Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

[p. 174]

Zedelyke bedenkingen.

Hoe onvolkomen zyn onze kundigheden! - Hoe bekrompen is des menschen Verstand in deze beneden gewesten; zelfs dat van de verlichtsten der Stervelingen. - Dan hoe opgeklaard zal het verstand wezen der genen, die God in onverderfelykheid liefhebben. - Hier kennen wy maar ten deele. Maar, van God gehefd, zullen wy, aan de overzyde van de doods Jordaan, een verlichter kennis, eene Hemelsche Wysheid, ontvangen. Met die glorieryke hoope immers, worden wy geduurig vervrolykt, dat wy, in een toekomstig tydperk onzes bestaans, in dat tydperk, 't geen eenen aanvang neemt, als dit tydelyke is afgeloopen, dat wy dan onzen God, onzen oneindigen Maker, volkomen zullen kennen; dat is, zo volkomen zullen kennen, als bepaalde Wezens Hem kennen kunnen. - Dat wy dan God vuurig zullen beminnen, en naar mate onze kundigheden hier in toenemen; dat dan onze Liefde zal worden aangevuurd - zo - zo sterk, dat wy ons in eene zekere, in eene zegepralende, wyze, eeuwig in God verblyden zullen.

Welke verbazende Wonderen ontdekken wy niet in alle Gods werken; wanneer wy slegts de moeite nemen, om onze aandagt zodanig op dezelve te bepalen, dat wy door de uitwendige schors tot in derzelver binnenste indringen; dan straalt 'er eene onnaspeurelyke Wysheid van al het geschapene af; eene diepte van Wysheid, die onze kennisse te boven gaat. - Waar vind men als dan een einde? Onze verwondering ryst al hooger en hooger, hoe meer wy de werken der natuur onderzoeken. - Wy vinden geen einde aan de onafmetelvke Wysheid en Almagt des Grooten Formeerders. - Welk eene orde, welke eene juiste schikking in de deelen van 't geheel! Welk een schoon maakzel is ieder afzonderlyk deel, en hoe juist geschikt, om, met anderen verbonden, een volkomen geheel uit maken! - Door eene onnagaanbare Wysheid word derzelver nette maat van beweging afgeperkt, en bepaald; medegedeeld aan alle de byzondere deelen, en deeltjes, die zich als tot in het oneindige uitstrekken, en in zo eene synheid uitloopen, dat zy de allernaukeurigste waarnemingen ontsnappen. - De juiste geschiktheid van ieder deeltje, de gepastheid der Lighamen door dezelve gevormd. Alles, wat onze aandagt bezig houd, wekt gestadig onze verbazing, en houd onze verwondering geduurig gaande, 't zy Menschen, 't zy beesten, 't zy gedierten, planten of kruiden, - alle leveren zy verbazende wonderen, onbegrypelyke schoonheden, op. - De byzondere eigenschappen, de nuttige einden en gebruiken waar toe ze geschikt zyn; - de byzondere oogmerken, waar ze toe dienen; en de betrekkin-

[p. 175]

gen in welke zy tot elkander staan, om Lighamen te vormen, en deze al te zamen, om het verbazend gewrogt van oneindige Almagt, het Geheel-al, uit te maken. - ô! Oneindige diepte van Wysheid! - Wie der Stervelingen zal dezelve doorgronden? - Groot, oneindig groot, zyn Uwe Werken, ô God! Gy hebt ze alle met Wysheid gemaakt, en de gantsche aarde is vol van Uwe Heerlykherd!

Na dit Leven, in de toekomstige wereld, zal de mensch gewis eene verbazende verandering ondergaan: - dit verderselyke zal het onverderselyke, dit sterselyke het onsterfelyke, aandoen. Dan, ten aanzien der wezentlyke vermogens van den mensch, zal in zo ver geene verandering geschieden, dat ze in aart en natuur zullen verschillen, van 's menschen vermogens hier op aarde; want deze zullen niet veranderd; maar vermeerderd worden, en een meerderen trap van volmaaktheid verkrygen. Het verstand, by voorbeeld, zal verlicht worden, en hier door zal de mensch meer en meer inzien krygen in de oneindige deugden en volmaaktheden van God; en toenemen in kennisse tot de eindelooze volmaaktheid. Nimmer zal hem des nieuwe stof ontbreken tot eenen staat van eindelooze, van euwige, gelukzaligheden.

Wie in een Opperwezen gelooft, kan zich het zelve niet anders voorstellen dan oneindig in alle zyne deugden en volmaaktheden. Een Wezen tog, dat boven alle Wezens verheven is, van welke alle andere wezens ashangen, en dat derhalven aan al de natuur het bestaan geschonken heest, kan gewis niet anders, dan oneindig zyn, niet minder dan in alle zyne volmaaktheden volkomen. - De Rede leert ons, en verzekert ons aangaande Gods Natuur, terwyl de Heilige Schrift het op de allernadrukkelykste wyze bevestigt, dat God is euwig, zonder eenig begin, bestaande uit en van zich zelven, zonder dat dit bestaan afhangt van iets buiten zich - dat zyne natuur is Onstoffelyk, en bygevolg ongetermineerd, zonder eenige beperking; Geestelyk, en niet uit bepaalde deelen zamengesteld; - Almagtig, en dus van geen Wezen buiten zich afhankelyk; - Onemdig in Wysheid, en daarom Alwetend; Alomtegenswoordig, en dus nergens uitgesloten; - Volmaakt Wys. daarom niet falende in eenig ding; - Volmaakt Heilig, en dus afgescheiden van alle besmetting, hatende het kwade; - Volmaakt Rechtvaardig, en daarom ten uitersten afkeerig van alle verkeerdheden en onregt; - Volmaakt Goed, en dus de volle, de onleegbre bron van alle gelukzaligheid voor redemagtige Wezens; - de eenige Oorzaak van alles wat bestaat, waarom al het Geschapene ook ten eenemaal van Hem afhangelyk is. - Met één woord, voor eindige Verstanden onbegrypelyk. - Oneindig - volkomen in alle zyne Volmaaktheden, en in zich zelven volmaakt gelukzalig.

[p. 176]

Dat het Zedelyk Goed en Kwaad niet willekeurig zyn, en alleen zodanig zouden wezen, om dat God het zo wil; en ze geheel anders zouden kunnen zyn, indien God anders gewild hadde; blykt uit de Natuur van God zelve. - Gode, by voorbeeld, is niets onmogelyk. - Hy vermag alle dingen. - Zulks leert de Rede, en de Heilige Schrift bevestigt het. - Dan dit is echter zo niet te verstaan, als of de Almagtige tegenstrydigheden konde werken. Want door zulk eene Stelling zou men God in zyne Magt te kort doen, hem tegenstrydige dingen doen uitvoeren, de orde van alles omkeeren, en alles in de uiterste wanorde brengen. - God zou in een Niet-God veranderen - het geen even zo onmogelyk is, als dat een zaak op een en het zelfde oogenblik kan bestaan en niet bestaan. - Zou het, by voorbeeld, een Vermogen in God zyn, te kunnen Liegen, de Waarheid in onwaarheid te veranderen, en te haten? de deugd te verdoemen, en de ondeugd te beloonen? God kan het goede niet haten en het kwade beminnen, om dat zulks aanloopt tegen Zyne natuur zelve, en om dat Hy alleen het Hoogste Goed is. - Dus, om dat Hy zelve het Hoogste Goed is, kan God waarlyk niet anders dan het Goede verkiezen, en het Kwade verwerpen; niet uit eene onvaste Willekeur, maar uit de overeenkomst van Zyne eigen Heilige Natuur. Het Schepzel kan nimmer zynen Schepper volmaakt gelyk worden; het Almagtig Opperwezen regelt Zyne Magt door eene ondoorgronderyke Wysheid, en volgens den aart der dingen. - Hy werkt al wat Hy wil: maar wil niets, dan 't geen goed en redelyk is. Dus blykt klaar, dat Geed en Kwaad, natuurlyk onderscheiden, en geenzins Willekeurig zyn.

De Almagtige Schepper heeft ontwyffelbaar, in het voortbrengen van 't Geheel-al, ten oogmerke gehad, de Wezens, daarin voorkomende, zo gelukkig te maken, als met Zyne Alwyze oogmerken overeenkwam; inzonderheid grypt dit plaats omtrent Zyne redemagtige Wezens; daarvan heeft Hy 'er geen eenen ter euwige rampzaligheid geschapen. - Dat niet alle menschen gelukkig, maar zommigen ongelukkig, worden, is niet Gode, maar den mensch zelven te wyten. - De Groote Schepper, de Oneindige Formeerder van alles, kan niet anders dan het algemeen welzyn onder het oog houden, het algemeen welzyn bedoelen - de Orde der dingen bewaren, die eeuwigduurende Orde, welke vordert dat de deelen ondergeschikt blyven aan hun geheel. - En dit kan dikwils niet bereikt worden zonder eene schynbare onvolkomenheid, zonder dat eenigen door ongeluk getroffen worden.

C. v.d. G.