Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

De laatste Levensdagen van den Abt jerusalem. Door J.F.F. Emperius,Prof. te Brunswyk. Uit het Hoogduitsch. Te Haarlem by C. Plaat, 1791. Behalven het Voorwerk, 80 bladz. In gr. octavo.

Uit hoofde der algemene hoogagtinge, welke de Abt Jerusalem, naer verdienste, door zyne Schriften verworven heeft, is een bericht van zyne laetste levensdagen, uit eigen aert, belangryk; en de Hoogleeraer Emperius heeft, ongetwyfeld, allen die door 's Mans Letterarbeid geleerd en gesticht zyn, een uitstekenden dienst gedaen, met dit verslag algemeen te maken: te meer, daer het ten krachtigste dienen kon, ter verydelinge van een haetlyk verdicht uitstrooisel, dat die beroemde Man niet als een Christen gestorven zou zyn. - Men vind hier een getrouw Verhael van 't beloop van 's Lyders gesteldheid, naer 't Lichaem en naer den Geest, zins een aenval van beroerte aen de linkerzyde, op den 9den Augustus, tot dat hy den 2den September des Jaeis 1789, in den vroegen morgen, den laetsten adem des levens uitblies, in den ouderdom van 79 Jaren, 9 Maenden en 20 Dagen. Wat men van zyne heerschende denkwyze, in dat tydsverloop, te oordeelen hebbe, kan men genoegzaem opmaken uit de Schriften, in welker voorlezing, (daer hy ze zelf niet gebruiken kon,) hy bovenal een welgevallen had. Onder dezen waren de Christelyke Leerredenen van den Euangelischen Leeraer Zollikofer, de Liederen van Klopstock, de Gezangen van Cramer, Eschenburg en Spalding; ook begeerde hy eens wel uitdruklyk, dat men hem het XVIIde Hoofdstuk uit het Euangelie van Johan-

[p. 600]

nes, (waervan hy altyd zeer veel werks maekte) nog, maels zoude voorlezen. Wyders! was hy, geduurende die ongesteldheid, wanneer lichaemlyke ongemakken de verstandlyke werkingen van zynen geest niet overdwarsten, bestendig zichzelven gelyk, in de aendoenlykste erkentenis van Gods Vaderlyke Voorzienigheid; de gelatendste onderwerping aen deszelfs goeden en wyzen wil; en de heuchelykste verwachting op ene zalige ontbinding, die hem, (dat zyne laetste verstaenbare woorden waren,) ruim twaelf uuren voor zyn overlyden, zo wel getroost deed zeggen; ‘Heden avond, zal God, myn Heiland, toetreeden, en my mynen kamp helpen eindigen.’ - Met regt mogt de Vertaler van dit bericht, des, in zyne Voorreden, zich daeromtrent aldus uitdrukken.

‘Kom, snoode Lasteraar eener edele ziel, die thans in eene beter Waereld een zalig lot geniet - lees en word schaamrood! - Kom, Vriend der Waarheid! die den grooten Man naar waarde schattede, en geniet de vreugde, dat gij u niet bedroogen hebt; - gij vindt hem zichzelven gelijk, - in den dood zo wel als in het leven, - zo als gij hem wenschte te vinden. - Kom gij, die het Christendom boven alles waardeert, die alleen door het zelve uwe gelukzaligheid zoekt! - Gij die huivert bij het denkbeeld van Deïst, Naturalist, enz., als of de naam u reeds kon besmetten, - kom en lees - lees onpartijdig - zie in jerusalem den waaren, den sterkgeloovenden, Christen op zijn Sterfbed - leer van hem als Christen sterven!’