Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

Redenvoering, uitgesprooken by eenen buitengewoonen Kerkdienst, gehouden door de Protestanten, te Parys, ter gelegenheid der voltooijing van de Grondwetten des Ryks, en derzelver aanneeming door den Koning, op Donderdag, den 13 van Wynmaand, 1791. Waar achter gevoegd is eene Vertaaling, van het by die gelegenheid uitgevoerde Zangstuk. Te Duinkerken by Van Schelle, en Comp. 1791. 22. bl. in gr. 8vo.

Uit den Titel, aan het hoofd deezer Redevoering gesteld, kan de Leezer geredelyk opmaken, welke de aanleidende oorzaak, van het opstellen en uitgeeven deezer geweest zy. Schoon zulks op den Titel niet word gemeld, is de Wel Eerwaarde marron, voorheen Predikant in de Kapel van H.H. Mog. te Parys, de Autheur, en Dr. g.j.g. bacot de Vertaler, van dezelve.

Na dat de Redenaar tot een grondslag zyner Redevoering de volgende woorden van den Zallgmaker: gy zult de waarheid verstaan, en de waarheid zal u vrymaken, gelegt, en eene korte Voorafrede en Aanspraak, beiden, naar de omstandigheden van tyd en plaats, geschikt, gehouden heeft, gaat hy over, tot eene beurtswyze ontwikkeling, van de volgende vier, zo belangryke, hoofdzaken:

1. ‘De kennis der waarheid, en de vrije genieting van ons zelf, zyn op eene gelyke wyze de behoefte van onzen Geest, en de wensch van ons Hart.’

2. ‘Elk deezer voorrechten is, door deszelfs weezen, een der middelen tot het dierbaarste geluk, dat de Natuur ons verleend heeft; en echter is dit geluk

[p. 598]

niet afzonderlyk in het eene of in het andere; maar het is in de noodwendige vereeniging van beiden.’

3. ‘Het geen ten deezen opzichte waar is van den Mensch, alleen op zich zelven aangemerkt, is het nog veel meer, ten aanzien der Menschen, in den staat der Maatschappy beschouwd. De grootste geessels van deeze zyn onweetendheid en slaverny.’

4. ‘Eindelyk kunnen wy, in alle deeze betrekkingen, de Voorzienigheid niet te veel danken, die door de vordering van ophelderende Kundigheden, uit het midden van ons al die soorten van verdrukking heeft verbannen, waar onder wy zuchteden, en in derzelver plaats de heilzame bestiering der vryheid heeft gevestigd; een staatsgesteldheid, die juist zo zeer alle onze Rechten eerbiedigt, als zy geschikt is voor onze waare belangen.’

Voor zo verre wy uit de Vertaling oordeelen mogen, heeft de Wel Eerwaarde marron, in aanmerking genomen zynde het kort bestek van eene gewoone Redevoering, aan zyn voorgesteld Plan, in een styl aan de waarde van het onderwerp geëvenredigd, met alle mogelyke nauwkeurigheid beantwoord.

Het geheele Stuk, zo wel als de weinige Aantekeningen van den Vertaler ademen natuurlyk niets dan de heerschende begrippen van het tegenswoordige Fransche Volk, en wanneer men uit dit oogpunt deeze weinige bladen beschouwt, zal elk, van wat Staatkundige denkwyze hy ook zyn mooge, dezelve met genoegen leezen kunnen: tot eene Proeve van des Redenaars styl en wyze van behandeling, verkiezen wy de volgende trekken, door hem, aan het slot deezer Redevoering, gebezigd:

‘Franschen, laat ons ons geluk en onzen luister stellen in het gedenkwaardig tydstip, waarin wy ons bevinden. Indien de wanordens der Regeeringloosheid onzen overgang van de verdrukking tot de Vryheid hebben kunnen bezoedelen, laat ons bedenken, dat voortaan de omwenteling geindigd is, en dat wy ons onder het gebied der Grondwetten van den Staat bevinden. 't Geen hier by nog naar een wonder gelykt; 't geen wy nog, als een uitsteekende weldaad van de Voorzienigheid, moeten eikennen, is, dat uit die zo volslagene omkeering, waar van wy getuigen zyn geweest, geen oneindig meer vermenigvuldigde en zwaarer wanordens zyn voortgesprooten; dat deeze zo wyd uitgestrekte Landstreek eenklaps

[p. 599]

beroofd van Wetten, Overheden, Rechtbanken, Kerkdienaaren, en Krygstucht, niet geheel in den afgrond van verwarring en teugelloosheid is weggezonken. Maar, wee ons! zo wy, geroepen onder den Standaard van de Wet, van eene Wet, die het uitdrukzel van den wensch des Volks, en het gewrocht onzer Vertegenwoordigers is, de schandelykheden der Regeeringloosheid vernieuwden! wy zouden het juk verzwaaren; wy zouden de boeien vastklinken by andere Volkeren; daar het alleen aan ons hangt, om hen mede voor de Vryheid te gewinnen, door het voorbeeld van eenen wyzen onwankelbaaren, en gemaatigden, yver voor het Vaderland.’