Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1783

Verhandeling over de Botten, of Zuigslakken, in de Lever der Schaapen, en de daaruit ontstaande Ziekten der Schaapen. Uit het Hoogduitsch van den Heere J.C. Schaeffer, Predikant te Regensburg, en Lid van het Koninglyk Genootschap te Gottingen. Vertaald door J.F. Mullfr. Met een Koperen Plaat. Te Amsterdam, by J.B. Elwe, 1782. In groot 8vo. 64 bladz.

In deeze, met zeer veel oordeel en naauwkeurigheid opgestelde, Verhandeling, over het Ongans der Schaapen, heeft zig de Heer schaeffer voornaamlyk bepaald tot het naspeuren der oorzaaken waaruit deeze Ziekte ontstaat. De Botten, of Zuigslakken, die hy in de Lever der Schaapen gevenden, en als de oorzaak der Ziekte aanmerkt, heeft hy opzettelyk onderzogt en ontleed; de wegen, langs welken deeze diertjes waarschynlyk in de Lever der Schaapen komen, aangeweezen; de doodelyke toevallen, welke voor de Schaapen hierdoor ontwyfelbaar moeten ontstaan, getoond, en eindelyk, de Behoed- en Geneesmiddelen tegen deeze vernielende Ziekte opgegeeven. - De Heer schaeffer geeft ons vooraf eene korte Beschryving van deeze Ziekte, zo als zy door hem en anderen is waargenomen, en

[p. 66]

welke verschynzelen men by het openen der gestorvene Schaapen ontdekt heeft.

Zo veelen, zegt hy, ik ook over deeze Ziekte der Schaapen gesprooken heb, waren zy allen, in deeze twee omstandigheden, van 't zelfde gevoelen: dat de gepasseerde natte Zomer hiervan de oorzaak zy; en ten tweeden, dat men, by het openen der zieke Schaapen, Wormen in de Lever vond, die men Botten noemde. De Schryver merkt aan, dat het niet zonder voorbeeld is, dat zoortgelyke Wormen in Dierlyke Lichaamen zyn gevonden; doch dat de Beschryvingen daarvan zeer gebrekkig zyn. - Dit, zegt hy, heeft my aangespoord, om tot derzelver navorsching en ontleeding eenigen tyd te besteeden. - De Beschryving, die hy daarvan geeft, en de Aftekening op de bygevoegde Plaat, zyn naauwkeurig, zo dat wy niet twyfelen, of de Liefhebbers der Natuurlyke Historie zullen hem daar voor zeer veel dank weeten. - De Vraag, hoe deeze Wormen by deeze Schaapen en andere Dieren, binnen in het Lichaam koomen, word zeer oordeelkundig beantwoord, en de daartegen ingebragte zwaarigheden weggenomen. - De Schryver stelt vast, dat deeze Wormen van buiten door het voedzel in het Lichaam gebragt worden; en dit gevoelen bevestigt hy door de getuigenisse van andere Schryvers zo wel als door zyne eigen Waarneemingen.

De Behoedmiddelen voor deeze Ziekte, als mede de Geneesmiddelen, zyn zeer eenvoudig. Azyn met Zout gemengd, heeft de Autheur als het beste antidotum tegen deeze Ziekte gevonden.

De Heer J.F. Muller, die de Vertaaling van deeze fraaije Verhandeling op zig genoomen, en dezelve aan den Wel Edelen Gestrengen Heer Mr. jan deutz, die als een edeldenkende Bevorderaar van nuttige Kunsten en Weetenschappen bekend is, opgedraagen, heeft zyne taak, zo in opzigte der Vertaaling, als wegens de bygevoegde Aantekeningen, zeer wel uitgevoerd.