Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

[p. 193]

Waar neemingen, wegens de verdwyning van den ring van Saturnus, te Viviers in Vivarais gedaan, door den Heer Flauvergues, Lid van de Koninglyke Maatschappy der Weetenschappen te Montpellier, enz.

De Waarneeming der verdwyningen en verschyningen van den Ring van Saturnus, welke in dit Jaar moesten voorvallen, is een der gewigtigste: naardemaal men 'er tot nog geene volkomene van bezat, gedaan op den Zuiderknoop van den Ring. Onder de onderscheidene Phases, was de ongemakkelykste om waar te neemen de verdwyning van den Ring omtrent het laatste van voorleden Meimaand: om dat Saturnus, nog zeer digt by de Zon, of gedompeld was in de dampen van den Gezigteinder, of belet werd, door een te sterke schemeringe, om gezien te kunnen worden. Derhalven is ook die waarneeming te Parys en te Montpellier mislukt. Ik ben hier te Viviers in Viverais een weinig gelukkiger geslaagd. Gelyk men zal zien uit de volgende Waarneemingen, gedaan met een goeden Gregoriaanschen Telescoop, van zestien duimen.

Den 1 Mey 1789, nam ik Saturnus waar, van 3¾ uur 's morgens, tot 4½ uur: de twee Ooren van den Ring vertoonden zich als twee langbeenige driehoeken, wier grondstukken, raakende aan de Planeet Saturnus, een weinig meer dan de andere zyde verlicht waren.

Den 2. 3 en 4, van dezelfde Maand, kon ik, door de bewolktheid der Lugt, Saturnus niet zien.

Den 5 nam ik Saturnus waar, van 3½ uur 's morgens, tot 4½ uur, die zelfde Ooren scheenen nu niet meer dan twee kleine regte Lynen, witagtig, en zeer dun; het Westlykste dagt my iets langer en een weinig onderscheidener dan het Oostlykste; deeze overblyfzels van den Ring waren zo zwak, dat ze geheel en al uit het oog verdweenen, als eenige beweeging of damp in de lugt was.

Den 6, kon ik, door de bewolktheid, de Planeet niet zien.

Eindelyk den 7, bezag ik Saturnus van 3¼ uur 's morgens, tot 4 uuren; maar, hoe nauwkeurig ik keek by het doen deezer waarneeminge, kon ik volstrekt geen

[p. 194]

voetspoor van den Ring ontdekken^(*). Ik geloofde alleen te zien, dat de diameter van Saturnus, overeenkomende met het vlak van den Ring, en die waarschynlyk de diameter is van den Equator dier Planeet, een weinig grooter was dan die van den rechtstandigen diameter, zo dat Saturnus een ell ptische gedaante hadt, omtrent gelyk aan die van Jupiter, met die uitzondering, dat dezelve zo plat niet was.

(*) Dit is het geval der meeste Sterrekundigen geweest, zie de la lande, Astronomie, IV D. 1ste St. bl. 169, enz. doch deeze Verdwyning schynt toegeschreeven te moeten worden aan de gebreklykheid der Werktuigen, waar van zy zich bedienden. Althans, ons wordt berigt, dat de Heer herschel, die zo veele andere groote ontdekkingen gedaan heeft, met zyne het gezigt beter versterkende Werktuigen, ‘door een Telescoop van tien voeten, den dunnen kant des Rings van Saturnus verlicht gezien heeft, toen, in het verleden jaar, de platte zyde van ons afgekeerd was. Eene geheel nieuwe ontdekking, dewyl de Starrekundigen, tot dus verre, deezen Rand nog niet waargenomen hadden, en daarom steeds dien stand van den Ring, welke de dunne zyde na ons toewendde, voor eene Verdwyning van den geheelen Ring gehouden. Algem. Kunst- en Letterbode, IV D. bl. 65.’