Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1787

[p. 177]

De Vriend der Vrouwen. Naar het Fransch. In 's Gravenhage, by W Klis, 1786. In octavo, 225 bladz.

Ten einde de Vrouwen haare weezenlyke waardy te leeren opmerken, en haar langs dien weg te noopen om zich overeenkomstig daar mede te gedraagen, heeft deeze Vriend der Vrouwen een geschrift opgesteld, waar in hy haar onder het oog brengt, wat haarer waardig of onwaardig zy, en hoe ze haare voortreffelykheid op het luiterrykste ten toon kunnen stellen. Hiertoe schetst hy eerst den staat der Vrouwen in de Maatschappy, en handelt voorts, over de Letteroefeningen, die den Vrouwen betaamen, over derzelver bezigheden, vermaaken, weelde, opschik, character en humeur; verder deelt hy den Vrouwen leerzaame Lessen mede over de Liefde en Galanterie, mitsgaders het Huwelyk en de Opvoeding der Kinderen, waaraan hy ten laatste nog hegt een Tafereel van de Deugden der Vrouwen, he welk haar met treffende voorbeelden onder 't oog brengt, hoe uitsteekend bekwaam en lofwaardig zy zig kunnen maaken, wanneer zy 't 'er in ernst op toeleggen. - Men mag dit Geschrift met regt een nuttig Handboek voor de Vrouwlyke Kunne noemen, als waardoor zy allezins opgeleid worden, om zig voor laagheden te hoeden, en haare weezenlyke voortreffelykheid invloed te doen hebben, op de Maatschappy in 't algemeen, en 't Manlyke Geslacht in 't byzonder; 't welk de Schryver bedoelt in alle deeze zyne onderrigtende raadgeevingen, welker voornaamsten inhoud hy ten slot dus zamentrekt.

‘Ik heb, zegt hy, genoeg gedaan, zoo ik aan onze schoonen hebbe kunnen toonen, dat haar rol zich niet bepaalen liet om wat heen en weêr te wandelen, groote verkwistingen te doen, eene bevallige houding te verkrygen, en om ten loon haarer smarten slechts eenige geestelooze complimenten te ontvangen. Zoo wel als wy met een verstand en een hart begaafd, moeten zy 'er zich op toeleggen, om het een te verlichten, en het ander te bestieren.

Het verstand heeft, om zich te volmaaken, slechts eene maatige en aangenaame letteroefening noodig, die zelfs in den rang der vermaaken gesteld kan worden.

De Vrouwen worden gebooren met eene geestvaardigheid, die haar gedrag onverantwoordlyk maakt, wanneer zy weigeren, om deeze nieuwe bekoorlykheid te voegen by die, welke zy reeds bezitten.

Ten opzigte van het hart, hoewel dat het verstand niet altoos raadpleegt, en zelfs dikwils de wet aan het zelve voorschryft, is het echter eene gelukkige gesteldheid om zyn hart te verbeteren, zyn verstand te vooren met nuttige aanmerkingen gevoed te hebben. Weet een Vrouw nu daarby te voegen

[p. 178]

een zeker soort van hebbelyke werkzaamheid, die haare verbeeldingskragt belet te wyd uit te stappen, dan onttrekt zy zich aan het gedruisch der hartstochten, die schier altoos de weekheid en bedryfloosheid koomen stooren.

Daar is alles te winnen by een geregelde bezigheid, die de vermaaken meer levendigheid en onschuld byzet. De vermaaken bieden zich by meenigte aan die persoonen aan, die zich in staat stellen om ze te smaaken, en het is waarlyk de dwaasheid niet, die ze ons doet genieten. Al die weelde, waarop de Vrouwen zoo asgodisch gesteld zyn, is slechts een bedrieglyke schyn van geluk: valsche vernuften kunnen zich vergenoegen met gelukkig te schynen; waarlyk gezonde verstanden zoeken het te zyn.

Men is het wel dra, en zonder zoo veel onmaatige kosten, wanneer men op de buitenspoorigheden der gewoonte, der mode, niet gezet is. Een Vrouw van een goed verstand, die zich slechts door het geen waarlyk verdienstelyk is, zoekt te doen bemerken, is onafhankelyk van al die beuzelingen, die aan laager geesten een even belagchelyke vreugd of droefheid veroorzaaken: niet bloot gesteld aan de luimen van goed en kwaad humour, die de vriendschap verbysteren, behoudt zy eene zachte en doorgaande vrolykheid, die haare bevalligheden meer verhoogt, dan de uitgezochtste optooisels.

Het is waar, dat 'er geen maatregels zyn, die de liefde den ingang tot een hart weigeren kunnen; maar 'er is een kiesche liefde, veel geschikter om de ziel te volmaaken, dan om die te bederven: deeze liefde is een soort van proeftyd, die tot het huwelyk aanleiding geeft. Wyl het huwelyk het lot van geheel ons leeven beslissen moet, kan de Sexe haare aandagt niet genoeg vestigen, om onder de Mans, die hun hof by haar maaken, den braaven Man, die het geluk van eene Vrouw kan uitmaaken, te onderscheiden van den zot, die haar slechts verlaagen kan.

Eens onder dit beminnelyk juk gebragt, moet eene Vrouw al haare middelen om te behaagen te werk stellen aan een Man, die in haar een liefde, zoo teder als de zyne is, moet ontdekken, zy moet met hem een waakend oog houden op een kroost, wiens opvoeding gevoelige vermaaken aan een welgestelde ziel oplevert, en slechts voor eene coquette of beuzelachtige Vrouw eene smart is. Eene Vrouw leeft dan in vrede met zichzelve, en wordt bemind van al wat rondom haar is: zy heeft niets van de vergiftigde pylen des lasters te duchten; een goede naam is de schaduw der deugd, en volgt op dezelve bestendig.

Zie daar de trappen, die tot het geluk leiden. Het leeven is geen klugtspel, noch een geduurige opvolging van ydele vertooningen; het moet gemengd zyn uit bezigheden en vermaaken, geschikt naar de verschillende leevensjaaren. Door het

[p. 179]

goed gebruik, dat men van het zelve maakt, verkrygt men deeze gelukkige gesteldheid van ziel, die men het geluk noemt, en die sommige Vrouwén vruchteloos zoeken in blinkende equipages, glansryke edelgesteentens, en te midden van alle die onstuimige of misdaadige vermaaken, die slechts geschikt zyn, om het zelve van ons te verwyderen. Dat alles vervult de plaats van het geluk niet meer, dan al de bedriegeryen van het toilot de schoonheid vergoeden, daar dezelve natuurlyk ontbreekt.

Daar is eene beminnelyke wysbegeerte, ontdaan van de rimpels der gestrengheid, en die pligt en vermaak met elkander weet te vereenigen: deeze voegt beter aan de Sexe, dan de hoogmoedige verwaandheid onzer sterke geesten. Door haar onderricht, wil men de zaaken neemen, zoo als zy zyn, niet zoo als de grilligheid die ons doet verbeelden. Men verwydert deeze geheime woelingen, die onze zintuigen opmerkbaare schokken toebrengen, en zoo veel te gevaarlyker voor de Vrouwen zyn, naar maate zy tederder zintuigen bezitten. Deeze gemaatigdheid des harten is naauw verbonden met het waar geluk en maakt de kern der wysheid uit. Daartoe de Vrouwen weder te brengen, is een zeker middel om de Mans derwaarts te leiden; want 'er is tusschen de beide Sexen eene zoo wederkeerige gemeenzaamheid, dat, het zy welke van beide Sexen zich of aan de rede of aan de dwaasheid toewydt, de andere binnen weinig tyds den zelfden gang gaat. Het zou voor de schoone Sexe wel heerlyk zyn, om, daar zy van alle tyden in het bezit is van onze verkeering te verlevendigen en te verfraaien, daarenboven nog het genoegen te hebben, om die te hervormen. Men spoore dezelve daartoe ten sterkste aan, en wy zouden het geene vernedering rekenen, aan de Vrouwen onze wederkeering tot de deugd schuldig te zyn.’