Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1787

Spectatoriaale Schouburg. Vyftiende Deel. Te Amsterdam, by d' Erven P. Meijer en G. Warnars, 1787. In octavo 262 bladz.

Dit Deel behelst weder een drietal van wel uitgevoerde leerzaame Tooneelstukken. Het eerste getyteld, Desormes en Klementine, brengt ons onder 't oog, hoe een door en door eerlyk Man, by een zamenloop van omstandigheden, onder de hoogste verdenking van een slinksch gedrag kan geraaken, en egter volmaakt onschuldig zyn; terwyl 't ons tevens doet zien, hoe omzigtig men behoort, te zyn, in 't beoordeelen van beschuldigende verdenkingen tegen iemand, van wiens eerlykheid wy anders op goede gronden verzekerd zyn. Te gelyk behelst dit Stuk eene sterk waarschuwende les tegen de heillooze speelzugt, die den jongen Heer Valville, (om eene schuld van eerste betaalen,) een diefstal doet begaan, welke voorts den Intendant Desormes te last gelegd wordt; doch waarvan hy vervolgens gezuiverd wordt door de vernederende bekentenis, die de jonge Heer van zynen schandelyken diefstal doet. - Op dit Stuk volgt Karel en Louize, of de dubbelde Echtverbintenis, welke toont hoe onvoorzigtig het zy, eene Echtverbintenis aan te gaan wanneer men zich al vroeger, als een Man van Eer, aan eene andere verbonden heeft, die men, zonder vasten grond te hebben, waant al lange overleeden te zyn. Dit is 't geval van Karel, die te laat ontdekt, dat zyne dierbeminde Louize nog leeft,

[p. 176]

na dat by aan Hermina verbonden is: 't welk, in de eerste verwarring gevaarlyke gevolgen heeft, die egter nog ten beste van Karel en Louize afloopen, door 't slegte gedrag, en de daarop gevolgde ontvlugting van Hermina. - Het derde of laatste Tooneelspel, de verbeterde Zoon, boezemt den Ouderen oplettendheid in, op de regeling van 't gedrag hunner Kinderen. De jonge Heer Charles de Beaufond is een verwaande Knaap, die zyne minderen met eene trotsche baldaadigheid behandelt, en op wien zyn braave Gouverneur de Abt Flacourt, in afweezigheid des Vaders, te minder invloed heeft, omdat Mevrouw de Beaufond hem, door eene overdreevene Moederlyke liefde, met te veel tederheid en verschooning behandelt. Zy ziet in hem eene edelaartige fierheid, die veel goeds belooft, hy is leevendig, en begaat daardoor wel eens jeugdige losheden; maar hy heeft geest, een goed hart enz. Vergeefsch tragt de Gouverneur haar te doen zien, dat de Moederlyke liefde haar verblindt; ydel wendt hy alle poogingen aan, om haar dit door daadlyke bewyzen onder 't oog te brengen; eene laffe uitvlugt, een glimlach, eene tedere betuiging van de sterkste genegenheid voor haar, door den Jongeling voortgebragt, heeft ongelyk meer invloeds dan de manlyke taal van den Gouverneur, die ook door den losbandigen Knaap in den wind geslaagen wordt. De Heer de Beaufond, t'huis gekomen zynde, ontdekt dit verkeerd gedrag van zyn Zoon, en bezeft, met den Gouverneur, dat de Moederlyke tederhartigheid hier grootlyks schuld aan heeft: dit doet hen t' zamen raadpleegen over 't beste middel, ter verbeteringe van dien Jongeling. Eene toevallige gebeurtenis begunstigt hun oogmerk. Marretje de Minne komt met haaren Zoon Klaas, den zoogbroeder van den jongen Heer; zy word door Myn Heer en Mevrouw vriendelyk ontvangen; maar de jonge Heer behandelt zynen Zoogbroeder zeer smaadlyk, en geeft hem zelfs een slag aan den kop, om dat deeze hem Broer noemde. Dit toeval opent eenigermaate de oogen van Mevrouw, en maakt haar geschikter dan te vooren, om agt te geeven op de gesprekken van haaren Man, over dit onderwerp. Hy stelt haar voor Marretje over te haalen, om voor te wenden, dat zy hen bedroogen heeft; en Charles te overreeden, dat hy het kind van zyne Zoogmoeder, en Klaas hun waare Zoon, is; dat hy ingevolge van dien van stand verwisselen, en tot de Boeren - huishouding van Marretje moet overgaan. Op 's Moeders toestemming wordt dit werkstellig gemaakt; en 't gevolg hier van is, dat de jonge Heer, gelyk de Vader gehoopt had, tot inkeer komt, en ten plegtigste belooft zig naar de regels der menschliefde en deugd te zullen gedraagen; des de daadlyke uitvoering van standverwisseling, daar de Heer de Beaufond anders, voor eenigen tyd, op aangedrongen zou hebben, geen stand grype.