Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1787

[p. 84]

Volledig Leerstelsel van Opvoeding, ontworpen door eenige beroemde Geleerden in Duitschland, en uitgegeeven door J.H. Campe, tweeden Deels eerste Stuk. Te Amsterdam by de Erven P. Meijer en G. Warnars, en de Wed. J. Dóll, 1786. In octavo 288 bladz.
Leesboek voor Kinderen. Met Plaaten. Eersten Deels tweede Stuk. Te Amsterdam, als boven. In octavo.

Van het oogmerk en de inrigting deezes Leerstelsels, mitsgaders van het daar by afgegeeven Leesboek, hebben wy al voor eenigen tyd gewag gemaakt^(*); en de bovengenoemde Stukjes bevestigen, door de manier van uitvoering, het gunstige berigt, dat wy nopens dit ontwerp diestyds medegedeeld hebben. Het thans gemeen gemaakte Stukje van het Leerstelsel behelst eene Verhandeling van den Heer Campe, over de eerste vorming der zielen van jonge Kinderen, in het eerste en tweede jaar der Kindsheid. - Na eene voorafgaande gepaste aanspraak aan regtgeaarte Moeders, over het gewigt van dit onderwerp, den weg langs welken hy haar leiden wil, en de bezadigde oplettendheid, welke hy, met betrekking tot zyne onderrichtingen, van haar afvordert, schikt hy zyne eerste afdeeling ter ontvouwinge der algemeene grondbeginselen van de opvoeding der Ziele. In deeze draagt hy eerst voor, eenige bespiegelingen wegens de natuur van der jonge menschen Ziel; en vervolgens hegt hy hier aan eene overweeging van dat geene, waartoe de menschlyke Ziel hier op Aarde geschikt is; en van de menigvuldige hinderpaalen, welken haar daar by in den weg liggen. Met de ontvouwinge hier van een vasten grondslag gelegd hebbende, gaat hy in de tweede afdeeling over, tot de oplossing van de voorige algemeene grondbeginselen in byzondere lessen; welken hy tot drie hoofdsoorten brengt. 1. Lessen betrekkelyk tot de vorming van jonge Kinderzielen, door lichaamlyke indrukselen. 2. Door zedelyke invloeden: en 3. die in agt te neemen zyn, ter bevorderinge van haare eigene werkzaamheid, en door zodanige oefeningen van haare zinlyke werktuigen en van haare ontluikende zielsvermoogens, welken aan het bedoelde oogmerk beantwoorden. - Op het ontvouwen deezer welberedeneerde Lessen, in welken de voornaamste omstandigheden, die in de twee eerste jaaren der Kindsheid opmerking vorderen, gade geslaagen zyn, brengt de Heer Campe zyne Verhandeling met de volgende aanspraak aan de Moeders, ten einde.

‘En nu geloof ik aan het doel genaderd te zyn, 't welk ik my had voorgesteld. Uwe zaak is het nu, gy Moeders! om van elken goeden raad, welken gy hier geleezen hebt, met alle mo-

(*) Zie boven, Eerste Deel, bladz. 131.

[p. 85]

gelyke zorgvuldigheid gebruik te maaken. Want aan u, en niet aan uwe egtgenooten, heeft de Voorzien igheid dit eerste werk der opvoeding byzonder en eigenlyk opgedraagen. Uwe mannen moeten hierby slechts uwe raadgeevers, uwe helpers zyn, en dan eerst in uwe plaats treeden, wanneer het kind voor de tweede opvoeding en voor het vaderlyk onderwys, is ryp geworden. Ik oordeel dus, dat ik dit opstel niet beter kan sluiten, dan wanneer ik u met de woorden van denzelfden man, dien ik in deeze Verhandeling zo dikwerf en zo gaarne voor my liet spreeken, nog eenige gronden onder 't oog breng, welken deezen uwen gewigtigsten en heiligsten pligt nog klaarblykelyker voor u maaken zullen.’

‘“De eerste opvoeding, zegt rousseau, doet het meeste, en deeze eerste opvoeding komt ontegenzeggelyk de Moeders toe. Want behalven, dat deeze meer dan de mannen in staat zyn om 'er op te letten, en 'er ook meer invloed op hebben, raakt haar het gevolg daarvan ook dies te meer; dewyl byna de meeste weduwen zich aan de willekeur van haare kinderen zien overgelaaten, en dewyl dan deeze kinderen haar de uitwerking van de wyze hoe zy opgevoed zyn, in het goede en in het kwaade, zeer sterk laaten ondervinden.

Wil men ieder een tot zyne eerste pligten doen wederkeeren, men moet met de Moeders een begin maaken; en men zal met verbaasdheid de verandering zien, welke men daardoor in de menschelyke maatschappy zal voortbrengen. Alles welt van tyd tot tyd op uit deeze eerste bron des verderfs; alle zedelyke orde wordt daardoor het onderst boven gekeerd; de natuurlyke inborst wordt in aller harten gesmoord; de innerlyke gesteldheid van het huis verliest haare levendigheid; het zielroerende tooneel van een aangroeijend huisgezin kan de mannen niet meer bekooren, en aan vreemden geene achting meer inboezemen; men eert de Moeders minder, welker kinderen men niet ziet; de huisgezinnen hebben geen vast verblyf meer; de gewoonte bevestigt niet meer de banden van bloedverwantschap; daar zyn geene Vaders, noch Moeders, noch Kinderen, noch Broeders en Zusters meer; allen kennen elkander naauwlyks, hoe zouden ze elkanderen dan kunnen beminnen? Wannneer het huis slechts eene treurige eenzaame plaats is, moet men zyn vermaak buiten het zelve zoeken.

Maar, wanneer de Moeders slechts willen goedvinden, om zelve haare kinderen wederom te zoogen, (indien geene zwakheid haar de beoefening van den moederlyken pligt onmogelyk maakt,) dezelven zelf op te passen, zich het meest met hen bezig te houden, dan zullen de zeden van zelven verbeteren; de natuurlyke gewaarwordingen van zelve in alle harten wederom ontwaaken; de staat wederom bevolkt worden. Dit eerste stuk, dit stuk alleen zal alles wederom vereenigen. De

[p. 86]

bekoorelykheid van het huiselyke leeven is het beste tegengift tegen de slechte zeden. Het geraas van de kinderen, het welk men voor lastig houdt, wordt aangenaam; dit maakt het voor Vader en Moeder noodzaakelyker, om elkanderen te beminnen, dit strengelt den huwelyksband sterker in een. Is het huisgezin levendig en vlug, dan zyn de huiselyke zorgen de aangenaamste bezigheid voor de vrouw, en de bevalligste tydkorting voor den man. - Op die wyze zou, uit de verbetering van dit enkel misbruik, welhaast eene algemeene verbetering ontstaan, de natuur zou alle haare rechten wederom ontvangen. Men laate de Vrouwen slechts eerst wederom Moeders worden, de Mannen zullen welhaast wederom Vaders en Egtgenooten zyn”’

‘En laat ons, eer wy dit zullen beleefd hebben, geen algemeene en klaarblykelyke uitwerkingen verwachten van het verbeterde Leerstelsel der Opvoeding’

Wat wyders het, volgens het Plan, hier nevens afgegeeven Leesboek voor Kinderen betreft, het zelve behelst eene groote verscheidenheid van geschiedenissen, fabelen, opwekkende bedenkingen en leerzaame onderrigtingen, welker leezing den Kinderen op eene gevallige wyze nuttig kan zyn, en hunne leerzugt verder opwakkeren.