Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

[p. 221]

Nieuwe Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Beschouwande Godgeleerdheid, door den Heer W.E. de Perponcher. Te Utrecht by de Wed. J. van Schoonhoven, 1790. In gr. octavo, 276 bladz.

In dit Geschrift geeft de Heer de Perponeher ene zeer wel aeneengeschakelde ontvouwing der Godgeleerde Leerstellingen; verklaerd volgens de thans vry algemeen heerschende denkwyze in onze Nederlandsche Kerk. Het is des een by uitstek geschikt Handboek, voor alle de zulken, die, naer zodanig ene leiding, hunne Belydenis staen te leeren, om Leden der Nederlandsche Kerke te worden; die 'er dan ook vervolgens met vrucht gebruik van kunnen maken, om dien leiddraed, zo ver ze denzelven bestendig overeenkomstig met Gods Woorden vinden, voortaen in 't oog te houden. Zyn Ed. heeft dit Opstel, gelyk verscheiden anderen zyner Geschriften, vermoedelyk eerst vervaerdigd ten dienste zyner Kinderen, en 't voorts ten algemenen gebruike in 't licht gegeven; ter welker gelegenheid hy het zelve niet ongepast met deze ernstige vermaning besluit.

‘O myne teeder beminde leerlingen! wier eeuwig welzyn ik zoo hartlyk wensche, zoo vuurig van onzen barmhartigen God en Zaligmaaker afsmeek, en zoo opregtlyk, in deeze bladen, bedoelde, by al wat u lief en dierbaar is, gedenk tog, in alle de oogenblikken uwes leevens, tot welk eene gewigtige, tot welk een gedugte keuze, gy hier geroepen zyt! Eeuwige zaligheid, of 't uiterst verderf! Wat in deeze waereld kan, hier by, slegts een oogenblik in aanmerking komen? - Weet ook tevens, dat niets, dan geloof, niets dan zulk een geloof als dat van Abraham, 't welk alles, alles zonder onderscheid of bepaaling, aan God, de bron van alle Volmaaktheid, overlaat, aan God, de Opperste liefde en waarheid, toevertrouwt, u, door alle de twyffelmoedigheden, door alle de gevaaren van deezen staat, veilig heenen leiden kan. En verlies

[p. 222]

nimmer uit het oog, dit smeek ik u, dat een al te diep onderzoek der moeilykste stukken, waarby men alles begrypen, van alles reede weeten, alles navorschen wil, wegens de enge paalen onzes verstands, de allergevaarlykste onderneeming is, waaraan men zig kan waagen. Vliedt derhalven, in deezen, allen te ver gedreevenen geest van onderzoek, die, in bedilzugt, uitloopen, en in 't einde ons verleiden zou, om ons, tot Regters, over Gods werken en wegen, op te werpen. En wie zyn wy, dat wy met onzen Maaker zouden twisten, of de onderzoekingen Godes vinden?

Draag desgelyks zorg, dat gy, in den Godsdienst, 't hartstogtlyke en de verbeeldingskragt niet te veel of te sterk in werking brengt. 't Hartstogtlyke en de verbeeldingskragt, uit den Godsdienst, te willen verbannen, zou een andere misslag zyn, die meede haare kwaade gevolgen zou na zig sleepen; en de Bybel zelf geeft ons 't voorbeeld, dat beiden, in deezen, hunne werking moeten doen. Maar hier is de overmaat allergevaarlykst. Het werk der hartstogtlyke en der verbeeldingskragt tog is te onbestendig, te ongelyk, en stelt ons aan te veel misleiding bloot. Het is wel yverig, maar even in deezen yver onbedachtzaam en onvoorzigtig. Het schildert ons dikwils eene geheel andere waereld, dan de geene, die is; en daaruit moet noodwendig te leur stelling, uit de te leur stelling misnoegdheid, volgen, en deeze is eene der allergevaarlykste gemoedsgesteldheeden, waartoe men vervallen kan. Een stil, eenvoudig, bedaard, werkdaadig Christendom, daartegen is bestendig, duurzaam, en altoos zigzelven gelyk. Het stelt ons aan geene misleiding, aan geene te leur stelling bloot. Het houdt den geest altoos helder; en 't hart altoos vergenoegd. Het boezemt geduld, nedrigheid, onderwerping, evenmoedigheid in, door 't waar Geloof, en brengt dus alle die gemoedsgestalten voort, die onzen tegenwoordigen staat best voegen, ons tegenwoordig en toekomend geluk meest bevorderen, en dus ook, beiden door godvrugt en wysheid, noodwendigst van ons gevorderd worden. Ja zelfs het dringt des te zekerer en dieper in 't hart, en schiet er des te vaster wortelen in, als het, wel bedaarder, maar teevens eenvormiger en aanhoudender werkt.

Ten laatsten weet en gedenkt het steeds, dat onze weg niet by ons is, en het in onze magt niet staat, ons zelven te bewaaren, in 't midden van zoo veel gevaar, als

[p. 223]

ons hier omringt: maar dat God alleen ons in 't midden deszelven behoeden en behouden kan. Wy hebben daartoe noch vooruitzigt noch kragt. Hy weet alles, hy vermag alles, en hy is de barmhartige Vader zyner kinderen, om Christus wil, die alles, ten hunnen besten, schikken, alles, tot hun waar, bestendig, eeuwig welzyn, doen medewerken wil. Geef u derhalven geheel over in zyne hand. Vertrouw uw dierbaarst pand, uwe onsterflyke ziel, aan hem, den getrouwen Schepper, die nimmer vaaren laat de werken zyner handen. Volg hem, gewillig en gerust, door welken weg hy u ook mag geleiden. En wees verzeekerd, dat hy alles zal richtig maaken, te zyner tyd, dat hy alle twyffelingen zal oplossen, alle duisterheeden opklaaren, en u doen juichen in zyn heil, indien gy, naar zyne stemme, zult hebben gehoord.’