Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

Waarneeming, aangaande de dop-luis in de wyngaarden, persiken- en abrikoosen-boomen.

Een wyngaard, staande tegen het zuidwesten, ter lengte van een muur van veertig of vyftig voeten, en zestien of twintig voeten hoog, was in eenen treurigen staat; waarschynlyk door mishandeling. De winter- of herfstsnoeijing namentlyk geschiedde veelal in Maart; en het hout kwam niet meer dan vier of vyf duimen van malkaar te liggen: dus wierd het zomerhout natuurlijk kort aan en op malkaar geplaatst: hier uit kan men nagaan, dat alles zeer arm zyn moest, en de Wyngaard gevolglyk geen goede druiven kon voortbrengen; vermits 'er te veel voedzel nodig was, om dit alles te on-

[p. 602]

derhouden. In 't Jaar 1780 wierd my deeze Wyngaard aanbevolen; myn oogmerk was dien in beteren staat te brengen, indien het mogelyk zyn mogt: met denkende op die manier meester te zullen worden van de schadelyke Dopluizen; maar beter druiven te zullen hebben. Ik snoeide den Wijngaard in December, ter lengte, naarmaate het hout zig siet aanzien; leide het ter wydte van 12 a 16 duimen van malkaar; en voorzag hem, van onder aan den wortel, met goeden ouden vergaarten koe-mest; het gevolg was, dat de Wyngaard dien Zomer een zeer sterk gewas maakte. Ik droeg vervolgens zorg, geen onnut hout in de Zomer-binding of snoeijing te laaten blyven; en die bevordering van sterke groei had ten gevolge, dat de Luizen minder waren, en de Druiven beter. Ik hield my voorts aan dezelfde behandelinge; en in het derde jaar was het, als of 'er nooit Luizen in den Wyngaard geweest waren; ook zyn ze 'er tot heden, 1790, niet weder in geweest.

Eindelyk begon ik te denken, zouden de armen niet altoos het meest te lyden hebben? zoude dit in de boomen niet veelal plaats hebben? Hierop ondernam ik eene dergelyke behandeling aan den Persik en Abricoos; ik sneed dezelven zeer dun uit; zo dat, als het zyn koude, de takken 4 duimen van malkaar kwamen te liggen; en voorzag de wortels met goeden onden vergaanen koemest; (dit deed ik vervolgens alle jaaren;) te gelyk zette ik de boomen zo hoog met de wortels, als 't maar eenigzins zyn kon; zoo dat ze maar even met aarde bedekt waren, en vatten konden; draagende tevens in den Zomer, met droog weder, zorg, dat ze wel begoten wierden. Hier op volgde een zeer sterk gewas. Ik brak in tyds de spruiten, welke ik dagt dat onnut zyn konden, om in te binden, 'er uit; de boom had dus geen onnodig voedzel te verschaffen, maakte sterk hout, en de Luizen verminderden; om kort te gaan, in het derde jaar was 'er geen Luis te vinden in alle die boomen, noch in de Wyngaarden die tegen over het Zuid-westen stonden. Maar in de boomen, die tegen het Zuid-oosten stonden, schoon ze dezelfde behandeling ondergingen, kon ik den Luis geen meester worden; en dit had zo wel plaats in de kasten als op het open veld voor de schuttingen. Ik ging daarom over tot een ander middel. - Voor die boomen op het Zuid-oosten, namentlyk, nam ik asch, en wel-hout-asch. Hoewel dit middel thans overgenoeg bekend is, heb ik egter by

[p. 603]

verscheiden lieden gezien, dat zy het zonder vrugt gebruikt hebben; maar zy zouden het kwaad wel in één jaar hebben willen overwinnen; en zo dit hun niet gelukte, heb ik al veelen hooren zeggen, 'er is geen raad voor. Ik bediende 'er my van op de volgende manier, nam een vat, vulde het met asch en water, maakte dit tot een soort van bry, of liever eene dikke verf, waar mede ik de boomen vervolgens smeerde. Zo dra het blad van de boomen was, dat wel in de kasten het eerst plaats had, sneed ik alles los; en vervolgens het hout, dat my dagt in het aanbinden niet nodig te zyn, 'er uit; men heeft dus minder te smeeren, wanneer het onnodig hout 'er eerst word uitgesneeden; en men kan ook, na de smeering, zo duidelyk niet zien, wat wel het beste vrugt-hout zyn zoude, als te voren. Ik nam vervolgens een schilders kwast, en beschilderde of besmeerde den boom en de takken met die pap, zoo dat 'er, hoe genaamd, geen plekje, hoe klein ook, overbleef; want indien men slegts lets overslaat, en één Luis vry blyft, kan men verzekerd zyn, dat ze twee a drie honderd zaaden of Luizen voortbrengt. Tot het smeeren koos ik maatig zagt weêr zonder Vorst; men begrypt zeer gemaklyk, dat, met vriezend weêr, de knoppen of botten, door de scherpte van de asch, en het vogt, waar mede die gemengd is, hinder zouden hebben; dan ik heb nooit aan hout, dat goed ryp was geworden, schade gehad, ook aan geen botten: maar wel aan dat niet ryp was geworden; doch van ouryp hout heeft men toch weinig te wagten. Die behandeling heb ik 8 jaaren agtereen volgehouden, zonder te verzuimen, al zag ik byna geen Luis; want de kosten waren slegts één man, die vier boomen op een dag smeerde, beslaande 9 groote raamen. Het gevolg hier van is geweest, dat de Luis geen den minsten hinder, hoegenaamd, deed; en ik was zo gerust, wanneer het smeeren gedaan was, als of 'er geen Luizen plaats hadden. Hierom raad ik alle liefhebbers, welker boomen met Dop-luizen besmet zyn, het jaarlyksch gebruiken van dit middel ten sterkste aan; en wel, om het, by aanhoudenheid, zo tydig in 't werk te stellen als mooglyk is. Op 40 boomen, welken te vooren byna niet ééne smaakelyke Vrugt voortbragten, ben ik hier door van dit kwaad volstrekt meester geworden. Men zal daarbenevens, by ondervinding, zien, wanneer men maar één jaar verzuimt, dat men 'er ook weder, als te voo-

[p. 604]

ren, mede geplaagd word. Dan zonderling is het, dat die boomen, welke tegen over het Zuid-westen stonden, alleen door bevordering van sterken groei, vry van Luis wierden en bleeven. Ik laat dit verder aan de Natuuronderzoekeren over.

Wyders kan ik hier nog melden, dat ik de asch ook met vrugt gebruikt heb, aan verscheiden uitlandsche planten, voornamentlyk, die wat houtagtig waren; als by voorbeeld de Myrtus pimenta, Camellia japonica, Mimosa, enz. Maar by tedere planten, aan welke de Natuur, wanneer ze beginnen uit te spruiten, de Luizen te gelyk schynt voor den dag te brengen, hebbe ik de asch aan het jonge tedere loof nooit durven beproeven. Ook bepaal ik my inzonderheid tot de Vrugtboomen: en ik vlei my met de verwagting, dat een ieder, die myn raad gelieft naar te komen, zonder, (zeg ik nog eens.) dit middel één jaar te verzuimen, loon van zynen arbeid zal genieten.

A.Z.