Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

De Lente, in drie Zangen. Door Petronella Moens, Lid van verscheidene Genootschappen. Te Amsterdam by Arend Fokke Simonsz., 1788. In gr. octavo. Behalven het Voorwerk, 193 bladz.

Wy hebben opzettelyk de Lente afgewagt, om over dit fraaye Dichtstuk te spreeken, nadien, in dat saisoen, de daar in voorkomende beelden en schilderingen, beter met de ons omringende werken der Natuur kunnen vergeleeken worden. Men verwondert zich byna op elke bladzyde, over de waarlyk verhevene gedachten en uitmuntende Tafereelen, die het penseel van moens in het bevalligst licht weet te plaatsen: en men verwondert zich te meer, wanneer men weet, dat deeze Dichteresse, van haare kindsheid af tot heden toe, geheel blind was, en ondanks die blindheid nimmer ophoud met schilderen. Hoe fraai, by voorbeeld, is het volgend Tafereel van een' Lentemorgenstond.

Naauw spreidt de dageraad een straal van gouden luister

Op 't zwart fluweel, waar in de rust al 't schepsel boeit,

Wen 't buigend, kaatzend, licht, nog agter de aarde, in 't duister,

Reeds langs den dampkring vloeit.

[p. 258]

 

De doodsche scheemring strooit dan helder glinstrende oogen,

 

Op bruine schagten van den grootsch versierden nagt;

 

'k Zie dan, hoe blydschap, aan saphieren Hemelboogen,

 

In 't purper feestkleed lacht.

 

 

 

Hoe schoon begint het zwerk in 't vogtig oost te bloozen!

 

De zon, die door het gaas der morgendampen blaakt,

 

Kiimt bly, van wolk tot wolk, langs zagtgekleurde roozen,

 

Terwyl deeze aarde ontwaakt.

 

 

 

Hoe galmt de morgengroet der vlugge woudchoraalen!

 

De beemden schomlen zagt in eene zilvren zee,

 

Die langs de velden dryft, wie kan den wellust maalen

 

Van mensch en schuldloos vee!

 

 

 

Hoe vrolyk danst Natuur op groene heuveltoppen!

 

De gloênde Zon ontsteelt haar 't neevlig Morgenkleed.

 

'k Zie 't vloertapyt bezaaid met heldre paereldroppen,

 

Die 't waasment bloempjen zweet.

 

 

 

Liefdryke Godheid! die, voor 't heil der aard, blyft zorgen,

 

Verbeelding voert me aan 't eind van 't donkre zielverdriet,

 

Zy schetst my 't schaduwbeeld van de eeuwig heldren morgen;

 

ô Troostryk bly verschiet.

Jammer is het echter, dat zy geen meer geregeld ontwerp, in dit Dichtstuk gehouden heeft; dat 'er nu en dan de zamenvoeging der schilderyen al te duidelyk in gemerkt kan worden. Dan mogelyk kan haar geest, dat groote Tafereel der Lente, die reeks van duizenden kleine Tafereelen, niet zoo wel in ééns overzien, of hun verband onthouden! In welk geval dit haar te meer te vergeeven is, daar 'er verscheidene andere zeer goed ziende Dichters zyn, die de Eenheid nog minder bewaaren. Kwaade voorbeelden echter kunnen geene feilen verdeedigen.

Eene andere Aanmerking zal de Dichteres ons even zo min kwalyk neemen, als de voorgaande, daar zy dezelve altoos in haare magt heeft, om die te ontwyken, en haare Zangen meerder schoonheid en rondheid van perioden te geeven: zy bestaat in het overspringen van den zin uit het

[p. 259]

eene couplet in het andere. Dus zingt zy, by voorbeeld, in den eersten Zang.

Waarom, verbeelding! schetst ge, in vrolyke oogenblikken,

Zo levend voor myn geest het sombre doodstafreel?

Dan, zou het vreedzaam graf myn hygend hart doen schrikken?

'k Ben 't rustloos woeltooneel

Der sterflykheid reeds moê: neen, wisselvallig leven!

Een eeuwge winter heerscht in 't donker sterfgewest,

'k Zag daar de reinste vreugd met smart en rouw doorweeven,

Door nyd en wraak verpest.

Wat baat eene afdeeling in coupletten, wanneer men zich zoo weinig aan de vereischten van den Lierzang bindt, als hier in het vierde en vyfde vers gedaan is. Men beproeve het eens, door Muzyk op dit couplet te maaken, men zal dan daadlyk gewaar worden, dat de muzikaale Zanger met het woord woeltooneel zal moeten eindigen, en niet, dan na eene Preludio, tot het volgend couplet kan overgaan: maar eindigt dan ook de zin, met de Muzyk? Neen, die wordt geheel afgebroken, en door de Preludio verlooren. En deeze feil wordt in deeze Lentezangen telkens herhaald, als bladz. 3 en 4, coupl. 4. 1 en 4; bladz. 12, coupl. 2 en 3; bladz. 16, coupl. 3 en 4; zie ook bladz. 17. 20. 27. 28. 32. 34. 37. 43. 50. 83. en 86. - Bekwaame Geniën willen wy gaarne raaden, om dat zy in staat zyn onze Dichtkunst voordeel aan te brengen, en men, in hunne schoone Dichttafreelen, maar weinig naauwlyks zigtbaare sinetjes veelen kan.