Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

De Brieven van Paulus, den Apostel. Naar het Grieksch. Door Y. van Hamelsveld. Derde Stuk. Te Amsteldam by M. de Bruyn, 1790. In gr. octavo.

Naer de gewoone rangschikking der Euangelische Schriften, volgen, op des Apostels Brieven aen deze en gene Christen-Gemeenten, enige Brieven aen byzondere Persoonen, te weten Timotheus, Titus en Fileemon, benevens een Brief aen de Hebreën, dat is, waerschynlyk, aen de Hebreeuwsche Christenen, in Jerusalem en Palestina. Tot deze Brieven bepaelt zich het tegenwoordig Stukje, en de Heer van Hamelsveld voldoet, zo in derzelver Vertolking, als in zyne Aenmerkingen, zeer wel aen de verwagting, die zyn tael- en oordeelkundige arbeid ons alvorens ingeboezemd heeft. - Bovenal behaegt ons zyne overzetting van des Apostels Brief aen Fileemon, als in welken de menschkundige en menschlievende denkwyze van Paulus, naer ons taeleigen, zo voortreflyk uitgedrukt is, dat het wel der moeite waerdig zy, zulks den Lezer hier onder 't oog te brengen. - Wy bepalen ons, om dit Artykel niet te breed te doen uitloopen, tot dat gedeelte, het welk des Apostels voorspraek voor Onezimus, van vers 8. tot 21, behelst. Na ene voorafgaende inleiding, in de zeven eerste verzen, welke, gelyk de Heer van Hamelsveld opmerkt en aentoont, verstandig ingericht is, om, ter bereikinge van het bedoelde, den weg tot Fileemons hart te banen, en hem als geheel buiten staet te stellen, om iets aen Paulus te weigeren, vervolgt de Briesschryver aldus.

[p. 447]

‘vs. 8.	Even daarom, hoewel ik zoo veele vrijmoedigheid zou kunnen gebruiken, om u als een Christen te bevelen, het geen betaamlijk is, wil ik nogthans liever,
9.	om deze liefde, u verzoeken, ik een paulus, een man op mijne dagen - en nu ook een gevangen
10.	om jesus christus wil. - Ik verzoek u, voor mijnen zoon, die juist in deze mijne banden mijn zoon
11.	geworden is - voor onesimus; die, hoe zeer hij u te vooren onnut was, thans u en mij dienstig zal zijn, en dien ik nu tevens aan u weder zende. -
12.	Neem hem, dien ik zoo teder bemin, als mijn eigen hart, in gunste aan.
13.	Geern zou ik hem thans bij mij gehouden hebben, op dat hij, in uwe plaats, en uwen wege, mij ten dienste zou zijn in de gevangenis, daar ik, om de
14.	Euangelie-leere, mij in bevinde; doch ik heb daarin niets willen doen zonder uw goedvinden; op dat uwe weldaad niet zoude schijnen, door nood asgedwongen te wezen, maar op dat dezelve vrijwillig zoude
15.	geschieden; - veelligt was hij ook daarom voor eene poos van u gescheiden, op dat gij hem nu voor
16.	altijd zoudt bezitten - niet zoo zeer voertaan als een dienstknecht, maar meer dan een dienstknecht, als een geliefden broeder - dat is hij mij grootlijks, en hoe veel te meer dan u, wien hij, en naar het lichaam en als Christen, toebehoort.
17.	Indien gij mij dan voor eenen vriend houdt, met wien gij alles gemeen wilt hebben, zoo neem hem in
18.	gunst aan, als of gij mij aannaamt. - Heeft hij u iet ontvreemd, of is hij u iet schuldig, stel dat op
19.	mijne rekening. Ik paulus geef u hier mijn eigen handschrift: Ik zal het betaalen. - Ik wil nu niet zeggen, dat gij alles, ja u zelven, aan mij schuldig zijt.
20.	Ja, broeder! laat ik dezen dienst van u, met betrekking op den Heere, genieten! Verkwik mijn hart, als
21.	mijn mede-Christen! - Ik schrijf dit met vertrouwen, dat gij mij gehoor zult geven. - Ik weet, dat gij zelfs meer zult doen, dan ik zeg.’

Den nadruk dezer voorsprake brengt ons de Heer van Hamelsveld, in zyne Korte Aanmerkingen, verder nog dus onder 't oog.

‘vs. 8.] Welke krachtige drangredenen! Ik kon u bevelen, maar ik wil liever verzoeken. - Gij zijt een

[p. 448]

Christen. - Het is iet, het welk betaamlijk is. - Ik paulus, zoo verdiend bij alle Christenen - thans een man op mijne dagen, en vol ondervinding - een gevangen om jesus wil. - Voor wien doet deze persoon een verzoek in zulke omstandigheden? Voor zijn zoon, dat is, leerling, dien hij nu als zoon aanmerkt, die hem te liever is, van wege de omstandigheden, hij is zijn zoon geworden in deze gevangenis - voor onesimus, (de naam betekent iemand, die nuttig en dienstig zijn kan.) - voor onesimus, die te vooren voor u onnut, thans voor u en mij kan wezen, het geen zijn naam betekent, nuttig en dienstig; - dien ik u wederzend, en hem dus aan u herstel - neem hem, dat is, mijne ingewanden, (zoo staat 'er eigenlijk,) aan. - Wat ontbreekt 'er nog aan dit volmaakt voorbeeld van voorspraak!

vs. 13.] Welke bescheidenheid! Ik had hem geern bij mij willen houden, hij kon mij van dienst zijn in mijne omstandigheden, maar ik wilde niets doen zonder uw goedviaden; eene weldaad moet zelfs geen schijn van dwang hebben. - Hoe groot is toch paulus!

vs. 15.] Hoe weet hij de misdaad van onesimus wel te melden, maar tevens zoo, dat het haatlijke verdwijnt. - Misichien was hij voor eene poos van u gescheiden, op dat gij hem eeuwig, dat is, zoo lang gij of hij leeft, bezitten en dienst van hem hebben zoudt - en welke verandering! hij zal u niet een dienstknecht, maar meer dan een dienstknecht zijn, een broeder, die u gewillig, getrouw, vlijtig zal dienen, enz. - Ik erken hem voor mijnen broeder, hoe veel te meer gij, wien hij nu in allen opzigt toebenhoort.

vs. 17.] Nu paulus zijn verzoek daadlijk doet, beroept hij zich op de gemeenzame vriendschap van fileemon, met hem paulus, volgens welke hij voor dezen Apostel alles ten besten hadt.

vs. 18.] Misschien was onesimus de bestuurer van het huishouden van fileemon geweest, misschien hadt hij bij zijne vlucht het een en ander medegepakt, om eenig bestaan te vinden. - Hoe het zij, paulus biedt aan, deze schuld op zich te nemen, en schrijft met eigen hand een uitdrukkelijke borgtogt, dat hij het aanneemt te betaalen. - En tevens voegt hij 'er bij, op dat het niet zou schijnen, als of hij fileemon zulke laage ziel toeschreef, dat hij dit van paulus zou begeeren: Ik wil nu niet zeggen, dat gij enz.

[p. 449]

Denklijk was fileemon door paulus zelven tot het Christendom bekeerd. Schoon toch fileemon te Kolossen woonde, daar paulus nooit in persoon geweest was, kan hij of te Efezen, of elders, den Apostel ontmoet hebben, en daar van hem tot het Christen geroof zijn overgehaald.

vs. 20.] Paulus gebruikt in het Grieksch een woord, het welk eene speeling op den naam onesimus in zich bevat. - Hij, een Apostel van jesus, verzoekt eenen dienst van fileemon als een Christen, hoe kan het hem geweigerd worden!

vs. 21.] Met alle zijne vriendlijke bescheidenheid, behoudt paulus tevens zijne waardigheid. Ik vertrouw op uwe gehoorzaamheid, enz. Met één woord, deze brief is een meesterstuk!’

En hier aen is het, gelyk de Heer van Hamelsveld al in den aenvang opmerkte, naetstdenkelyk toe te schryven, dat de Christenen dezen Brief, schoon slechts aen een byzonder persoon, over een byzonder geval, geschreeven, by hunne gewyde Schriften gevoegd hebben. Dit komt in den eersten opslag enigzins vreemd voor; dan het is niet zeer te verwonderen, als men nagaet, ‘hoe meesterlijk, hoe recht in het karakter van paulus dezelve geschreven zij, en tot hoe veele nuttige lessen die aanleiding geve: terwijl we den grooten paulus hier leeren kennen, als eenen wijzen, bescheiden, deugdzamen en liefderijken Man.’