Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

In welke plaatzen van den Bybel word gesprooken van het aanzyn eenes Duivels? Of, mag men de leere van eenen Duivel op goede gronden verwerpen? Uit het Hoogduitsch vertaald. Alom te bekomen. Behalven de Voorreden, 64 bladz. In gr. octavo.
Iets over de Zaligheid der Duivelen, aan den Heer Kirchhoff, door j-n. Te Rotterdam by J.P. Kraefft. In gr. octavo, 14 bladz.

Bide deze Stukjes raken het thans op nieuw zeer verlevendigd twistgeding, over het bestaen en de werking enes Duivels. - Het eerst genoemde zag oorspronglyk

[p. 338]

het licht, by gelegenheid der uitgave van een Papier, in 't jaer 1775, getyteld; Demoedige Bede om onderrichting aan die groote Mannen, welke aan geenen Duivel gelooven. In het zelve legt de Schryver het 'er op toe, om te toonen dat de Bybel, wel verstaen zynde, de gewoone leer, rakende den Duivel, niet begunstigt; en dat 'er zo wigtige reden zyn, om dezelve te verwerpen, dat ieder verstandig Man daer door genoopt moest worden, om dezelve ernstig tegen te gaen en geheel uit te rooien. - Het laetstgemelde Stukje is byzonder ingericht tegen de stelling van den Heer Kirchhoff, dat, het bestaen en den afval der kwade Engelen vastgesteld zynde, 'er reden zyn, om te beweren, dat hun straf niet eeuwigduurend is, en dat zy reeds tot inkeer gekomen zyn^(*). - Van het een en 't ander Geschrift moeten we betuigen, dat ze onze oplettendheid niet wel gaende hebben kunnen houden, daer 't ons verveelde, in 't wezenlyke niets anders te lezen, dan 't geen ons, in de Papieren over de leer, rakende den Duivel, reeds menigmalen voorgekomen is. De beantwoorder der Demoedige Bede betreed het gewoone pad, dat niets nieuws aen de hand geeft, 't welk ter nadere onderrichtinge zou mogen strekken. En de Tegenschryver van den Heer Kirchhoff brengt niets te berde, dan het geen al voorlang, by herhaling, aengevoerd is tegen de Voorstanders der herstellinge aller dingen, of der eindelyke zaligwordinge aller schepzelen. Het is lastig over een onderwerp, dat zo veelvuldig malen behandeld is, gestadig genoegzaem het zelfde te lezen en te herlezen, waerdoor men noch wyzer noch beter word.

Mogelyk zyn zy 'er best aen, die zich de verschillen over den Duivel en deszelfs invloed niet sterk aentrekken; als wel verzekerd zynde, dat God, indien hy den kwaden Engelen toelaet invloed te hebben op de menschen, om hen ten kwade te verleiden, dan ook zeker wel zorge zal dragen, dat de goede Engelen, vooral geen minder, maer eer meerder, invloed op de menschen zullen hebben om hen ten goede te noopen. Dit zo zynde, heeft de Mensch, als hy wel wil, niets kwaeds van den Duivel te vreezen, en hy kan zich zelven niet verontschuldigen, wanneer hy den kwaden Engelen meer gehoor verleent dan den goeden. Onder zulk ene werking en wederwerking, niet ongelyk aen den zogenaemden stryd van Vleesch en Geest, komt

(*) Zie N. Alg. Vad. Lett. V. D. bl. 453.

[p. 339]

het aen op 's Menschen eigen bestiering van zyne neigingen en hartstochten; zonder dat hy veel belangs stelt in de beslissing van 't gevoerde twistgeding.