Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1783

Overysselsche Gedenkstukken. Door Mr. J.W. Racer. Eerste en tweede Stuk. Te Campen, ter Drukkerye van J.A. de Chalmot, 1782. Behalven het Voorwerk, 557 bladz. in gr. octavo.

Waare Vaderlandsliefde is eigenaartig nayverig over de Vaderlandsche Regten, dewyl 's Lands welweezen aan derzelver handhaving verknogt is. Van daar zag men, door alle tyden, de regtschapen beminnaars van het Gewest door hun bewoond, in eene mindere of meerdere maate, zo ver zy hier toe gelegenheid hadden, daaromtrent werkzaam; bovenal, wanneer 't hun voorkwam, dat gebrek van oplettendheid aan de eene, en eene gevaarlyke indragt aan de andere zyde, dezelven als verduisterden, zo dat ze ligtlyk geheel-en-al konden vervallen, indien men zulks niet door een vlytig onderzoek naar de oorspronklyke reg-

[p. 172]

ten, en derzelver ernstigen voorstand, tragtte af te wenden. Beweegredenen en omstandigheden van die natuur schynen den Heer en Mr. Racer ook genoopt te hebben, om, met opzigt tot Overyssel, de handen aan zodanigen arbeid te slaan; en zulks heeft ten gevolge gehad, eene verzameling van Overysselsche Gedenkstakken, die zyn Ed. aanvanglyk het licht doet zien, en welken hy nog verder staat te vermeerderen. - Derzelver inhoud is wel in de eerste plaatze betreklyk tot Overyssel; doch veele dier stukken hebben wyders, in verscheiden omstandigheden, ook betrekking tot de nabuurige Gewesten; en derzelver ontvouwing heeft, meermaals, merklyken invloed, op deeze en geene byzonderheden der Geschiedenissen van ons geheel Gemeenebest. Zyn Ed. doet derhalven, met de gemeenmaaking deezer Stukken, niet alleen dienst aan de inwoonderen van Oreryssel, maar tevens aan alle de beoessenaaren onzer Vaderlandsche Geschiedenissen, dien hy, behalven dat hy hun de zaaken van Overyssel nader ontvouwt, daarbenevens, langs deezen weg, verscheiden stukken verleent, van welken zy een uitgebreider gebruik kunnen maaken; gelyk ook hier en daar door den Heer en Mr. Racer zelven daadlyk geschiedt. Men heeft dus dubbele reden, om 's Mans arbeid danklyk te erkennen, en te wenschen, dat hy daarin verder moge voortvaaren.

Het eerste gedeelte deezer Verzamelinge gaat bepaaldlyk over het Regt der Jagt, van de kleine Steden in Overyssel, en in 't byzonder van Oldenzaal, ook derzelver regt van Gerigt in Jagtzaaken, en van het Yken van Ellen, Maaten en Gewigten. Ten beteren verstande van het geen hy, ter verdeediginge van dit Regt, in deeze Verhandeling bybrengt, gaat 'er vooraf, een naauwkeurig berigt van den oorsprong en voortgang der Regten van de groote en kleine Steden in Overyssel; het welk ons een gezet verslag van den aart en inrigting der Overysselsche Stede-Regten verleent. - Op het afhandelen hiervan verledigt zig de Heer en Mr. Racer, in het tweede gedeelte, tot het ontvouwen van den oorsprong en aanwas der Republyk Overyssel; de reden haarer tegenwoordige bepaaling en de voornaamste voorwaarden haarer vereeniging, zo wel voor als na den tyd der nieuwe oprichtinge van dit Gemeenebest. By de ontvouwing hiervan brengt hy ons eerst onder het oog, de oude gesteldheid des gebieds in het tegenwoordig Overyssel; voorts geeft hy ons een verslag van

[p. 173]

het waereldlyk Gebied, dat de Utrechtsche Bisschoppen, over de onderscheiden deelen van dat Gewest, allengskens verkreegen hebben; het welk hy van ieder Graafschap of Heerlykheid afzonderlyk nagaat; en ten laatste handelt hy over de vereeniging van 't gebied der Landstreeken van Overyssel, zo als ze tot een Gemeenebest te samen gevoegd zyn. - Ieder gedeelte gaat vergezeld van een aantal van Bylaagen, die ter bevestiginge van het voorgestelde strekken; waar onder verscheiden gewigtige Stukken gevonden worden, die tot nog het licht niet gezien hadden, en welker openbaare asgifte de onderzoekers onzer Vaderlandsche Geschiedenissen dus aan den Heer en Mr. Racer hebben dank te weeten.