Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

[p. 171]

Berigt, wegens de tooneel-vertooningen by de inboorlingen van Amrica oudtyds, en van die der Zuidzee Eilanden, in onze dagen.

(Ontleend uit de Storia critica de Teatri antichi e moderni, door pietro napoli signorelli.)

Drie Eeuwen geleden vondt men de Beginzels van het Tooneel in America, en heeft men ze, ten onzen tyde, op de Eilanden in de Zuidzee aangetrossen, schoon ik niet kan denken, dat zy zich op eene zeer hoog klimmende oudheid kunnen beroemen.

Wanneer de Spanjaarden in 't Land der Mexicaanen vielen, hadden deezen zekere Pantomime, Gemaskerde Danssen, door hun Mitra geheeten. De Edelen en de Burgers dansten, zongen, dronken, alles ging choorsgewyze toe.

De Republikeinen van Tlascala hadden, zo veel men kan gissen, iets geregelders. En in 't algemeen vondt men by de halfwilde Stammen, Pantomim-vertooning van Veldslagen, Krygslisten, Zegepraalen, en Oorlogs-wreedheden, en de Speelders drukten zo veel waarheids uit, waren zo vol vuurs, en ingenomen met de Persoonadie, welke zy verbeeldden, dat de Europische aanschouwers daar voor schrikten.

By de Peruviaanen, die niet geheel van smaak in Weetenschappen en Kunsten ontbloot waren, hadt men Dichters, onder den naam van Haravee bekend, waar van eenige stukken overig zyn, en te Cusco vierden zy Feesten, welke veel overeenkomst hadden, met die der oude Grieken, by hunne plegtige Volksvergaderingen. Men weet, of meent te weeten, dat eene soort van Wysgeerige Dichters, Amauti genaamd, aldaar ook Toneel-fabelen hadden uitgevonden, in welke de Prinssen en de Hoofden des Volks speelden.

De Spanjaarden hebben, van hunne aankomst in die ongelukkige Landen af, alles verwoest; maar op de plaats, waar de Mexicaansche Familien zich in de grootste menigte begeeven hebben, Chiapa de los Indios, bewaart men nog veele Voorvadetlyke gebruiken. Zy vervaardigen Schilderyen en Stossen van Vederen, een oud Mexicaansch Handwerk, 't geen men hun nooit heeft kunnen nadoen. Zy speelen veele der Spaansche Spelen naa; houden Spiegel-

[p. 172]

scheepsgevegten in den breeden Stroom, die voorby de Stad vloeit. Zy vervaardigen houten Kasteelen, welke zy met geschilderd doek bekleeden, die aangevallen en verdeedigd worden; zy schilderen, danssen, speelen muzyk, en hebben Schouwtooneelen. - De Peruviaanen neemen, op zekere dagen des Jaars, hunne oude wyze van zich te kleeden, aan, en draagen op de straaten de afbeeldingen van Zon en Maan om. Zomtyds vertoonen zy Schouwspelen, en bovenal een Treurspel, verbeeldende den dood van hun laatsten Inca ataualpa. Deeze vertooning ontroert dermaate de gemoederen der aanschouweren, dat zy traanen storten, en zomtyds tot zulk een woede overslaan, dat het wonder is hoe veele Spanjaarden 'er de slachtoslers niet van geworden zyn.

De beroemde Zeeheld cook, en diens Tochtgenooten de Heeren banks en solander, zagen te Olitea een Tooneelballet uitvoeren, niet ongelyk aan die wy zo menigmaal op onze Theaters zien. Twee benden Danssers, door de kleur hunner kleeding onderscheiden, verbeeldden Dienstboden en Dieven. De Heer liet in de bewaaring zyner Dienstboden een korf met vrugten gevuld; de Dieven zogten, al danssende, verscheide standen aanneemende, de korf weg te neemen; de Dienstboden verdubbelden hunne aandagt om dezelve te bewaaren, en den Diefstal te beletten. Eindelyk gingen zy slaapen by den korf, aan bunne zorge toevertrouwd. De Dieven bedienden zich van dit oogenblik, maakten 'er zich meester van, en dansten, weggaande, een vrolyken dans. De Dienstboden, ontwaakt door het gerugt, bemerkten de dievery, en dansten met alle tekenen van droefheid en wanhoop. - Dit alles is niet anders dan een Pantomime op het Tooneel, zeer gemeen in de daad; doch 't welk eenig denkbeeld van een Theater veronderstelt, by een Volk, waar men 't zelve aantreft.