Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

Characters, door eene dame geschetst.

(Uit het Engelsch.)

Euphemia bezit een Hart, verheeven boven het bezef van uitmuntende Begaafdheden te bezitten; zy zou beroemd weezen van wegen haar Vernuft, haare Kunde, en gemaakte Vorderingen, was zy het niet van wegen haare Menschlievenheid. Zy houdt zich dermaate by de Elendigen op, dat ze vergeeten wordt by de Geleerden, en onbekend is by Lieden van naam. Met één woord, zy is te vrede met de Goedkeuring weg te draagen, daar elke bekwaamheid, welke zy bezit, haar geregtigt tot Bewondering. - Beminnelyke euphemia! men moet u kennen, om te gelooven, dat 'er een zo uitmuntend weezen op aarde bestaat!

Araminta, gy misneemt uwe Grilligheid van Hart voor Kieschheid van Smaak, uwe verregaande Styfzinnigheid voor Standvastigheid in beginzelen, en uwe ligtverstoorbaare Gesteltenisse voor tedere Gevoeligheid. - En wat is het, 't geen gy voelt? Niet de verlegenheid der Elendigen - niet de uitmuntendheid van waare Verdiensten - niet het welslaagen der Uitmuntenden - maar uwe eigene Aangelegenheid. - Gy zegt my, niemand slaat haare Vrienden tederder gaade; waarom? Niet uit hoofde van eenige verdiensten, welke zy bezitten; maar om dat gy haar gevoelig oordeelt voor de uwe; als zy uwe Geestigheid pryzen, op uw wenk vliegen, uw trots streelen, en alles tot uw gemak toebrengen. - Spreek my niet van Aandoenlykheid, asgescheiden van Rede, Deugd, en Goedwilligheid; 't is de Zelfzoekendheid van een zwakke Ziel, 't is de Tederheid van een kwalyk geplaatst Hart.

Aspasia bezit Edelmoedigheid, Eerlykheid, Waarheidsliefde, in dit alles munt zy uit; maar derft de geschiktheid van ziel.

[p. 41]

welke Lieden, van deeze hoedanigheden ontbloot, kan verdraagen. - Zy is tot grommens toe yverig in het goede - draagt den onwaardigen geen liefde toe, noch heeft met hem eenig geduld - haare Liefdaadigheid gaat verlooren, als zy eene weldaad bewyst, en haare Regtvaardigheid smoort in haaren yver ter hervorminge. - Aspasia! die geweldigheid van drift behoort niet tot de Deugd!

Eugenis deed nooit eene goede daad, om dat dezelve regt was: voor hem was het genoeg te voelen, dat de Natuur hem daar toe aandreef. Min Edelmoedig dan Verkwistend, mag hy veeleer gezegd worden, weg te smyten, dan te geeven. - Schoon het niet waarschynlyk is, dat hy zich zou wreeken als hy zich beledigd voelde, is hy vredelievend, meer uit eene Zorgloosheid van Aart, dan Edelheid van Geest; hy vergeet meer dan hy zynen vyanden vergeeft. - Liefhebbend, niet zo zeer uit Menschlievendheid als uit Belang, brengt hy verligting toe aan de Elendigen, zonder deel in hun jammer te neemen. Daar hy dus goed doet, zonder een geraakt hart, en goedaartig is, zonder genegenheid, bemint gy hem niet om zyne Verdiensten, maar om zyne Geaartheid.

Doricourt bezit dat voorkomen, 't welk alleen in den ommegang met de beste gezelschappen verkreegen wordt, en die soort van kundigheden, welke iemand, in zodanige gezelschappen, byzonder aanpryzen. - Hy spreekt aartig over onderwerpen van smaak; gaat by allen, behalven by de Oordeelkundigen, voor een Man van vernuft; by allen, behalven de Kunstkundigen, voor een Liefhebber; by allen, behalven de Geleerden, voor een Man van Letteren. - Voor elk eenigzins diepziend oog is het openbaar, dat zyne Talenten zo oppervlakkig zyn, als zyne Ziel trots en zyn Hart baatzoekend is; dat hy beleefd en verpligtend zien aanstelt; doch dat hy na u luistert, niet om dat hy uw Oordeel pryst, maar uwe Bewondering bemint - dat hy uwe Deugden verheft, om uw een goed gevoelen van zyne eigene te geeven - dat hy goedaartig is, om allen te behaagen, en milddaadig, alleen om milddaadig te heeten. Doricourt! Gy zoudt wél leeven, indien gy bezorgde zo te zyn, als gy van u doet spreeken.

Elvira mag eer gerangschikt worden, onder de uitmuntende en wyze, dan onder de beminnelyke en volmaakte. Zy bezit meer Verstands dan Vernufts, meer Geleerdheids dan Smaaks, meer Beginsels dan Gevoels; en schoon geenzins ontbloot van Tederhartigheid, zal die liever Grootheid van Ziel mogen genaamd worden. - Haar leevenslot vorderde al haare sterkte, getrouwd aan een Man zonder Verstand, zonder Verdiensten, zonder Zeden, heeft zy haar geheele leeven besteed, om hem van zyne ondeugden te rugge te brengen, en deeze voor 't oog der wereld te bedekken. - Terwyl andere Vrouwen wegzinken onder de beuzelagtige te leurstellingen, en hoog opgeeven van haare alles overtreffende Aandoenlykheid, klaagt klvira,

[p. 42]

met het grondigst bezef van Eer, met de keurigste onderscheiding van Regt en Onregt, verwaarloosd en beleedigd, niet over de bitterheid haars bestaans, de bedrieglykheid der aardsche vooruitzigten, of den staat der menschlyke dingen.

Flavia is een Weduwe van groot Vermogen, staat bekend voor Edelmoedig, en Goedaartig, door haare Edelmoedigheid worden haare Afhangelingen losbandig, en haare Dienstboden slof: haare Goedaartigheid geeft aan luiheid en ondeugd, 't geen hadt moeten strekken, om verleegenen te redden, verdiensten te beloonen, en vlytbetoon aan te moedigen.

Priscilla, haar Zuster, is van een geheel tegenovergesteld Character; kwaadaartig, bits, wakker, vreezende dat haare Goedheid kwalyk besteed zal worden, heeft zy tot nog niet gewaagd, die te betoonen; en dewyl het eens menschen leeven vereischt, om de wezenlyke waarde te kennen van een behoeftig voorwerp, bespaart zy haare liefddaadigheid tot haaren laatsten dag, en in haar Uitersten wil heeft zy veele Legaaten besprooken aan eenige arme oude Vrouwen, die nu reeds over de zeventig jaaren zyn.

Melissa is een dier Vrouwen, die zich meer onderscheiden, door 't geen zy niet hebben, dan door 't geen zy bezitten. Haare weezenstrekken zyn niet ontbloot van regelmaatigheid, maar missen beminnelykheid; haare gestalte derft geen evenredigheid, maar bevalligheid; haare stem is niet wanluidend, maar onbevallig. Zy mag, in den uitgestrektsten zin, gezegd worden, alles geleerd te hebben; maar dezelfde laage toon, op welken haar Character gestemd is, straalt door in alles wat zy doet. Haare tekeningen, nauwkeurig en net voltooid, ontbreekt het aan kragt van uitdrukking; haare vertaalingen, getrouw en niet oncierlyk, mangelt het aan geest; desgelyks haare aanmerkingen, hoe zeer steunende op het geen zy door leezen en goed gezelschap heeft opgedaan, aan belangrykheid.

Antonio is in de daad de ligtgeloovigste Man in de wereld. 't Is waar, als gy hem een edelmoedig bedryf, een smertlyk geval, of eene slegte behandeling, u overgekomen, verhaalt, hy schynt te twyfelen; doch 'er is geene vleiery ten zynen opzigte, hoe grof en onaanneemelyk, of hy omhelst ze. Bewonder zyn Verstand, (en nooit was 'er een verwarder,) spreek van zyne Deugden, (en niemand bezit 'er minder,) verhef zyn gedrag, (en 't is altoos ongeregeld en bestraffenswaardig geweest,) en gy kunt zeker zyn, waar van - van zyn Hart? - van zyn Beurs? Neen: van zyn Oor!