger Electricque proeven bezig was, om te onderzoeken de onderscheidene lengten der vonk of straal, veroorzaakt door de uitbarsting eener met Electricque vloeistosse belaadene fles, gebruikte ik tot deezen oversprong, in plaats van den Electrometer van Lane, eene andere bekleede fles, gemonteerd met een in den Winkelhaak gebogen koperdraad en knop, dewelke op gelyke hoogte kwam met den knop der sles, welke aan de Electrizeer-Machine verbonden wierd. Van den knop deezer laatste fles verwyderde ik van tyd tot tyd den knop van de andere fles, tot dat de afstand der knoppen zo groot wierd, dat de uitbarsting der belaadene fles over deszelfs rand, tot op het buitenbekleedzel, en niet op den knop der andere fles, overging. Dit bragt my eenvoudig tot de verzekering, dat de laading dier fles als dan tot het hoogste vermogen geklommen was; en dat, wanneer men de andere fles nader bybragt, de uitbarsting gemaklyker, voor een gedeelte, in deeze bygestelde fles overging, dan van den rand tot het buitenbekleedzel der belaadene fles.
Daar het nu eene bekende waarheid is, ‘dat, indien men eene met Electricque vloeistof belaaden fles ontlaad in een andere bekleede fles (de buitenzyde gemeenschap hebbende), deeze nagenoeg de helst zyner laading ontvangt.’ Zo redeneerde ik hieruit aldus. Indien bekend is, met den hoeveelden omgang der schyven de bygestelde fles volkomen gelaaden word, en men dan, na de eerste uitbarsting, nog zo veele omdraaijingen der Machine tot die fles, welke met de Electrizeer-Machine verbonden is, voegde, als het bygestelde flesje tot zyn laading nodig heeft; dat men dan, zegge ik, konde zeker zyn, dat deeze fles weder volkomen belaaden ware.
Derhalven, zal het eenvoudig middel, om de Electricque batteryen voor derzelver ontlaading, of ook wel, gelyk veeltyds, voor het breeken der flessen te bevryden, (en ter wiskunstige aanwyzing, dat de battery ter hoogte van ½ of 1 of meer duimen, om de knoppen met eene Electrique Atmospheer belaaden is,) hier op uitkomen.
Ten 1ste. - Men neeme een flesje van 30 a 40 of meer vierkante duimen bekleede oppervlakte; - monteere het zelve met een in den Winkelhaak omgebogen koperdraad, zo dat de knop, aan het einde van dien draad gevoegd, tot over den buitenkant van het flesje, zo ver oversteeke en zo hoog geplaatst zy, dat men deezen knop, wanneer het flesje naast de battery geplaatst word, gevoeglyk
| |
| |
tot eene der knoppen van de battery, op den afstand van ½ duim of minder, kan doen naderen.
Ten 2de. - Men onderzoeke (alvorens men begint te werken) telken reize als men gebruik van dit flesje maaken zal, met den hoeveelden ommegang der schyven het flesje zich, op den afstand van ½ duim, of zo veel meer als men het van den knop eener batterye plaatzen wil, zich zelf ontlaade; want de gesteldheid van weder en wind kan veel verandering in dien afstand maaken.
Ten 3den. - Alles in order geschikt, en de battery met de Machine verbonden zynde, plaatst men dit flesje, (alvoorens men de schyven begint om te draaijen), zodanig by de battery, dat deszelts knop, van eene der knoppen van de battery, op een zekeren afstand verwyderd zy; zo nochtans dat deeze afstand niet te boven gaa, de rechtlinische distantie, welke 'er is tusschen den rand eener sles der batterye, en het buitenbekleedzel. Anders zoude de battery, by de overlaading, niet op dit bygestelde flesje, maar op de buitenbekleeding van eene zyner flessen, zich ontlaaden; ook moet 'er zorgvuldig worden acht gegeeven, dat het buitenbekleedzel der batterye wel verbouden zy met de buitenzyde van dit bygevoegde slesje, om dus deeze afgebroken zamenvoeging zeker te doen zyn.
Dus verre het middel, 't welk men, ter afweering van de in den aanvang genoemde belemmering, zoude kunnen aanwenden. Nu zullen we, kortelyk, nog eenige ophelderingen en aanmerkingen, welke hier by nodig zyn, trachten op te geeven.
Om dan van dit bygevoegde slesje behooriyk gebruik te maaken, lette men hoosdzaakelyk op het volgende. - Men brenge de Electrizeer-Machine aan den gang, en draaije gerustelyk voort, tot dat werkelyk een explosie os uitbarsting der batterye, op den knop van het bygevoegde flesje, gezien of gehoord worde; daar na doe men de schyven nog zo veelmaal omdraaijen, als men door waarneeming weet, dat tot de belaading van het bygevoegde slesje benodigd zy; en men kan zich als dan verzekerd houden, dat de battery behoorlyk gelaaden is, zonder dat 'er eenig gevaar overblyft, van de opgehoopte Electricque vloeistoffe, door een of andere uitbarlting, te zullen verhezen.
Naarmaate men nu den afstand tusschen den knop eener sles der batterye, en die van het bygestelde flesje, bepaalt,
| |
| |
zal de battery ook maatig of sterk gelaaden worden; want zekerlyk heeft eene battery, of ook wel eene enkele fles, meer Electricque vloeistof nodig, om, op den afstand van een half, als om op dien van een quartier, duim, af te slaan; en ze zal dus in 't eerste geval sterker belaaden zyn geweest, dan in het tweede geval, wanneer de afstand des knops maar ¼ duim was.
De reden nu, waarom de battery gemakkelyker en ook eerder op dit bygevoegde flesje, (al was het zelfs dat men den afstand des knops van dit flesje, en dien der batterye, byna zo groot neemt, als de rechtlinische afstand tusschen den rand eener fles en haar buitenbekleedzel,) afslaat, is deeze. De battery gelaaden zynde, tot zo verre dat derzelver Electricque-Atmospheer in werking gebragt zy, zo stoot de Natuurlyke Electriciteit des knops van het flesje te rug, en brengt denzelven eindelyk in een staat van Negativlteit; waar door d'Electricque vloeistof, welke reeds in de battery verzameld is, zich, door haare veerkracht, een geschikten wech gebaand heeft, om het gebrek van dien knop, en vervolgens dien van de fles, te moeten vervullen; en dat met des te meer gemak, wyl de buitenzyde der batterye, en van het bygevoegde flesje, vereenigd moeten zyn; waarom ook de binnenzyden zich des te meer trachten te vereenigen. - Eene werking, inderdaad, welke ook plaats heeft, (doch omgekeerd,) wanneer men de Machine een Negative werkdaad laat verrichten.
Eindelyk, behalven het voordeel 't welk deeze afgebroken te samenvoeging (ter beveiliging der flessen in de battery, en ter behouding der daar in aangevoerde en opgezamelde Electricque vloeistoffe) oplevert, heeft men 'er nog deeze voornaame nuttigheid van, dat namentlyk de uitbarstende stroom der batterye, op het flesje, hoor- enzichtbaar, tevens het tijdstip opgeeft, in 't welk dezelve eene volkomene belaading ontvangen heeft: ‘zonder dat men met de eene of andere Electrometer behoeft op te merken, wanneer deeze ophoud een hooger getal graaden aan te wyzen, het welk toch evenwel eene twyffelachtige zaak in deezen blyft.’ Voorts dient men nog op te merken, dat men, wanneer men eene enkele fles gebruikt, als dan de knoppen, tusschen deeze en het bygevoegde flesje, een grooter afstand geeven kan, dan by aldien een geheele battery gelaaden word. De gesteldheid der lucht moet immers by uitneemendheid droog zyn, om de Electricque vloeistof in de battery te kunnen ophoopen? - En dan
| |
| |
nog zal men evenwel eene enkele fles hooger kunnen belaaden dan eene battery; en hier van daan is het, dat de enkele fles een grooter afstand tusschen de knoppen toelaat, dan de battery. Ook gaat, in alle gevallen, dit vast door, dat, by eene onbekwaame of vochtige Luchtsgesteldheid, geene uitbarsting der batterye plaats zal hebben; dewyl 'er als dan geene ophooping van Electricque vloeistoffe kan bewerkt worden. |
|
Auteursrechtvrij