Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1783

[p. 406]

De peinzende Christen, of Bundel van stichtelyke gedachten voor de Eenzaamheid, door P. Broes, Predikant te Amsterdam. Tweede stukje. Te Amsterdam, by P. Schouten en J. Wessing Wz. 1783. In gr. octavo 135 bladz.

Ene soortgelyke verzameling van Godvruchtige gepeinzen als in het voorige stukje^(*) vervat zyn; alleenlyk hebben wy, onder het doorbladeren, opgemerkt, dat de Eerwaerde Broes het in dezen meer toelegt op het zogenaemde declameeren, of sterk hartstochtlyk uitdrukken. Zulks had ook in 't voorige hier en daer wel plaets, doch niet zo algemeen als in 't tegenwoordige. Een zo sterk gebruik van dezen styl, behalven dat ze den peinzenden Christen, wiens toebenaming ene bedaerder gesteldheid aenduid, niet eigen schynt, heeft natuurlyk dat gevolg, dat dezelve op den duur zyne kracht verliest; ten deele door dat de hartstochten afgemat worden, en ten deele door dat men 'er aan gewent, 't welk ons allengskens minder gevoelig maekt. Wy hebben niet tegen een gematigd gebruik van dezen declameerenden styl; maar, voor zo ver dezelve niet zo zeer voor 't verstand als wel voor de hartstochten gericht is, zouden wy denzelven nu en dan gaerne verpoosd zien, door den didascalischen of onderrichtenden styl, welke tot het verstand spreekt. Deze is 't, die altoos ten grondslage behoort te dienen: men moet eerst overtuiaen, dan bewegen; by mangel hier van loopt men groot gevaer van der dweperye voedzel te geven.

(*) Zie boven bl. 231.