Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1786
(1786)– [tijdschrift] Vaderlandsche Letteroefeningen–
AuteursrechtvrijProeve van de Dichtkundige Letteroefeningen, over den Gysbrecht van Aemstel en Lucifer, van vondel; over hooft, als Dichter, en over de Elegyen. Derde Deel, door J. macquet, Lid van de Maatschappy der Nederlandsche Letterkunde, te Leyden. Te Utrecht, by de Wed. J. van Schoonhoven, 1786. In groot octavo, 246. bladz.Dit deel bevat, gelyk de twee voorigeGa naar voetnoot(*), zeer juiste en oordeelkundige Verhandelingen over de opgemelde onderwer pen. De Heer Macquet beschouwt de Gysbrecht van Aemstel, hoe veele schoonheden dezelve bezitte, met de naanwziende oogen van eenen keurigen en kieschen Kunstrechter: toont verscheide fouten in het zelve aan, en zet de schoonheden in een helder daglicht. De tweede Proeve behelst eene diergelyke beschouwing van den Lucifer. De derde bevat eene strenge, maar tevens, naar ons voorkomt, eene billyke beoordeeling van den grooten Hooft als Dichter. De Schryver vindt de kragt van dien grooten Man, als Dichter, gelenen in den Anacreontischen Lierzang. Het vonnis over zyne Treurspelen loopt ten uitersten ongunstig, doch de Heer Macquet heeft zulke bondige redenen voor zyn gestelde, dat wy ons, onaangezien de hoogachting voor Hooft in andere opzigten, verpligt vinden, daaraan ons zegel te hangen. De vierde Proeve gaat over de Elegyen, welk zoort van Gedichten de Heer Macquet het middelsoort stelt te zyn tusschen den verheven Lierzang en den Anacreontischen; zynde deeze uitvoerige Proeve door verscheide voorbeelden opgehelderd. De vergelyking | |
[pagina 44]
| |
tusschen Ovidius, Cats en Racine, welke deeze Proeve besluit, zullen wy tot een voorbeeld der behandeling onzen Leezers mededeelen. ‘De smaek van Ovidius is aengenaem, behaeglyk, en zeer geschikt, om door zoete teere Sentimenten te vermaken, doch hy is ook gevaerlyk en kan zeer ligt door de weeldrigheid bederven, zelfs eer men het merkt; des men over alles te breed uitweidt in de omstandigheden die zulks het minste vereischen. Om volmaekt den geest van Ovidius te merken, kan men misschien den Nederlandschen Lezer niet veiliger zenden, dan naer de werken van Cats. Zyn Huwlyk, zyn Trouwring, zyn Buitenleven, enz. zyn alle vol aengename, bevallige, zoete zaken, waerin enz. ongemeen Ryk vernuft, dat alles behaeglyk schildert, uitmunt. De vloeijendheid der verzen, die even als by Ovidius nimmer stooten, maer altoos op denzelfden toon gaen, waerom zy eentoonig worden, koomt volmaekt met dien van den Sulmoaner overeen. Alles is daerenboven zeer leerzaem, dat het harte zagt raekt, en tot het verstand op eene aengename wyze spreekt. Men behoeve de Ars amandi en Fasti van Ovidius, Dichtstukken van een langen adem, maer te lezen, hoe zeer zy in alles in de Werken van onzen Cats zyn uitgedrukt. Men vindt in beide die groote gemaklykheid, om, wat zy dagten, in verzen te brengen; die ongemeene weeldrigheid van gedagten, die zich naeuwlyksch weet te bepalen, maer de zelfde zaek onder verscheiden oogpunten, en met andere woorden, beschouwt, en schier geheel uitput. In het Fransch komt Racine in verscheiden zaken metdeze twee Dichters overeen, zelfs zoo, dat 'er verscheiden Tooneelen in zyne Treurspelen zyn, die volmaekte Elegyen in den Ovidiaenschen smaek mogen heeton, gelyk ik reeds met een woord van zyne Berenice hebbe gezegd. Hier vindt men die sterke Treursrof niet, om het harte met schrik en diep medelyden te treffen. Het bedryf loopt over de Liefde van Titus voor Berenice, doch waeraen hy niet kan voldoen, om dat de wetten van Rome geenszins toelaten, dat de Keizer eene Koningin trouwt. Titus en Berenice beklaagen zich in teere, aerdige tael, als lieden, die in eene verliefde Melankolye zyn, en wat zy zeggen, is niets anders, dan de tael van verliefde Helden of Heldinnen, die weinig gevaers aenduiden, en volmaekte Elegyen zyn, waerin zy elkanderen over de hardheid der wetten en hunne ongelukkige Liefde beklagen. Men vindt zelfs by Racine die gemaklykheid in het maken der verzen, waerdoor zy zeer zagt vloeijen, doch even als die van Cats en Ovidius tot het eentonige overslaen. Alle menschen lezen echter deze Dichters met het uiterst vermaek, omdat alles zo zagt is, zo zoet vloeit, zoo vele behaeglyke gedagten toont, en, zonder studie en groote geleerdheid aen te wenden en te bezitten, verstaen wordt. Ik neme waer, dat zelfs zulke lieden, die geen vermaek in het | |
[pagina 45]
| |
lezen van Poëten vinden, echter iets van Ovidius, Cats en Racine kunnen lezen. By de teere sekse, door de weelde der groote Steden niet bedorven, en met eenigen smaek begaefd, worden deze Dichters met ongemeen genoegen gelezen. Het moet al een zeer onaerdig mensch wezen, en voor alle aendoeningen schier onvatbaer, die in de Ovidiaensche Poë;zy geen genoegen vindt’. |
|