Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1784

[p. 537]

Handelingen van het Geneeskundig Genootschap, onder de Zinspreuk: Servandis Civibus. IXde Deel. Te Amsterdam, by P. Conradi, 1784. In gr. octavo, 360 bl. Behalven een Inleidend Vertoog van 80 bl.

In de Inleiding van dit Boekdeel, ontmoet de Leezer eene oordeelkundige wederlegging dier Bedenkingen, welke men misschien tegens den waaren zin, van de Gouden Spreuk van boerhave, Simplex Sigillum Veri, zoude mogen aanvoeren.

Wy zyn het volkomen eens, met den geleerden Opsteller van dit Vertoog, dat deeze gewichtige Les, die de groote Hervormer der Geneeskunst niet slegts aan zyne verstandige Navolgers, maar ook aan zig zelf, heeft voorgeschreeven, - en waardoor hy de Geneeskunst tot zulk een aanmerkelyken trap van volmaaktheid heeft opgevoerd - volkomen in de natuur gegrond is, en dus in de beoefening van alle Weetenschappen, maar inzonderheid in de Geneeskunst, ten uitersten nuttig en noodzaaklyk.

Waar is het, dat de groote Stichters der Geneeskunst, langs deezen weg, Meesters in de Kunst zyn geworden, en dat, in deeze edele Eenvoudigheid, de waare verhevenheid der Geneeskunst te zoeken is. - Een jong Geneesheer, derhalven, die gevoel van zynen pligt, en van de verhevenheid zyner Konst heeft, zal zig, door het betrachten van deeze les, aangemoedigd vinden, de voetstappen van zynen uitmuntenden Meester te drukken.

Zeer gaarne onderschryven wy den lof, welken de geleerde Opsteller deezer Inleiding den allezints voortreflyken boerhave toekent, en twyfelen ook niet, of een yder, die 's Mans Werken geleezen en doorgedagt heeft, zal moeten toestaan, dat, in de meesten derzelven, de kenmerken van eene verhevene Eenvoudigheid allerzichtbaarst zyn. - Dan, wanneer men wil beweeren, dat het Systema van deezen grooten Geneesheer onverbeterlyk is, - wanneer men de Ontdekkingen en Waarneemingen van laatere tyden, die gewis merkelyke verbeteringen hebben aangebragt, al te zeer zoekt te verkleinen, dan schynt het ons toe, dat men, in zynen eerbied jegens den uitmuntenden boerhave, te verre gaat.

Wy gaan over tot de Verhandelingen zelve. De Schryver van het eerste Antwoord, 't welk den gouden Eereprys

[p. 538]

behaald heeft, is de Heer terne, Medicinae Doctor en Lector in de Vroedkunde, te Leiden. - De wyze op welke deeze Schryver het onderwerp behandelt, is, dat hy de Zinspreuk van boerhave op de Genees- Heel- en Vroedkunde toepast, en betoogt, dat de minst zamengestelde Genees en Heelmiddelen, Werktuigen en Handgreepen, de waare en beste middelen zyn, om de Genees-, Heel- en Vroedkunde gelukkig te oefenen, en daarom verre boven de groote zamengestelde middelen te verkiezen zyn. - Dit word, in drie byzondere Afdeelingen, afgehandeld.

Het tweede Antwoord, over dit onderwerp, is door den Heer pereboom, Geneesheer te Amsterdam, toegezonden. De Schryver zoekt eerst aan te toonen, wat men door zegel der waarheid verstaan moet, en zoekt zulks uit het vierde Voorstel van Euclides op te helderen. - Daar zyn in de Geneeskunde verscheide Leerstellingen, die, op de eenvoudigste beginzelen steunende, dit Zegel der Waarheid draagen. - Dit word, in de eerste plaats, door eenige voorbeelden uit de Ontleedkundige Beschouwinge, duidelyk gemaakt. - Vervolgens zoekt de Heer pereboom te bewyzen, dat de fyne boerhave deezen zynen stelregel, op de Ziektekunde en Ontleedkunde, toegepast heeft.

De Heer krumpelman, Geneesheer te Amsterdam, is de Schryver van de derde Verhandeling. Hy beschouwt ons ligchaam als een waterwerktuig, ‘bestaande uit een menigte beweegende buizen, die een byzondere vocht voeren in byzondere directien, na dat deeze werktuiglyk zyn; en de gevolgen deezer bewerkingen zyn veranderingen, dienende tot bestaanbaarheid des ligchaams, volmaaking der gezondheid en afweering der Ziekelykheden.’ Hieruit leid de Schryver eenige Geneeskundige Grondstellingen af. Vooreerst, de maathouding van het beweegend beginsel. Ten tweeden, de versterking van het werktuiglyk deel word op verscheiden wyze volvoerd. De derde grondstelling is, de Geneeskundige hulpbieding aan het werktuiglyk deel geschied, door ondervinding en gevolgtrekking, die wy nuttig bevonden hebben.

Na dat de Heer krumpelman byna wiskunstig, op deeze grondstelling, het gansche Systema der Geneeskunst gebouwd, en vervolgens eenige uitvallen op de hedendaagsche practyk gedaan heeft, besluit hy zyne Verhandeling, met ons te beduiden, dat Salomon, Mozes, David

[p. 539]

en Paulus, ook reeds groote Voorstanders van de Eenvoudige Geneeskunst geweest zyn.

De vierde Verhandeling is van den Heer buchner, Heeimeester te Amsterdam; deeze Schryver beschouwt, in de eerste plaats, de Genees- en Heelkunst zo als die van ouds was. Ten tweeden, geeft hy de redenen op, waarom de Kunst geen meerder volkomenheid kreeg; en ten derden, geeft hy de middelen op, waardoor de volkomenheid der Kunst, zo veel mogelyk, kan bereikt worden. - Wy zyn niet gewoon, bekroonde Prysverhandelingen te beoordeelen, laatende zulks aan den verstandigen Leezer over, die, zonder onze bygevoegde aanmerkingen, wel in staat zal zyn, het goede van het kwaade te schiften. Achter deeze Verhandelingen, is geplaatst eene Vertaaling van de doorwrochte Redenvoering van boerhave, ‘waarin de gemakkelyke Eenvoudigheid der gezuiverde Geneeskunst betoogd word.’ - Eene Redenvoering, die wy vertrouwen, dat door elk Geneesheer reeds herhaald geleezen is.

Hierop volgen drie Waarneemingen, door den Heer loofs medegedeeld; alsmede eene Waarneeming van den Heer â roy, beroemd Geneesheer te Amsterdam. In deeze Waarneeming, geeft de kundige Schryver een schets van eene kwaadaartige Zinkingkoorts, welke in het Roomsche Meisjes-Weeshuis, te Amsterdam, in de maanden November en December 1782, en January en February 1783, geregeerd heeft. - Eindelyk vind men ook nog eene Waarneeming van den Heer steenhuyzen, Heelmeester te Buiksloot, over de witte Zwelling van het Kniegewrigt.