Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

[p. 353]

Nieuwe Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

G. de Haas, Academische Verhandelingen. Uit het Latyn vertaald. Door J. Amersvoordt. Te Amsteldam, by Wessing en Allart. Behalven het Voorbericht, 294 bladz. in gr. octavo.

Ene verzameling van acht oordeelkundige Verhandelingen; dienende ter ophelderinge van enige plaetzen in de Schriften des Nieuwen Testaments, welker verklaring den Uitleggeren moeite baert. De hier in overwoogene voorstellingen zyn, Matth. XIX. 24. vergel. met vers 26. Matth. XXIII. 15. Joh. XVI. 26. 1 Cor. XI. 10. Luc. XIII. 31-33. XVII. 5-10. Matth. XXIV. en Matth. V. 21, 22. Over ieder dezer plaetzen deelt de tael- en oordeelkundige de Haas zyne bedenkingen mede, zo ten aenzien der daerin voorkomende spreekwyzen, als met opzicht tot het verband der redeneeringe, en het rechtmatige gebruik, dat men 'er van te maken heeft. - Soortgelyke plaetzen zyn, als bekend is, aen verschillende uitleggingen onderhevig, en des vorderen onderzoekingen van dien aert, de overweging en wederlegging veler bedenkingen van vroegere verklaringen, en genoegzame staving van die opheldering, welk men zelf de beste agt: dat aen de ene zyde een geest van bescheidenheid, en aen de andere zyde ene groote oplettendheid, vereischt. Men vind dit in zodanige Schriften maer al te dikwils verwaerloosd; 't welk dezelve dan min nuttig of ook wel schadelyk maekt: dan hiertegen is onze Autheur bestendig op zyne hoede geweest; des 'er noch bitterheid noch waenwysheid in zyne schryfmanier doorstrale. Zyne bedenkingen tegen andere uitleggingen toonen ene bedaerde overweging, en de voorstelling zyner eigen gedachten doet ons zien de onpartydige werkzaemheid van een geest, die na waerheid zoekt; en 't geen hy, in 't naspooren van 't geen duister was, ter ophelderinge oordeelt gevonden te hebben, niet op een beslissenden toou, maer onder het voorkomen van die waerschynlykheid, onder welke het zich aen

[p. 354]

hem opdoet, der beoordeelinge van des kundigen overgeeft. Uit dien hoofde zullen liefhebbers van dergelyke onderzoekingen in dit Geschrift ene gevallige aenleiding vinden, om hunnen geest met vermaek nuttige stoffen ter werkzaemheid te verlenen. - Men sla, ten voorbeelde hiervan, het oog op zyne verklaring van 's Apostels voorstel 1 Cor. XI. 10, in deszelfs verband en naer het bedoelde van den Apostel. De opmerkzame de Haas heeft dit onderwerp uitvoerig behandeld; wy zullen, om niet te breed uit te weiden, alleen op het hoofdzaeklyke stille staen, en bevelen voorts de nadere lezing van 't stuk zelve, dat der overweginge waerdig is.

Naer de vry algemeen aengenomen verklaring der Apostolische redeneeringe, zou de Apostel ten oogmerke gehad hebben, der Corinthische Gemeente te doen opmerken, ‘dat het den mannen betaamde met ontblooten hoofde, den vrouwen daar en tegen met een hoofddeksel, in de heilige bijeenkomsten te verkeeren.’ Dan als men den staet des geschils nagaet, word men veeleer geleid om te denken, dat Paulus dit heeft willen inscherpen, ‘dat het voor geen Mannen, maar alleen aan Vrouwen voegt, met opgebonden hairen in het openbaar, en vooral in de heilige bijeenkomsten, te verschijnen.’ De Apostel naemlyk heeft het oog op de zamenvlegting en de omwinding der hairen, volgens de manier der Vrouwen, dat ook onder verwyfde Corinthische Mannen stand greep; het gezegde van den Apostel in 't algemeen, en zyne uitdrukking van lang hair te dragen of zich te dekken, (dat hier gelykluidende spreekwyzen zyn,) in 't byzonder, slaet in dezen niet blootlyk en onbepaeld op een bedekt hoofd, maer heeft bepaeldlyk betrekking tot een hoofd, dat opgekamd, en, gelyk wy nu zeggen, gekapt is. Paulus is des hier eigenlyk voornemens te betoogen, dat met opgebonden en opgesierden hoofdhairen te verschijnen, wel aan Vrouwen voegt, maar niet aan Mannen. Vermoedelyk was dit stuk, van met zo een opgeschikt hoofd in 't openbaer, en vooral in de heilige byeenkomsten, te verschynen, in de Corinthische Gemeente, ten aenzien beide der Mannen en der Vrouwen, zo hevig verschillend begrepen, dat het op twisten en krakeelen uitliep: het welk dan Paulus beweegt, om 'er zich bepaeldlyk over uit te laten, en te toonen, wat men daeromtrent in agt behoorde te nemen.

Wanneer men nu verder naeuwkeurig gadeslaet de woorden vs. 10, volgens onze gewoone vertaling, daarom moet

[p. 355]

de vrouwe een macht op het hoofd hebben, om der Engelen wille; doch beter vertolkt op deze wyze, gevolglijk behoort de vrouwe een [wettige] macht over het hoofd te hebben, door der Engelen wille; zo bezeft men dat de Apostel hier een besluit uit het voorgaende trekt: dat de spreekwyze van macht over het hoofd, dat is over het hoofdciersel, te hebben, insluit, dat het ener vrouwe vrystae, om daeromtrent op ene haer welvoegelyke wyze te handelen; en eindelyk dat de Engelen, wel te verstaen de Opzienders der Gemeente, haer zulks behooren toe te laten, zonder haer die macht of dat recht te betwisten. Achtervolgens deze opmerkingen, zal de zin der woorden van Paulus hier op uitkomen. Derhalve moet de Vrouw, 't zij ze gehuwd of ongehuwd zij, eene wettige, dat is eene zekere binnen de wet van zedigheid bepaalde macht over haar hoofd hebben, naamlijk om haar hoofdhair op te sieren en te vlechten; en de Engelen der Gemeente moeten haar in het gebruik dier macht niet verhinderen, maar haar toelaaten, om zig daarvan te bedienen.

Deze is de verklaring welke onze Uitlegger van dit voorstel geeft, en hy legt het 'er verder op toe, om aen te toonen, dat dezelve overeenstemt met en beantwoord aen den letterlyken zin der woorden, den staet des geschils, den oorsprong der twist, en het geheele verband met het voorgaende en volgende: welk een en ander hy tegen enige bedenkingen, welken men zou mogen aenvoeren, voorts verdeedigt. - Begeert men wyders nog het voorgestelde tot een leerstellig gebruik te doen dienen, zo kan men 'er, zyns oordeels, de volgende waerheden uit afleiden.

‘1. Dat de zulken het spoor der waarheid en het recht verstand van paulus woorden bijster zijn, die uit dit hoofdstuk, en bijzonder uit onze textwoorden, hebben getracht door te drijven, dat de Vrouwen in de dagelijksche verkeering, en inzonderheid bij de openbaare gebeeden, het aangezicht met eenen sluijer behooren te bedekken, en de lange hoofdhairen los te laaten nêerhangen; waartegen men den mannen wilde voorschrijven, in de heilige vergaderingen met kort afgesneeden hair, en ontdekten hoofde, tegenwoordig te zijn. 't Welk wij vooral daarom aanmerken, vermits 'er in voorige tijden niet weinige Leeraars geweest zijn, die dit stuk den Volke op de strengste wijze van den Predikstoel zelfs zochten in te scherpen: wel is waar met een godvruchtig oogmerk, maar nogthands onvoorzichtig en onbedacht. En zij zouden de moeite, van deze vermaningen met zo veel vuurs voor te stellen, ongetwijffeld gespaard hebben, in-

[p. 356]

dien zij wel opgemerkt hadden, dat de Apostel hier niet blotelijk spreekt van het hoofd te dekken of te ontblooten; maar van de hoofdhairen met een zekere oplettendheid al of niet te bezorgen; - ook niet van de lokken af te snijden of nêer te laaten hangen; maar van dezelve, zo als een man voegt, zonder bijzondere zorg en tooi te draagen, of die in de eene of andere gedaante ter dekking van het hoofd te vlechten en op te binden; - met een woord, dat de Apostel hier alleen verhandelt, wat in dit opzicht voor Man en Vrouw betamelijk zij.

2. Dat het aan de waardigheid of voortreflijkheid van de manlijke, boven de vrouwlijke sexe, geen de minste vermindering toebrengt, dat aan hun minder dan aan de Vrouwen, in het aanwenden van lichaamssieraad toegelaaten is: vermids die macht, welke de Vrouwen in deze zaak hebben, (mids dat derzelver opschik de maat, en het gebruik eener wettige macht, niet te buiten gaat,) zeker zich zo ver niet uitstrekt, dat zij zich boven den Man verheft, maar dat zij hem, wien eene onhebbelijke en slordige houding zijner Vronw tot smaad zou strekken, integendeel de behoorlijke eer bewijze.

3. Dat de Leeraars der Kerke niet alleen op het inwendige, en 't geen den toestand der ziel betreft, moeten acht geeven, maar ook op het uitwendige, en 't geen het lichaam betreft. En dat zij, met aflegging van alle eigene en hersenschimmige denkbeelden, zich daarop moeten toeleggen, dat de wettige orde in de gemeente in acht genomen; en alle ergernissen, die uit eene onbetamelijke of onvoegzame lichaamshouding in de gemeente kunnen voordvloeijen, geweerd worde.

4. Dat een ieder zorgvuldig toe te zien hebbe, dat het voorkomen van het hoofd en lichaam zoodanig zij, als dan zijne sexe voegt; en dat beide Mans- en Vrouwspersoonen de paalen niet overschrijden, die de wet der eerbaarheid en welvoeglijkheid voorschrijft. Dus is het schande voor een Vrouw, als zij, met verwaarloozing en achterlating van die vercierselen, waar door zij, volgends de oude Vaderlijke zeden, van de Mans te onderscheiden is, de Manlijke sexe, als 't ware, wil naäapen. - Niet minder stof levert deze vermaning van paulus, aan de andere zijde, op, ter onderrichting en bestiering voor de Mans van onzen leeftijd. Deze toch hebben zich van vrouwelijk sieraad, dat hun tot de grootste oneer strekt, op het naauwste te wachten; en van die soort van keurige netheid, waar-

[p. 357]

door de manlijke achtbaarheid tot verwijfde weekheid overslaat en ontaart. Dan dit verder uit te haalen, zou ons te lang ophouden.’