Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1788

Haarlems Schilderlof; by gelegenheid van de uitdeeling der Eerepryzen in de Teken-Academie binnen Haarlem, uitgesproken in het Princenhof, op den 23 July 1788, door A. Loosjes P.Z., Honorair Lid der Aeademie. Te Haarlem, by A. Loosjes, 1788. In groot 8vo. 40 bladz.

Daar de Dicht- en Schilderkunsten Zusters zyn, behoeft men zich niet te verwonderen, dat zommige Dichters den lof der Schilderkunste, op de Teken Academien der voornaamste plaatsen in ons Vaderland, nu en dan doen hooren. De yverige Loosjes, zyne Teken- en Schilderlievende Stadgenooten mede een spoorslag ter aanmoediging willende geeven, schetst in dit Dichtstuk, na een gepaste Aanspraak aan de Vergadering, eerst de gunstige en bekoorlyke ligging van Haarlem; als zeer geschikt zynde, om bekwaame Geniën uitmuntende Tafereelen aan te bieden. Zyne Zangster zelf schildert hier voortreffelyk.

Laat ik uwe aandacht vergezellen,

Haar leiden buiten Haarlems vest:

Ziet daar der Schepen zeilen zwellen,

Door goede winden voortgeprest;

Of scherplaveerend, kort van gangen;
Ziet ook de zeilen flodd'rend hangen,

Daar naauw een koeltje piept door 't riet;

Terwyl de stille en sombre Maanschyn,
Met een verteed'rend, vriendlyk aanschyn,

Zich spiegelt in den Spaarnenvliet.

Wendt de oogen na de blaauwe duinen,

's Lands bolwerk, waar de zee op barnt,

Die haare schraalbewassen kruinen

Opheffen na het steil gestarnt.

Jaa die natuur, in woeste stormen,
Gestaêg herschept, zoo grootsch van vormen,

Zo kunstloos schoon, dat zy de hand

Der schepping in haar werk ontdekken;
Het zandgebergt toont meestertrekken

Van 't grootst, van 't Goddelyk verstand.

[p. 600]

 

Slaat van het zandgebergte de oogen

 

Na Haarlems groene velden, ryk

 

In dartel vee, of 't oog onttoogen

 

Door 't gaaren, wintersneeuw gelyk

 

In witheid, die uitheemschen pryzen:

 

Of ziet de Stad met luister ryzen,

 

In 't midden van 't natuurlyk schoon,

 

Daar spreidt ze, door haar metzelwerken,

 

Haar trotsch om hoog getrokken kerken,

 

Als een' Vorstin haar magt ten toon.

 

 

 

Ziet verder 't Hout, die lustplantaadje,

 

Waarin natuur met kunst zich paart,

 

De aêloude en roemryke boschaadje,

 

Die de eed'le Druk-kunst heeft gebaard.

 

Welke oogbetoov'rende Verschieten

 

Doen 't hart daar kalmte en rust genieten,

 

Een kalmte die Geniën scherpt;

 

Wyl daar de kunstnaar, onder 't lommer,

 

Ontheven van het Stads-beslommer,

 

Zyn meesterstukken eerst ontwerpt.

 

 

 

Deez' ligging moet de koelste zinnen,

 

Gestemd op d'allerlaagsten toon,

 

Tot de ongewoone erkent'nis winnen

 

Van zigtbaar, jaa van tastbaar schoon.

 

Zou 't oog, voor Schilderkunst geschapen,

 

In 't midden van die schoonheên, slaapen?

 

Elk Stroom - elk Duin - elk Boschgezigt

 

Ontsluit de heerlijkste tooneelen;

 

Natuur zelv' roept uit haar' tafreelen:

 

‘Kunstminnaars! Schildren is hier pligt.’

Van deze Tafreelschildering gaat de Dichter tot het beschouwen der Kunst over. Beklaagt het verlies, dat de Beeldstorming, aan verscheidene schoone Altaarstukken, ook in Haarlem, bewerkt heeft: noemt de voornaamste Meesters op, die deeze Stad, in die Kunst, heeft voortgebragt; beschryft hunnen smaak en trant van schilderen, als mede eenigen hunner Kunststukken: welk een en ander dit Werkje voor den Leezer belangryk, en bevallig tevens, doet worden.