Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1790

Echte Sterrenvoorzegkundige Brieven, van den waereldberoemden Astrologist J.C. Ludeman, behelzende 's mans Voorspellingen over de Jaaren, 1780. 1781. 1782. 1783. 1784. 1785. 1786. 1787. 1791 en 1792. Eerste verzameling. Naar het eigen handschrift, onder een van des Autheurs bloedverwanten berustende. Uit het Hoogduitsch overgezet. Alom te bekomen. In quarto 135 bladz.

Ondanks de hooge Regeering van Friesland, in den jaare 1774, by gelegenheid dat Mercurius en Mars zeer na voorby onzen aardbol zouden loopen, openlyk, op het bericht van kundigen, en tot bedaaring van ontruste gemoederen, verklaard heeft: dat de beweegingen der Planeeten geenen invloed op de Aarde hebben. Ondanks de sterrenkundige fus en euler te Petersburg, tien jaaren laater aangetoond hebben^(*), dat een Komeet, zo groot als de Aarde zelve, wanneer zy die op haaren weg ontmoetede, dezelve wel zou doen wijken; maar 'er geen andere schade aan zou kunnen toebrengen, dan dat de dag, op zyn hoogst, vier dagen na elkander, 6 uuren korter zou worden. Ondanks alle sterrenkundigen de Astrologie voor een ingevoerd bedrog der Chal-

(*) In hunne Recherches sur le derangement d'une Cométe; qui passe pres d'une Planéte. In de Memoires de Mathematique et de Physique d'Academie Royale des Sciences à Paris. Tom. X. 1785.

[p. 32]

deeuwen houden, alleen uitgevonden om onkundigen de beurs te ligten, en om dezelfde reden ook tot onze tyden overgebragt; ondanks dezelve door duizend gezonde redenen in het waare daglicht gesteld, en het valsche der onderstellingen aangewezen is; zo zyn 'er nog menschen in het thans zoo verlicht Europa, welke aan die grollen geloof geeven; ja, 'er zyn nog bedriegers in ons Vaderland, die den kortzigtigen daar mede verleiden.

De bekende Doctor ludeman, die zich in Amsterdam, vooräl met het trekken van Horoskoopen heeft opgehouden, en zich daar door eenen naam heeft gemaakt; was, na zyn' dood, de voorgewende Autheur van eenige zogenaamde voorspellende boeken, van welken men zommigen, tot schande der Natie, verscheidenmaalen heeft moeten herdrukken. De bekende gebeurtenissen in ons Vaderland, zedert den Oorlog der Engelschen met de Americaanen, lagchten de Hebzucht veel te aanlokkelyk aan, om, nu alles reeds geschied is, niet te voorspellen wat 'er geschieden zou. En hier toe moest de naam van ludeman weder op eene zeer onbillyke wyze misbruikt worden. Of kan het eenigzins gebillykt worden, dat men, onder den gefingeerden naam eenes bloedverwants (zo als jan hendrik brutzstein te Haarburg hier voorkomt) den dooden, met zogenaamde nagelaaten werken, beledigt; die, indien ze maar gedeeltelyk door hem geschreven waren, hem, wel is waar, ten opzichte van den uitslag der Geschiedenissen, tot een eenzydig Propheet zouden verhessen; maar hem, in betrekking zyner voorgewende kunst, alle die naamen zouden waardig maaken, die hem in zyn leven, in publieke geschriften, in menigte zyn toegezwaaid; als Doctor zonder Promotie; Doctor Crispyn; gedeserteerde Haarburgsche Schoenmaaker; Spiritus samiliaris van Sancta Brigitta, (britta beijer); Alchymist van Leer en Piktouw,^(†) en meer anderen.

(†) Hy, [zegt zeker Periodiek Schryver van den jaare 1727, ludemans mislukte Promotie, te Harderwyk beschryvende] hy ziende dat men voor twee pillen, een heele beurs, voor een lepel Conserf, een weinig Tinctuur, een mond vol solvolative, of een Stukje Opeaat, een hemel vol vermaak konde genieten; zeide, weg met den Spykerbak, den Schoenpin en het Leer! Wy willen galenus copieeren, en zyn ons zyne Zenuwbladeren te slegt, wy zullen met Quik en Antemonie de tydgenooten vergeeven. Zo gezeid, zo gedaan; zonder zich met iets anders te voorzien, dan met uitgediende Zalfpotjes en Syroopdoozen, trok hy naar Amsterdam om Peper. Naauw zag hy onze toorens en kasteelen, die op waterige turven dryven, of saul raakte onder de Propheeten aan 't waarzeggen. Hy wist uit de Conjunctie van Sol en Luna te voorspellen, dat het naa negen maanden zou kinderen regenen. Hy kon voelen aan het ei van een Hen, wat voor een Haan de Vader van 't eerste Kuiken zoude zyn. Hy wist, uit de tekening van Mars, den dolk te vertoonen, die Dione bekroop. Hy wist nog meer, want hy kon zich, van de Passeerderstraat en Baangragt, vyzelen in 't hartje van Gysbrechts stedelingen; daar leefde de Haarburgsche Esculaap, als de Haarlemmer Geneesheer van zyne Patienten. Met één etmaal recepten te copieeren, en oude Medicyn practyken te steelen, was meer te verdienen, dan met een heele week den Zoolleest te omvaamen, enz.

[p. 33]

Indien de Astrologie wezenlyk eene kunst is, dan loopen derzelver oeffeningen zeer ver uit elkander; want de waare handelwyze van ludeman verschilt oneindig veel met de onëchte, die men hem in dit Boek doet houden. Zyne Horoskooptrekking was, op één oogenblik, op den geboortenstond van een enkel persoon bepaald; en zyne Voorspellingen, uit den stand der Planeeten, op dat oogenblik, volgens de gewoone Astrologische grondbeginselen afgeleid, betroffen dus niemand anders, dan die persoonen welke op dat oogenblik geboren waren. Doch, in dit Boek heeft men het genoeg geacht, den stand der Planeeten, by den aanvang van een Jaar, op te geeven; en dan uit dien stand het lot van duizenden te melden, wier wezenlyke Horoskoop^(*) daar wel hartig mede streed. Ware die stand der Planeeten nu nog goed aangewezen, dan zou men eenige sterrenkunde by den schryver kunnen vooronderstellen; maar deeze is meestal valsch, of weinig betekenend. By voorbeeld: de stand der Planeeten voor den 1sten January 1786, 's namiddags om 4 uuren, wordt dus opgegeeven: ♂ ☉ ☿ ☉ in ♑: daar de eerste Planeet, namelyk Mars of ♂ toen in ♉ was, en dus, als in een derde Aspect met ☿, of dus ♂ ∆ ☿ moest voorgesteld worden. De Schryver schynt dit te willen vergoeden door twee Zonnen te gelyk in Capricornis te plaatsen, als één tusschen Mars en Mercurius, en één

(*) Het woord Horoscoop, van Hora, uur, en Scopus, doelwit, afgeleid, betekent eigenlyk dat punt van de Ecliptica, dat, in het oogenblik van een geboorte stip, aan den Horizon opgaat.

[p. 34]

agter laatstgemelde Planeet, en bewyst dus te meer zyne onbedrevenheid in sterrenkundige zaaken. Mogelyk zal het dus moeten weezen: ☌ ☿ ☉ in ♑. - Zou men het iemant wel kwalyk kunnen neemen, dat, als hy zoo veel verschil in den stand der Hemellichten vondt, hy ook veel verschil in de opgave der gebeurtenissen vermoedde? - Dan, wy herhaalen het, de meeste in dit Boek voorkomende gevallen zyn partydige naspellingen en geene voorspellingen: wordende ook, door geene Aspecten, als ☌ ☍ ✱ ∆ □, daar het by de Astrologisten zo zeer op aankomt, opgehelderd. De voorgewende Vertaaler wil, bladz. 86, regel 6, alwaar de stand der Planeeten van 1783 voorkomt, dat Jaargetal in 1792 veranderd hebben. Dus zou 'er zeker nog iets voorspellende in dit Boek kunnen zyn: maar of de zaaken van 1783 niet dan nog ééns zullen moeten geschieden, geeven wy aan zyne eigene overweeging over. Intusschen zien wy, terwyl wy dit schryven, het Planeetgestel na, en merken, dat de Zon, reeds voor 2 dagen, in den ☋ van Uranus geweest is; een Planeet van welke ludeman nimmer droomde, en met welken de Astrologisten van deezen tyd geheel geen raad weeten^(*): zynde de stand der Planeeten dusdanig ☍ ♃ ♀. - ♂ □ ☿. - ☌ ♂ in ⇸. Wy voorspellen niets uit dien stand, maar uit het aangevoerde gelooven wy, dat de Schryver deezer zogenaamde Ludemansche Brieven nog vóór 1791 bloozen zal, wegens zyne ontdekte onkunde en onbeschaamdheid. - Mogt de Natie intusschen alle voorspellende Boeken van dezen aart zo zeer verachten, als zy verachtelyk zyn.

(*) Zie het Vers van j.c. mohr aan den Geest van Ludeman, in de Werken van het Genootschap: Kunstliefde spaart geen Vlyt, in 's Gravenhage.