Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1791

Letter- Geschicht- en Leerstelkundige Uitlegging van de Gebeden en Plechtigheden der H. Misse. In 't Fransch opgesteld door den Eerw. Pater p. le brun, Priester van het Order der Oratooren. Uit het Fransch in 't Nederduitsch overgezet, door een Roomsch Priester te Amsterdam. Te Amsterdam by F.J. van Tetroode, 1790. Behalven de Voorreden en den Bladwyzer, 721 bladz. in gr. 8vo.

In den jare 1716, toen dit Werk oorspronglyk het licht zag, hebben verscheiden Fransche Bisschoppen en Hoogleeraren der Godgeleerdheid, van deszelfs uitvoering met zeer veel lofs sprekende, het met hunne sterkste goedkeuring verwaerdigd; en de thans afgegeven Nederduitsche vertaling draegt insgelyks de vereischte goedkeuring weg; des de Leden der Roomsche Kerke, wien zodanig een Geschrift bovenal te stade komt, 'er vrylyk gebruik van kunnen maken. - Het behelst ene, naer de denkwyze dier Kerke, welingerichte leerzame ontvouwing van alles wat tot den plechtigen Misdienst, zo in gewoone als in staetlyker omstandigheden, enigzins behoort: en strekt bovenal, om den bywooners en handhavers van dien Eerdienst zodanige kundigheden in te boezemen, welken hunne harten met eerbied vervullen, en ter Godsvrucht opwekken: ten einde den sleurdienst, welke in 't byplegtige maer al te

[p. 156]

veel plaets heeft, te krachtiger tegen te gaen. Een Protestant, die dit bedoelde, (schoon hy den Misdienst geenszins schriftmatig goedkeure, en zelfs door dit Geschrift versterkt worde in zyn gevoelen, dat die in latere dagen, van tyd tot tyd, trapswyze, ter Kerke ingevoerd is,) met kan wraken, in zo verre iemand gehouden zy alles, wat by hem ene Godsdienstige Plechtigheid heet, inderdaed, met een overtuigd gemoed, Godsdienstig te verrichten, zal ook deze verklaring, indien een onderwerp van dien aert in zynen smaek valt, nog al met enig genoegen en vrucht doorbladeren. Velen der daertoe behoorende plechtigheden en verrichtingen komen ons, wanneer wy dezelven, by de ene of andere gelegenheid, beschouwen, gemeenlyk zeer vreemd voor, en wy kunnen ons dikwerf naeuwlyks verbeelden, dat 'er iets Godsdienstigs mede beöogd worde. Hieromtrent nu verleent Pater le Brun ene Letter- Geschicht- en Leerstelkundige Uitlegging, waeruit men kan afleiden, wat de Leeraers der Kerke, in welke het zinlyke en staetlyke, byzonder in het begin der derde Eeuwe, en vervolgens, hand over hand, toenam, daermede bedoeld hebben. De betekenis dier gebruiken, derzelver opkomst en voortgang word hier nagespoord, en tevens worden ons de Leerstellingen, in de daerby gebruikte Formulieren, voorondersteld of uitgedrukt, naer de leerwyze der Kerke, verklaerd; waerdoor een Protestant, des begerig zynde, zich een geregelder denkbeeld van dat alles vormen kan, dan hy gewoonlyk bezit.