Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1783

Handelingen van het Geneeskundig Genootschap, onder de Zinspreuk: Servandis Civibus. VIIIste Deel. Te Amsterdam, by P. Conradi, 1783. in gr. 8vo. 360 bladz.

Dit Deel behelst vier ingekoomen Antwoorden, op de Vraag, door het Genootschap voorgesteld. - Op hoe veclerleie wyze kan het vermogen van den Koortsbast ondersteund of aangezet worden door bygevoegde middelen, in die gevallen, daar hy wel als het voornaamste Geneesmiddel vereischt wordt, maar echter te zwak is om de zaak alleen af te doen? en welk eene keus van middelen moet men ten

[p. 409]

dien einde doen, betrekkelyk tot den onderscheiden aart der voorkomende gevallen en omstandigheden?

Het is onze gewoonte niet, Verhandelingen te beoordeelen, die reeds door het Genootschap zelve zyn goedgekeurd, en met den Eereprys bekroond. - Wy kunnen echter niet voorby, onzen Leezeren kortelyk den Inhoud derzelven mede te deelen, en hem teffens te verzekeren dat alle deeze vier ingekoome Verhandelingen niet alleen met de noodige kennis van het onderwerp zelve, maar ook met zeer veel oordeel en beleezenheid zyn opgesteld; en schoon de geleerde Schryvers in de wyze van het onderwerp te behandelen, wel eenigzins van elkander verschillen, zo behelst toch ieder deezer vier Antwoorden, zo veel byzonders, zo veel nuttigs, voor den Beoeffenaaren der Geneeskunst, dat het Genootschap, onzes oordeels, zeer wel gedaan heeft van ze alle door den druk gemeen te maaken.

De Schryver van de eerste Verhandeling, die ook den Gouden Eereprys behaald heeft, is de Heer p.m. nielen, practiseerend Geneesheer, te Utrecht. In deeze Verhandeling worden de volgende zaaken onderzogt. - Voor eerst, de kruidkundige verkiezing van den Koortsbast; ten tweeden, de beginzelen, welke de zelfstandigheid van den Koortsbast uitmaaken; ten derden, de uitwerkzelen van den Koortsbast in zyn geheel, of, die van zyne beginzelen in 't byzonder, op het menschelyk ligchaam. Ten vierden, enkele middelen, die, nopens hun zamenstel, het minst van den Koortsbast verschillen, en in hunne Eigenschappen aan denzelven 't meest naby komen. Ten vyfden, de middelen, welke uit hunnen aart geschikt zyn ter aanzetting van de krachten der beginzelen van den Koortsbast in 't byzonder. By de beantwoording van het tweede lid der Vraage, omtrent de keus der middelen, betreklyk tot den onderscheiden aart, voorkomende gevallen en omstandigheden, geeft de Heer Nielen, in de eerste plaats, algemeene regels op, die by het gebruik van den Koortsbast in acht te neemen zyn, betreklyk tot de gesteldheid des Lyders. Ten tweeden gaat hy naa, de Ziekten, welke het gebruik van den Koortsbast aanwyzen; en eindelyk, ten derden, de toevallen en omstandigheden, die zig zomtyds daarin opdoen, en waar tegen de Koortsbast, of min voordeelig of strydig schynt; mitsgaders de wyze, om in deeze allen aan de geneezings-aanwyzinge te voldoen.

[p. 410]

De tweede Verhandeling, aan welken de Zilveren Gedenk-penning is toegekend, is van den Heer g. ter horst, practiseerend Geneesheer, te Amsterdam. - De kundige Opsteller heeft niet goedgevonden met een Kruid- en Scheikundig Onderzoek van den Koortsbast zig in te laaten; maar heeft zig meer bepaald tot dat geene, wat de Waarneemingen van beroemde Mannen ons, omtrent de geneeskrachten van den Koortsbast, hebben geleerd. - Hy toont, in de eerste plaats, door de schriften van eenen de Gorter, Tralles, Werlhof, Hoffman, Berger en Freind, welke vermogens de Koortsbast bezit; en geeft vervolgens, met de eigen woorden van de Haen, een Lyst der Ziekten op, in welke de Koortsbast als een zeer heilzaam middel is bevonden geworden; en eindelyk, in de derde plaats, bewyst hy uit de Waarneemingen van de bovengenoemde Schryvers zo wel, als ook uit Sydenham, Stork, van Swieten, en meer andere, dat de Koortsbast niet in alle gevallen voldoenend is bevonden; en dat men, naa bevind van de byzondere omstandigheden, door byvoeging van andere Geneesmiddelen, de werking van den Koortsbast vermeerderd en gewyzigd heeft.

De derde Verhandeling die ons meer Systematicq voorkomt, is van den Heer j.p. michell, practiseerend Geneesheer, te Amsterdam. De schrandere Opsteller heeft zyne Verhandeling in vier Hoofdstukken gesplitst.

In het eerste onderzoekt hy de hoofd-eigenschappen van den Koortsbast; als mede de Ziekten, waarin dezelve als het voornaamste Geneesmiddel te pas komt. - In het tweede geeft hy de oorzaaken op, waarom in deeze Ziekten de Koortsbast alleen zeer dikwils niet kan volstaan. - Het derde Hoofdstuk wyst aan, op hoe veelerlei wyze de kragten van dit Geneesmiddel, ter geneezing van zulke Ziekten, versterkt en aangezet kunnen worden. - Het vierde, en laatste, handelt over de hulpmiddelen, die, naa den verschillenden aart der omstandigheden, by den Koortsbast gevoegd kunnen worden, ter geneezing van Ziekten, waarin hy alleen niet voldoet.

De vierde en laatste Verhandeling is van den Heer looff, Geneesheer te Groningen. - Hier vinden wy wederom eene verschillende behandeling. - Voor eerst beschouwt de Schryver de gevallen, in welke de Koortsbast als het voornaamste Geneesmiddel vereischt word. Ten tweeden, op hoe veelerleie wyze zyn kragt ondersteund of aangezet kan worden; en hier uit leid hy ten

[p. 411]

derden af, in welke gevallen de Koortsbast te zwak is om alleen de zaak af te doen. - Agter deeze Verhandelingen is geplaatst eene Waarneeming van eene gelukkige Operatie der Steen, die op eene byzondere wyze zyn zitplaats had, in de Penis, en waarvan de Lyder, door den Hoogleeraar munniks, gelukkig is geopereerd. Deeze Waarneeming is medegedeeld door j. barlinkhoff, Med. Doctor in de Nieuwe Pekel- A, buiten Groningen.