Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

Verhandeling over den Invloed der Hartstochten op de Ziekten van het Menschelyk Lichaam Door W. Falconer, M.D. enz. En naar de Hoogd. Overzetting van C.F. Michaelis vertaald, door J. Houtman, Thz. M.D. enz. Te Amsterdam by Wessing en van der Hey, 1790. In gr. octavo. 166 bladz.

Vooraf gaat eene korte Voorreden van den geleerden Vertaaler, en de Inhoud van het Werk; hier op volgt eene Inleiding, in welke de Stichting der Fothergillsche Prysmedaille, zynde deeze de eerste Verhandeling welke daar mede bekroond is, beschreeven word; dezelve bevat teffens eene korte Redenvoering door Dr. lettsom, by gelegenheid van het overreiken dier Medaille aan Dr. falconer, gehouden, benevens het Antwoord van deezen; waarin Dr. lettsom, na de Inrichting van zyne Societeit, onder den naam van Societeit der Medecynen te London opgericht, en het oogmerk van dezelve aangeweezen te hebben, een korte doch wel getroffen schets geeft van den invloed der menschelyke aandoeningen en gemoedsbeweegingen op hun lichaam.

In het eerste Hoofdstuk van het Werk, maakt zich de Autheur, Dr. falconer, terstond bekend, als een man, die het menschelyk hart vlytig bestudeerd heeft, doordien hy, na vooraf eenige wetten, volgens welke onze Natuur werkzaam is, opgegeeven, en met voldoende bewyzen gestaasd te hebben, zeer juist de voornaamste menschelyke gemoedsdriften beschryst, dezelve ontleed, en derzelver krachten en invloeden op het lichaam aantoont: terwyl hy, in de verdere behandeling, zich verbind, aan de Nosologische orde van den verdienstelyken culler, zo als dezelve in de laatste Uitgaave te vinden is.

Om onze Leezers met de schryfwyze van den Autheur, en zyne manier van behandeling, eenigzins nader bekend te maaken, zo verkiezen wy, kortheidshalve, uit de vierentwintig Hoofdstukken, waarin het Werk verdeeld is, het

[p. 545]

twaalfde, handelende over de Flaauwte, Onmagt, (Syncope), het welk woordelyk (een uittrekzel laat 'er zich niet van geeven) aldus luidt:

‘De Werkingen der gemoedsbewegingen, welke de onmagten veroorzaken, zyn over bekend. Men heeft voorbeelden, waarin zy zo sterk geweest zyn, dat het lichaam dezelve in 't geheel niet wederstaan kon, en daar een schielyke dood op volgde. Men heeft wyders meestal bemerkt, dat de verzwakkende driften (even als de overige in het eerste Hoofdstuk beschreven) deze toevallen bewerkt hebben; echter zyn dezelven ook dikwyls op prikkelende driften, byzonder op de vreugde gevolgd. 'Er zyn in deze ziekte verscheiden bekende behoedzelen voorhanden, echter moeten wy ons wachten, om dezelve niet te ver uit te breiden. 'Er is niets gemakkelyker, dan eene sterke geschiktheid tot onmagten, in persoonen van een zeer aandoenlyk Zenuwgestel, te bewerken; en men kan deze gesteldheid of neiging niet meer bevorderen, dan door eene angstvallige bekommering; en alles wat veellicht deze werking veroorzaken kan, moet noodzakelyk vermyd worden. Zy vestigt de opmerkzaamheid op dien toestand, welken wy poogen te vermyden, en door de tusschenkomst der werkingen van geringe toevallen, vermenigvuldigt zy het getal der oorzaken, welken de gevreesde ziekte kunnen te weeg brengen. Een vast besluit, om de op het gemoed gemaakte indrukken tegen te gaan, en 't welk dan ook als zodanig op de zenuwen werkt, is in dit geval van het grootste nut en voordeel. Haller heeft eene geschiedenis verhaald, waarin eene neiging van dit soort door eene sterke tegenstreving van den wil overwonnen wierd. En bykans heeft iedereen gezien en ondervonden, dat menschen, aan deze toevallen onderhevig, zich zelven, zo zy niet verouderd en ingeworteld zyn, door eigen kracht, en een vast voornemen, geheel daarvan ontheven hebben.’

Dit staaltje zal, zo wy vertrouwen, onze Leezers met den Autheur bekend maaken, en hun teffens aanspooren, om het Werk zelve nader te leeren kennen. In het laatste Hoofdstuk vinden wy nog eenige zeer gepaste Voorschriften, omtrent de pligten welke de Geneesheer by de behandeling zyner lyders dient in het oog te houden. Wat ons oordeel over het geheele Werk betreft, dit stemt volkomen met dat van den Autheur zelve overëen; want hy zegt 'er van op pag. 153: ‘Deze Verhandeling moet geenzins voor

[p. 546]

een volkomen Werk, over een noch weinig bearbeide stoffe, worden aangezien.’ En wy voegen 'er voor ons nog by: het geen 'er in verhandeld word is zeer goed bewerkt, en genoeg voldoende, om denkende Geneesheeren aanleiding te geeven, om zelve het nog ontbreekende te kunnen vervullen.