Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1788

Proeve van Fabelen en Vertellingen in Proza, naar 't Hoogduitsche van Heinrich Brauns. Te Amsterdam, by J. Weege. 1787. In octavo, 161 bladz.

Eene aan 't einde van dit Stukje geplaatste Verhandeling over de AEsopische Fabelen, en haare Landslieden, in welke de Heer Brauns zyne aanmerkingen voordraagt over den algemeenen aart, den schryftrant der Fabelen en derzelver verschillende soorten, leert ons wel byzonder, dat de Dichtkundige cieraaden in de Fabelen hem niet behaagen. Egter wil hy den smaak van den tegenwoordigen tyd hier omtrent wel iets toegeeven, en om denzelven te gemoet te komen, eene verdeeling van Fabelen, in Proza en Poëzie, laaten gelden. ‘Geene kan, zegt hy, zonder alle Poëtische cieraaden bloot in den smaak van aesopus vertellen: maar deeze konde zich wel van verscheidene Poëtische cieraaden na la fontaine's smaak bedienen; maar ze zullen zo spaarzaam aangebragt zyn als het maar mogelyk is’ Daar nu de AEsopische Fabelen in Proza hem boven al behaagen, en hy die natuurlyke eenvoudigheid in den schryftrant der Fabelen zo gaarne zag herleeven, zo heeft hy 't gewaagd hiervan eene proeve te neemen, en eenige Fabelen en Vertellingen van dien aart gemeen te maaken, waar in hy

[p. 91]

't op de kortheid, natuurlyke eenvoudigheid en naïviteit toelegt, als oordeelende dat deeze, wel in agt genomen zynde, den afval der dichtkundige cieraaden ryklyk genoeg kunnen vergoeden Men kan juist niet zeggen, dat het den Heer Brauns altoos even goed gelukt zy, 't geen ook niet wel verwagt kon worden; dan over 't algemeen heeft hy zyn bedoelde met oordeel gadegeslaagen, en 't leerzaame oogwit van de Fabel in een duidelyk licht gesteld, veelal, by manier van puntspreuken, kragtig uitgedrukt. Zyne drie eerste Fabelen, tot welke wy ons bepaalen, om zo zeer geene byzondere keuze te doen, mogen hier van ter proeve strekken.

I. De Muzen en de Fabeldichter.

‘De Muzen verscheenen den Fabeldichter, en vraagden hem: Waarom laat gij de Dieren, dikwijls, vernuftiger spreeken, dan de Menschen?

Om dat de Menschen, was zijn antwoord, dikwijls, onvernuftiger handelen, dan de Dieren.’

II. Jupiter en het Lastdier.

‘Met oogen vol van medelijden zag Jupiter, van zijnen Troon, op een arm Lastdier neder, dat met langzaame schreden over Berg en Dal trok, en onder zijn drukkenden last zugtende.

Dikwijls gaf de Drijver het eenen goeden streek, op zijnen moeden rug, wanneer het stil stond; en kwam het 's nagts in zijn stal, dan moest het zich met gering voeder behelpen.

Ellendig schepsel, zei Jupiter eindlijk, mij deert uw noodlot. - Ik wil u genadig zijn. - Begeert wat gij wilt dat ik van u maaken zal.

Zal ik een gebiedende Leeuw van u maaken?’ - Gebied de Leeuw zonder verdriet? vraagde het Lastdier. - ‘Zonder dit niet. Maar...’

‘Wilt gij liever een moedig Paard worden?’ - Zijn de Paarden van alle lasten vrij?

‘Of zoudt gij liever een slimme Vos zijn?’ - Worden de Vossen niet gevangen?

‘Dit ook al niet, zeide Jupijn. - Gij zult geen Dier zonder bezwaaren vinden, maar...

Wel nu, riep toen het Lastdier, zich aan de voeten van Jupiter werpende, dewijl 'er geen Dier zonder bezwaaren is, zo laat mij een Lastdier blijven, en geef mij geduld en weltevredenheid in mijnen staat.’

[p. 92]

III. De Aap en de Spiegel.

‘Een Aap was altijd de vijand van een Spiegel, die in een kamer stond

Waardoor heb ik het toch aan u verdiend, vraagde hem eindlijk de Spiegel, dat gij mij zo buitenspoorig haat?

Waarom vertoont ge mij, ten allen tijd, mijn haatelijke gestalte? hernam de Aap.

Maakt het geweeten der Menschen hen niet vijandig tegen boeken, die hen de waarheid zeggen?

De Aap werd eindlijk zo kwaad, dat hij met zijne pooten tegen den Spiegel aansprong.

De Spiegel brak in honderd stukken. - Maar nu werd de Aap geheel razende van kwaadheid; want, daar hij, te vooren, zijn haatlijk beeld maar eenmaal zag, zo zag hij 't nu, in honderd stukken, honderdmaal.

Zo ontdekt zich de boosheid dikwijls allerklaarst, wanneer zij zich zoekt te dekken.’