Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

Voorspellende tekens van het weer.

(Ontleend uit, a short Dissertation on the Barometer and Thermometer &c. by george adams, Mathematical Instrument-maker to his Majesty.)

(Vervolg en slot van bladz. 330.)

Weervoorspellingen uit de Wolken.

Er zyn zo veelvuldige Tekens uit welken verondersteld wordt, dat men het toekomend Weer kan voorspellen, dat virgilius stout genoeg was om te durven verzekeren, dat geen Regenvlaag ooit iemand schade deedt, zonder hem naar behooren gewaarschuwd te hebben. Onder deeze Tekenen zyn die van de Wolken ontleend veelvuldig en gewigtig: want uit de Wolken komt de Regen voort, en 't is de staat der Lugt, ten opzigte van het Water, 't welk de Wolken bevatten, die het nedervallen in Regendruppelen verhaast of vertraagt.

De formeering en ontbinding der Wolken aan het Uitspanzel zyn dikwyls merkbaar voor het oog, indien men ze eenigen tyd agter den anderen aandagtig waarneemt; byzonder op een Zomerschen avond, zullen wy zien dat

[p. 392]

ze by trappen afneemen, en, in 't einde, zo geheel in de lugt ontbonden worden, dat ze niet langer zigtbaar zyn. Deeze Ontbinding der Wolken in de Lugt, en derzelver verdwyning uit ons gezigt, mag men houden voor een sterkspreekend Voorteken van schoon Weer.

Maar, wanneer de Wolken, integendeel, zamenloopen, in dikheid en grootte toeneemen, spelt zulks vry zeker Regen. Indien, derhalven, het Uitspanzel, langen tyd helder en blaauw geweest zynde, bezet en bevlekt wordt met ontelbaare kleine Wolkjes, eenige gelykvormigheid hebbende met de baaren der zee, vertoonen deeze zich in 't eerst, dun, wit en vlokagtig; doch allengskens worden zy donker en zwart, en doorgaans gebooren omtrent ter hoogte van drie vierde van eene myl.

Tegen zwaaren Regen wordt elke Wolk dikker dan de voorgaa de, en zy zyn alle in een toeneemenden staat; dit vertoont zich allerduidelykst by het aannaderen van een Donderbui, wanneer kleme stukken van Wolken toeneemen en zamenvloeijen, tot dat zy, in korten tyd, het Uitspanzel bedekken.

Wanneer de Wolken als vliezen gevormd worden, donker en dik in 't midden, en wit aan de kanten, met een helder blaauwen hemel rondsom dezelve, vallen ze doorgaans schielijk neder in Hagel, Sneeuw of in Stortregens.

Indien men ziet, dat de Wolken hoog in de Lugt gebooren worden, met dunne witte streepen, gelyk vlokken wol of paardenstaarten, wyst zulks aan, dat de Damp verspreid en verstrooid is door strydige Winden boven, welke Wind schielyk beneden zal waaijen, en waarschynlyk Regen medebrengen.

Indien de Wolken, als zy opkomen, schynen af te wyken van zeker punt aan den Gezigteinder, mag men den Wind uit dien of een tegenovergestelden hoek verwagten.

Wanneer eene algemeene Bewolktheid het Uitspanzel boven bedekt, en 'er kleine stukken van Wolken, als rook, beneden dryven, is de Regen zelden verre af, en duurt doorgaans langen tyd.

Geen gewisser Teken van Regen is 'er, dan dat de Wolken na twee kanten dryven, en indien de laagsthangende stil voor den Wind afloopen: twee zodanig strydig dryvende Wolken voorspellen, by heet Weer, een Donderbui.

[p. 393]

Weervoorspellingen uit den Dauw.

Indien de Dauw, naa een schoonen Dag, overvloedig op het veld ligt, mag men een anderen schoonen Dag verwagten; doch, wanneer, naa zulk een schoonen Dag, zich geen Dauw op den grond vertoont, en geen Wind opblaast, is het een Teken, dat de Dampen opwaards klimmen, en dat 'er boven eene ophooping moet weezen, die in Regen zal uitloopen.

Wanneer 'er Dauw of ruig Vriezen overvloedig plaats grypt in een Saisoen, daar ze zelden voorkomen, en de Barometer laag staat, is zulks, over 't algemeen, een Teken van Regen.

Weervoorspellingen uit het gelaat des Uitspanzels.

De kleur des Uitspanzels is een aanduider van het Weer: dewyl dezelve aantoont den staat der Dampen, die in den Dampkring hangen.

Indien de roodkleurige Dampen van den Avondstond verdreeven worden, is het Uitspanzel 's Morgens helder. Maar, als zy in de Lugt blyven, vertoont zich de Morgenstond rood, en Regen is doorgaans het gevolg.

Wanneer een den Hemel bedekkende Roodheid zich verre opwaards van den Gezigteinder verspreidt, 't zy 's Morgens, 't y 's Avonds, wordt zulks of door Regen of door Wind gevolgd, en dikwyls van beiden.

Indien eene vuurige Roodheid zich 's Avonds tot by het Zenith uitbreidt, zal de Wind hoog uit het Westen waaijen, of Zuidwest zyn, vergezeld van Regen, en zomtyds gevolgd worden door een Stortregen.

Wanneer het Uitspanzel in een regenagtig Saisoen, na by den Gezigteinder, zich Zeegroenagtig verroont, als het blaauw behoorde te zyn, zal de Regen aanhouden en blyven toeneemen. Indien het een donkerblauwe kleur heeft, zal het zwaar regenen.

Weervoorspellingen uit Zon, Maan en Starren.

De vertooningen, die Zon, Maan en Starren maaken, duiden naderende Weersveranderingen aan: dewyl de Straalen, die van dezelve tot ons komen, door de Dampen des Dampkrings heen moeten, en den staat daar van te kennen geeven.

De Zon vrolyk opkomende, met oranje verwige Wol-

[p. 394]

ken in 't Oosten, wordt doorgaans voor een Teken van Regen geagt.

Wanneer 'er hoog in de Lugt eene nevelagtigheid is, en het licht der Zonne allengskens verflaauwt, en de schijf der Zonne zich witagtig en niet bepaald vertoont, is het, in 't algemeen, een Teken van Regen.

Indien de Straalen der Zonne, door de Wolken heen breekende, in de Lugt zigtbaar zyn, en zich laaten zien gelyk de hoornen van Heerlykheid, die de Schilders veelal boven het hoofd van moses plaatzen, wijst het aan, dat de Lugt met water vervuld is; en als 'er andere Tekens mede zamenloopen, bewyst het dat de Regen kort aanstaande is.

Virgilius schryft, een Bleeke Maan is een Teken van Regen; een roode Maan voorspelt Wind; een witte, haare natuurlyke kleur, met een helderen Hemel, kundigt schoon Weer aan.

Indien de Maan en Starren 's nagts dof beginnen te staan, met een nevelagtigheid in de Lugt, en een Kring rondsom de Maan, heeft men Regen te wagten. Dit is, nogthans, geen kwaad Teken, als het voorvalt op een Avond, wanneer 'er Dauw valt; maar ziet men het op eenen anderen tyd, het duidt aan, dat 'er eene algemeene neiging in de Lugt en Wolken is, om de Dampen los te laaten onder die gedaante, welke wy Regen noemen.

De Heer jones deelt ons de volgende Waarneeming mede over den Maandelykschen Loop der Maane. Indien de Maan doorgaande regenagtig geweest is, zal het by de volgende Maanverwisseling opklaaren, en de Regen zal waarschynlyk weder beginnen in weinig dagen, en aanhouden; maar, in tegendeel, indien de Maan doorgaande schoon Weer gehad heest, en het by de Maanverwisseling regent, zal het schoone Weer, waarschynlyk op den vierden of vyfden dag der Nieuwe Maane, weder aanvangen, en als voorheen aanhouden. - Deezen Regel in 't oog houdende, heeft hy, naar zyn berigt, twintig Jaaren aaneen, gehooid, zonder éénmaal het hartzeer gehad te hebben van schade door Regen. Een Boer, die veel te hooien heeft, kan zyn werk in zo kort een tydsbestek niet bepaalen, dat hy veel voordeels trekke van deeze Waarneeming; maar een Heer, die alleen ten eigen gebruike laat hooijen, zal het zelden missen zyne rekening by die Waarneeming te vinden.

[p. 395]

Dr. horsley tast dit gevoelen, de Maan betreffende, aan; en schoon derzelver invloed de aandagt der Menschen door alle eeuwen heen getrokken heeft, beweert hy, nogthaus, stellig, dat het een denkbeeld is in zich zelven onwaarschynlyk, ontbloot van allen grond in de Natuurkundige Theorie, en slegts weinig ondersteund door eenige schynbaare Analogie. Doch de Doctor ontkent met, dat de waarneemende Landman veelvuldige nuttige Voorspellingen uit de Verschynzelen der Maane zal ontleenen; maar dan zegt hy, zullen het Tekens zyn ontoloot van allen uitwerkend vermogen. Zy zullen den tegenwoordigen stand der Lugt vertoonen, als van welken zy afhangen, en niet als dien welken zy bestuuren; waarschynlyke gissingen, voor twee of drie dagen, zullen zy 'er uit kunnen opmaaken.

Weervoorspellingen van den Wind.

Onder de oorzaaken, die het Weer aandoen, is 'er geene, welker invloed bewysbaarder is dan die van den Wind, deeze. schoon onzeker in het voorkomen, worden, gelyk alle andere Verschynzels der Natunre, bestuurd door bepaalde en vaste Wetten, en verdienen eene allergezetste naspenring.

Wanneer de Wind, zonder zich te bepaalen, alle streeken van het Kompas rondloopt, volgt 'er zeker Regen. Zommigen hebben staande gehouden, dat, indien de Wind in het omloopen den weg der Zonne van het Oosten na het Westen volgt, zulks schoon Weer medebrengt; doch als zy een tegenovergestelden weg van het Westen na het Oosten neemt, slegt Weer! Een gierende en huilendende Wind is meest altoos een onfeilbaar teken van Regen.

Weervoorspellingen van de Dieren ontleend.

De zoodanigen, die een aandagtig oog slaan op de Dierlyke Schepping, zullen in de bedryven der Dieren verscheide voortekens van Weerverandering vinden. Door den aart hunner werkzaamheden, door de ongemaklykheid en onrustigheid, welke zy te kennen geeven, door den byzonderen toon van hunne stem; of door de voorzorgen, welke zy neemen om zich te bedekken en te beschutten, zyn hunne aandoeningen waarschynlyk scher-

[p. 396]

per, en hunne zintuigen gevoeliger voor de indrukken van natuurlyke oorzaaken dan de onze; dewyl de Ziel, door haare geduurige werkzaamheid, de kragt van alle uitwendige indrukzels vermindert.