Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1787

[p. 469]

Nieuwe Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

De Bybel, door beknopte Uitbreidingen en ophelderende Aenmerkingen verklaerd, door J. van Nuys Klinkenberg, A.L.M. Th. et Phil. Dr. Hoogleeraer in de H. Godgel. en Kerkl. Gesch. aen het Ill. Ath. en Predikant in de Gemeente te Amsterdam, mitsgaders Lid van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, te Vlissingen. Veertiende Deel. Te Amsterdam, by J. Allart, 1787. Behalven het Voorwerk, 548 bladz. in gr. 8vo.

De twee boeken van den Propheet Jeremia, te weten, dat zyner Godspraken, en dat zyner Klaegliederen, worden in dit Deel ontvouwd. Vooraf gaet ene Verhandeling over de merkwaerdigste byzonderheden, welke omtrent ieder dezer boeken in 't algemeen overweging vorderen, en verder houd hy, ter ophelderinge dezer Schriften, denzelfden voet, als in de verklaring der voorige Bybelboeken; waerdoor hy, wel inzonderheid aen deze en gene voorstellingen, die hare duisterheid hebben, een oordeelkundig licht byzet. Ter proeve hiervan diene zyne Opheldering van Jer. XXXI. 22; waeromtrent, nopens den zamenhang met het voorgaende, het volgende staet aen te merken. De propheet vers 4, 5 en 6 de gelukkige herstelling van Israël in Kanaän voorspeld hebbende, duid. vers 7-14 aen, dat deze wederkeering der Jooden met groote blydschap zou geschieden; waerdoor, volgens 15-22, de voorige treurigheid geheel en al zou ophouden. 's Volks voorige droefheid word, vers 15, zinnebeeldig voorgedragen onder de melding van Rachels droefheid, en in gevolge hiervan word Rachel, vers 16, opgewekt, om hare klagten te staken; in de verzekeringe van de vervulling der Godlyke beloften, vers 17-21; op welken grondslag het Volk vers 22 aengespoord wordt, om met boetvaerdigheid blymoedig weder te keeren na Kanaän, welk voorstel de Propheet vers 23 aldus aendringt.

[p. 470]

‘Hoe lange zult gy u aen de blijdschap onttrekken en de gunstige gelegenheid verwaerlozen, om in uw Vaderland weder te keeren, gy afkeerige dochter? want de heere heeft wat nieuws, wat groots en zonderlings op der aerden geschapen; De vrouwe sal den man omvangen.

De laetste woorden: want de heere heeft wat nieuws enz. worden verschillendlyk opgevat. - Vooraf herinneren wy, en dit dient men wel in het oog te houden, dat deze woorden hier inkomen als eene beweegreden, door welke de dochter Israëls wordt opgewekt, om naer Kanaan weder te keeren, en alle zwarigheden worden wechgenomen, welke haer tegen dien optocht konden beschroomd maken. Dit is allerduidelykst, uit het gansche verband van zaken.

De heer wordt gezegd wat nieuws te scheppen, wanneer Hy iets te weeg brengt, het welk niet alleen vreemd, maer ook te gelijk heuchlyk is, vergel. Jes. 43:19, 20. - Dit nieuws zou plaets hebben op de aerde, dat is in het land Kanaan, het welk vers 23 uitdrukkelyk het land van Juda genaemd wordt. Het nieuws zou daerin bestaen, de vrouw zal den man omvangen. Wat zegt nu deze uitspraek?

A. Gemeenlyk denkt men aen de geboorte van den Messias, welke by uitnemendheid, als zijnde een verbazend wonder, wat nieuws mag genaemd worden. Men neemt het woord vrouw voor eene algemeene benaming van menschen, die tot het vrouwlyk geslacht behooren, zoo dat het ook eene maegd zou kunnen beteekenen. De uitdrukking den man omvangen zou te kennen geven, een mannelyk zaed in de baermoeder te dragen en te omcingelen. Op deze gelegde grondslagen, zou hier de wonderdadige ontvangenis van onzen Verlosser, in de baermoeder van de maegd Maria, voorspeld worden, en de Godsspraek zou volledig overeenkomen, met die van Jesaias Kap. 7:14. Men voegt er by, dat deze belofte hier eigenaartig, in het verband van zaken te pas kome; om de verstrooide Joden tot het wederkeeren naer Kanaan aen te moedigen: om dat het Joodsche land, door deze wonderdadige gebeurtenis, boven alle andere gedeelten van den aerdbodem, zou verheven worden; en om dat dit nieuws de grondslag was van alle verdere zegeningen en voorrechten.

[p. 471]

Dan hoe oud en vry algemeen aengenomen deze verklaring ook wezen moge, kan zy evenwel geen steek houden; en hadden wy geene andere bewijzen voor Jesus Messiasschap, zouden wy tegen het ongeloov niet veel kunnen uitrichten. - Deze uitlegging is niet wel bestaenbaer met de oorsprongelyke woorden. Het woord vrouw kan niet bepaeldelyk van eene maegd verklaerd worden. Het woord man beteekent eenen volwassen man; en kan derhalven niet van een mannelyk zaed, nog in de baermoeder besloten, genomen worden. Het omvangen wordt nergens van de dracht eener zwangere vrouw gebruikt. - Ook wordt deze verklaring, door het verband van zaken, geenszins begunstigd. De belovte van Messias wonderdadige geboorte was wel de voornaemste en de grondslag van alle andere belovten; maer dit bewijst niet dat dezelve juist hier moet inkomen. Die belovte zou, in dien tijd welke hier bedoeld wordt, eerst na verloop van eenige eeuwen vervuld worden; nu, eene belovte, welker vervulling nog zoo ver af was, schijnt minder geschikt te zijn, om de verstrooide Joden, tot het wederkeeren naer hun Vaderland, aen te moedigen, dan wel eene toezegging van aengename gebeurtenissen, welke kort op handen zijn.

B. Anderen nemen het gansche voorstel zinbeeldig. - De vrouw zal het volk van Israël beteekenen, het welk de heer, op Sinai, als het ware, getrouwd had, door het zelve tot het volk van zijn byzonder eigendom aen te nemen; hoe zeer deze zinbeeldige vrouw den heer verlaten had, en zich verloopen in afgodery, met de afgoden der heidenen. De man is derhalven de heer, die deze overspelige vrouw, door de Assyrische en Babylonische gevangenis, met het hoogste recht verstooten had. Maar nu zou de vrouw den man wederom omvangen en omhelzen: dat is, Israël zou berouw hebben over de voorige boosheden, zich weder tot den heer bekeeren met eenen hartlyken afkeer van de afgodery, en Hem, als het ware, met tedere lievde omhelzen. - Met een woord, de Israëlieten, zoo lang van den heere afgedwaeld, zouden zich op nieuw tot Hem bekeeren.

Het is waer, de bekeering van een volk, het welk zich zoo lang in de afgodery verhard had, was zekerlyk iets nieuws, het welk men, volgens het gewoone beloop der menschelyke zaken, niet zou hebben kunnen verwachten. - Maer met dit alles, komt deze verklaring, on-

[p. 472]

zes erachtens, in het geheel niet overeen, met het verband van zaken, en het oogmerk tot het welk de woorden hier inkomen. Of zou eene belovte, omtrent de bekeering des volks, eene drangreden hebben kunnen wezen, om de wechgevoerde Israelieten, tot het wederkeeren naer hun Vaderland, op te wekken?

C. Voor het naest daerom zouden wy ons voegen by die genen, die de gansche belovte verstaen van eenen zeer aengenamen vreugdetijd. - Te weten de enkelvouwige benaming van de vrouw en de man wordt, in eenen verzamelenden zin, genomen voor het vrouwelyk en mannelyk geslacht. - Het woord omvangen zegt ook omringen rondom gaen. - De vrouw zal den man omvangen en omringen; dat is dan: de vrouwen en de man nen zullen openbare vreugde bedryven, zich in reijen, al zingende, spelende en danssende zamenvoegen; zoo dat de mannen, als het ware, aen eenen troep zullen spelen en springen, terwijl de vrouwen dezen troep omringen zullen, en rondom denzelven blymoedig dansen.

Met een woord, het is eene beschrijving van eene algemeene blijdschap, vergeleeken Exod. 15:20. Richt. 21:21. 1 Sam. 18:6, 7. - Dit zou wat nieuws en ongewoons zijn in het land van Juda, het welk zoo lang woest en onbewoond gelegen had. Hiervan daen wordt de wederbrenging der verbannen Jooden in Kanaan aengemerkt, als eene gebeurtenis, nog ruim zoo merkwaerdig en zonderling, als de verlossing van het oude Israel uit Egypte. Kap. 16:14, 15. 23:7, 8. - Deze opvatting voldoet by uitnemendheid aen het verband en oogmerk; om namelyk de zwarigheden der Joden wech te neemen, en hen tot den optocht naer hun Vaderland aen te moedigen. Zy moesten zich door geene twijffel-moedigheden laten te rug houden: want de heer zelvs zou een verschijnsel voortbrengen, geheel vreemd en onverwacht, dat men namelyk in Kanaan, het welk zoo lang had woest gelegen, allerlei vreugde bedrijven zoude.

Deze verklaring strookt ook ongemeen wel met het volgende, alwaer de heer de kennelykste proeven beloovt van zijne zegenende goedheid; wordende vers 23-30. de voorspoed der wedergekeerde Joden beschreven.’