Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1788

Een fragment; behelzende het slot eener redenvoeringe, omstreeks Nismes gehouden in een vergadering der Protestanten, met betrekking tot het Edict, de niet Catholyken betreffende.

- ô Volk, voorheen ongelukkig, dat éénslags als uit het niet tot het bestaan geroepen wordt; Gy, die alle de Pligten van Burgers vervulde, zonder deel te hebben aan de algemeene belooningen daar aan gehegt; Gy, die, omdoolende in den donkeren nagt door de Wetten over u verspreid, het bestaan genoot 't welk de Hemel u gaf, zonder dat die dierbaare gifte van wegen de Menschen bekragtigd was; welk eene dankerkentenisse moet uwe Zielen niet vervullen? De tyden zyn voorby, waarin de Verbintenissen, door de Deugd gevormd, de schandvlek der Ondeugd moesten draagen; waarin uwe Kinderen, reeds misdaadig gehouden, eer zy het daglicht zagen, alleen tot oneere scheenen gebooren te worden; waarin de vrugt van uw arbeid en zweet in de handen van Vreemden kon overgaan; waar in de stervende Vader, een oog vol traanen op zyne Kinderen slaande, niet wist of zy zyne Naalaatenschap zouden erven. - Die rampzalige tyden zyn niet meer. De Vorst, dien gy met yver dient, is getroffen geworden door uwen toestand; en die vaderlyke Goedheid, welke hem aanzet om alle zyne Onderdaanen eene gelyke liefde toe te draagen, heeft hem bewoogen u de regtmaatigste voorregten te verleenen. - Verbannende Wetten! door eene wyze Staatkunde hervormd, gy bestaat niet meer! Ramp-

[p. 535]

zalige Scheidsmuur, die in een en hetzelfde Ryk Broeders van elkander afzonderde, gy valt allerwegen neder! Reeds is, met de beweegredenen daar toe, de oude Staat, met de haatlyke Naamen, die denzelven deeden volduuren, vernietigd; en de Vorst, die in zyn Ryk geene andere Onderdaanen vindt, dan ten zynen dienste volvaardig, ziet overal Franschen.

Schoon gloorende Dageraad, kondig ons een helderen Dag aan, die, door een leevenwekkende warmte, den voorspoed der Ryken doet bloeijen! Grond, van den Hemel zo mild gezegend, wees een veilige Wykplaats der Volken! Vrugtbaare Landen, weleer door onze Voorvaderen verlaaten, om onder kouder Lugtstreeken te gaan woonen, om hun verblyf te zoeken by ver afgelegene Volken, strek ter wooninge van hunne Naaneeven!

Wyze en vredekweekende Verdraagzaamheid, zuivere Dogter des Hemels, egte afstammeling van den Christlyken Godsdienst, heilige Deugd, deel van die zwakke en aan dwaaling onderhevige Schepzels, die wederkeerige toegeevenheid behoeven, - neem Gy, eindelyk de overhand bekomen hebbende op het dolzinnig Bygeloof, uw zitplaats op de Throonen der Vorsten! Mogt gy uw gezag, den Stervelingen zo dierbaar, uitstrekken over de geheele Aarde, en den Vrede weder brengen, die zo lange, door bittere oneenigheden, van onder de Menschen verbannen geweest is!

Een tyd zal 'er komen, Christenen! (Toekomende Geslachten, gy zult over uwe Voorvaders van schaamte bloozen,) een tyd zal 'er komen, waar in de Volken, die onze Geschiedenissen leezen, aan derzelver waarheid zullen twyfelen; waar in zy niet zullen kunnen gelooven, dat de verscheidenheid van Geloofsbegrippen onder ons het beginzel was van zo schadelyke verdeeldheden; waar in zy niet zullen kunnen gelooven, dat, by zo veele onderwerpen van geschil en twist, als reeds onder het Menschdom bestonden, onze Voorvaders, die nieuwe schriklykheden gevoegd hebben, en dat Soldaaten, met Beulen, de Leeraars en Redenkunstenaars van een gedeelte van Europa waren. - Dat wy, die gebooren zyn in een gelukkiger tyd, en wanneer die zee, door zo veele stormbuijen opgeruid, niet meer dan een dof en schadeloos geraas gaf, den Vorst zegenen, aan wien wy die gunstige omkeer, die zegeningen, verschuldigd zyn; dat wy, op zyn voorbeeld, leeren elkander beminnen, el-

[p. 536]

kander verdraagen, gelyk hy geleerd heeft alle zyne Onderdaanen te verdraagen, naar het voorbeeld van den Barmhartigen god, wiens beeld de Vorsten der Aarde zyn.

Naakomelingschap, die wy verwagten, Kinderen, die gebooren staan te worden, die, het leevenslicht aanschouwende, uwe plaats in de Maatschappye vindt, de eerste woorden, welke wy u zullen leeren uitstamelen, zullen de erkentenissen van Dankbaarheid jegens uwen Koning weezen! Uwe Voorvaders werden te midden van de onrust en angst gebooren, uwe Geboorte zal bekend gemaakt worden door onze dankbetuigingen en zegezangen: de oogen voor het Daglicht openende, ontslooten wy ze voor het ongeluk, een helderder dag omschynt uw geruste Wieg; eene geduurige onzekerheid belette ons de zegeningen van het ras voorbysnellend leeven te smaaken, eene bestendige gerustheid vergezelt u op uwe wegen, en zal u tot het graf byblyven.

Hoe verrukkend is het vertederende, 't welk zich in onze Redenvoering mengelt! Hoe gelukkig is het, in plaats van die klaagende toonen, welke onze Godsdienstoefeningen bedroefde, in stede dier treurgezangen, van welke wy de wildernissen deeden wedergalmen, Zegenliederen te mogen aanheffen! Welk een aangenaame last voor de zodanigen, die tot u het woord moeten voeren, dat zy woorden te zoeken hebben, zints lang by ons in onbruik; en om onze erkentenis te betuigen, uitdrukkingen moeten bezigen, die, eene Eeuw geleden, ons alleen dienden om onze wensch en hoop uit te boezemen! Mogten die geloften, van de leevendigste dankbaarheid, tot voor den Throon des Souverains opklimmen! Mogten zy voor den Vorst eene waarborge weezen van den Eed eener eeuwige Trouwe, welke wy Hem zweeren! Dat onze Dankbaarheid de maatstok zy van onze Bewondering, van onze Hoogagting! en dat alles rondsomme ons met onze toonen zamenstemme!

En Gy, die wy onze Broeders noemden, zelfs op dien tyd, wanneer eene vernederende Onderscheiding ons dien aangenaam klinkenden tytel scheen te ontzeggen; Gy, die menigmaal ons de armen zaagt uitstrekken, om toegelaaten te worden tot het genot der algemeene zegeningen onzes Vaderlands, voltooit Gy ons geluk, door in onze vreugde te deelen! Kinderen van denzelfden Vader, Burgers van 't zelfde Vaderland, Aanbidders van den-

[p. 537]

zelfden god, verlost door 't zelfde Bloed, uitziende na dezelfde Erfenisse, gehoorzaam aan dezelfde Wetten, te gader leevende onder eene Lugtstreek, waar de ryke Goedheid des Scheppers ons tot het erlangen derzelfde gaven roept, - welke sterke beweegredenen om elkander te beminnen! - Langen tyd hebben wy uw Medelyden gesmeekt, thans verzoeken wy uwe Goedwilligheid. Bekragtigt door de Broederlyke Gevoelens, welke wy van u verzoeken, het geschenk, 't welk wy van onzen gemeenen Vader ontvangen hebben. Indien wy het bestaan, 't welk hy ons met u in 't gemeen verleent, krygen, het is om onze gevoelens met de uwe te paaren; en, indien wy uit de duisternis, waarin wy omzwierven, in het licht te voorschyn treeden, zal het alleen zyn om te meer glans aan onze Erkentenis by te zetten.