Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1783

Bericht van een aneurisma spurium, of valsche slag-aderbreuk; gevolgd na eene aderlating, door de omzwagteling van den arm, hand, en vingeren, en verdere gepaste middelen, genezen.
Door G. ten Haaff.

Den 15 Juny, 1783, kwam de Heer n.n., wegens een gebrek aan zynen rechter arm my raadplegen; het welk, volgens zyn zeggen, was veroorzaakt door een kwalyk geslaagde Aderlating; zynde de Slag-ader, by of onder de Lever-ader gelegen, ongelukkiglyk gekwetst geworden. De kundige Heelmeester, die dit ongeluk kende, had op eene prysbare wyze, het bloed tot slaauw wordens laten uitlopen; een gewoon verband, doch wat styver, aangelegd, en vervolgens een paar uuren by den Lyder vertoefd, om zeker van de bloedstorting te zyn. - Maar de Lyder kon, wegens de gespannenheid en zwelling des arms, dit anderzints welaangelegd verband niet verdragen, waarom hy het zelve een weinig moest losmaken; dan zulks was van gevolg dat 'er eene nieuwe bloedvliet door veroorzaakt wierd, en men dus verpligt was een ander styf verband aan te leggen, waar door de bloeding wel was te rug gehouden; doch met gevolg, dat het zelve zich in eene aanmerkelyke hoeveelheid, in den Vetrok, en tusschen de Spieren, door den gantschen Arm verspreidde; wyders,

[p. 531]

dat zich omtrent, of op, de gekwetste Slag-ader, een aanmerkelyk gezwel vormde, met pyn, spanning, enz. vergezeld.

De Heelmeester, de onheilen hier van voorziende, drong met reden sterk aan, om den gantschen Arm, van de toppen der Vingeren tot den Schouder, te omzwagtelen; dan de Lyder geen denkbeeld van de noodzakelykheid dezer omzwagteling hebbende, vreesde dat hier door de vochten, die de zwelling veroorzaakten, mitsgaders het uitgestorte bloed, uit den Arm naar het Hart zouden gedreven worden, en hem een haastige dood aanbrengen; hierom wilde hy den Arm op die wyze niet gezwagteld hebben. - Indien de Heelmeester het geval niet had bewimpeld, maar rechtstreeks het zelve bloot gelegd, en uit dat beginzel de hooge noodzaaklykheid, om het gansche beledigde deel, zo spoedig mooglyk, te omwinden, had aangedrongen, dan zou den Lyder, zo als hy betuigde, zich tegen een dus aan te leggen verband niet verzet hebben. - Dan de Lyder in een denkbeeld zynde, dat zyn Arm niet genezen konde worden dan langs den weg van verzwering, verzogt aan den Heelmeester om eene verzagtende pap, waarvan zyn Familie zelve een voorschrift hadde, en in vele gevallen met vrucht gebruikt was, aan te wenden; maar de Heelmeester weigerde dit, en nam afscheid.

Door het aanwenden van deze pap is geene verettering gevolgd; maar de toevallen, op de gekwetste Slag-ader, als pyn, zwelling, ongevoeligheid, enz. zyn 'er door vermeerderd. - Eindelyk als radeloos zynde, zoude men byna op den raad van andere Heelkundigen tot het besluit gekomen zyn, om den Arm, naby den Schouder, af te zetten. - Dan een voornaam Geneesheer tusschen beide gekomen zynde, raadde den Lyder aan, om my te consulteeren.

Dit alles van den Lyder verstaan hebbende, visiteerde ik den Arm, en vond dezelve, van de toppen der Vingeren, tot aan den Schouder, aanmerkelyk gezwollen, op vele plaatzen wankleurig, rood-paarsachtig, en op andere bleekzugtig, enz. - De pols was op de gewone plaats niet te voelen; ter plaatze der kwetzing, en in derzelver omtrek, voelde ik een aanmerkelyk groot gezwel; uit de nog opene wonde, die nu in een zweer veranderd was, vloeide, by aanhoudenheid, een menigte dun bloedig vogt; wyders was de Arm genoegzaam koud.

Ik voorspelde, wanneer 'er niet spoedig eene Resolutie

[p. 532]

in den zelven te weeg konde gebragt worden, 'er groote vrees voor verstikking ware; vervolgens raadde ik, dat de Lyder zich eenige dagen, of wel weken, zeer stil moest houden, op een rustbank liggen, den Arm niet meer voor het lyf in een draagband houden, maar op een kussen naast zich eene gemaklyke ligging geven. - Hy verklaarde, zich naar myn raad allezints te zullen gedragen.

Op de volgende wyze leidde ik het eerste verband: op de zweer een platte wiek, in den Bals. Peruv. bevogtigd, die ik door een warme spatel deed indringen; over het gezwel Aneurisma Spurium, dat, wegens zyne gespannenheid, pynlyk en ontstoken was, een vet gesmeerde plaaster van de defensiv. coerul. Wyders omzwagtelde ik alle de Vingeren en den Duim, mitsgaders den ganschen Arm tot aan den Schouder, na dat alvorens de zwagtels in een beproefd resolverend middel, uit de Bals. Opotelt. Spir. matrical. vini Camphor. ant paralit. sal ammon. enz. naar vereisch met water verlengt, waren doorvogtigd^(*). - Na het aanleggen van dit verband, dat ik drie dagen liet zitten, doch het zelve van tyd tot tyd deed bevogtigen, werd de Lyder eenigermate meer leven en beweging in den Arm gewaar: ja hy bespeurde nu en dan een gevoel in den zelven, even als of hy van het kussen, waarop hy geplaatst was, in de hoogte sprong, latende dit gevoel eene tinteling over. - Deze byzondere beweging en gevoel beschouwde ik als eene poging der natuur, die my op een vernieuwden invloed en doorstraling deed hopen.

Na het afnemen van dit verband vond ik den Arm een weinig dunner, ook was hy in het aanraken enigermate gevoeliger, en minder koud; maar de pols was niet te voelen; het gezwel was weinig in groote verminderd; dan de stof, die uit de zweer ontlastte, was minder bloedig en meer etteragtig; doch, vermits dezelve agter het uitspanzel der tweebuikige Armspier als een zak verholen zat, hebbende eene nauwe uitgang naar buiten, zo achtte ik het nodig om dezelve te openen, ten einde om tot den grond van het gebrek te komen. - Ik verzogt, om met den Heere h. vink, zeer beroemd M. Dr. en Professor der Outleed- en Heelkunde, enz. over des Lyders toestand te consulteren: welgemelde Heer was van het zelfde oordeel.

(*) Door den geleerden en zeer beroemden d. van gesscher, vind men deze omzwagteling nauwkeurig in Plaat afgebeeld. I. Deel, Pl. 16. Fig. 1.

[p. 533]

- Op eene zeer omzigtige wyze heb ik, op een wegwyzer, den zak op- en neerwaards geopend, en dus van eene diepe holle zweer eene langachtige wonde gemaakt, die, op de gewone wyze, door Digestiva Balsamica, droog plukzel, en, een sluitend verband, met een ingetrokken lidteken, is genezen.

Door het aanleggen van het voorgemelde sluitend verband en stoving, zyn de toevallen, als zwelling, wankleurigheid, enz. trapswyze verminderd, het gevoel en beweging langzaam vermeerderd; de pols deed zich eerst als kruipende, vervolgens met geringe, en, eindelyk, met volkomene slagen voelen; in één woord, de Lyder is, binnen den tyd van een maand, volkomen genezen.

Opmerking.

Dit geval levert een nieuw bewys van de uitmuntende uitwerking, om, in gevallen van gekwetste Slag-aderen, mitsgaders de daar op gevolgde gezwellen, Aneurismata, het gansche deel, waar in de belediging plaats heeft, te omwinden; even zo als door den beroemden guattani, den ervarenen theden; maar vooral door den alom vermaarden van der haar is aangetoond, en met aanmerkelyke Voorbeelden gesterkt. - Deze genezingswyze is in veele opzichten verre boven alle andere aan te pryzen, en kan door den minstkundigsten gedaan worden; dezelve is aan gene toevallen onderhevig. - Integendeel, de Operatie op de Aneurisma, de toe- of afbinding der vaten, vereischt uitmuntende kundigheid en eene geoefende hand, ja is, onder de handen der allerervarendste, van dodelyke toevallen agtervolgd geworden. - Met veele voorbeelden zou dit gezegde kunnen gesterkt worden.