Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

Berigt van den Harmattan, een zonderlingen wind in Africa.
Door Matthew Dobson, M.D.F.R.S.

(Uit The Philosophical Transactions. Vol. LXXI. For the Year 1781. P.I.)

De Wind, Harmattan geheeten, die op een gezetten tyd op de kust van Guinea waait, uit de binnenste deelen van Africa na den Atlantischen Oceaan, heeft zeer zonderlinge eigenschappen. De byzonderst opmerkenswaardigste zyn, dat een allersterkste Droogte dien vergezelt, schoon 'er altoos een Damp of Nevel mede gepaard gaat, zo dik dat de Zon 'er nauwlyks kan doorbreeken, dan alleen op den vollen middag. - Het Gras verschroeit als de Harmattan waait, en wordt droog als Hooy: waarom de Inboorlingen van die gelegenheid zich bedienen om den brand te steeken in 't gras en jong geboomte, boven al naby de wegen: niet alleen om deeze open te houden voor de Reizigers, maar ook om de schuilplaatzen, die lang gras en digtgegroeid jong geboomte aan de loerende vyanden verleenen, te verwoesten. De takken van verscheide Boomen hangen, de Bladeren verslenssen: en, indien deeze Wind tien of twaalf dagen aanhoudt, kan men ze tusschen de vingeren tot stof wryven. De deurpaneelen van wagenschot splyten, en de naaden van een welgeleg-

[p. 488]

den vloer van droog hout worden wyd genoeg om 'er een vinger tusschen te kunnen krygen: doch zy sluiten, als de Harmattan ophoudt, weder zo digt als voorheen. - De opdroogende uitwerkzels van deezen Wind voelt men, zeer aanmerkelyk, op de lichaamsdeelen, daar aan bloot gesteld. De oogen, neusgaten, lippen, en het gehemelte des monds worden droog; en, binnen den tyd van zes of zeven dagen, valt de opperhuid van 't aangezigt, de handen, en andere deelen, af. Het zweet, door 't werken verwekt, op de bedekte deelen des lichaams, wordt zeer scherp, en smaakt als geest van hartshoorn, in water ontbonden. - Zout van Wynsteen, aan de nagtlugt bloot gesteld, in stede van te smelten, blyft niet alleen droog, maar wordt, schoon zo nat gemaakt dat het langs een tegel loope, schielyk droog. - Uit eenige proeven door Mr. norris genomen, berekent Dr. dobson, dat, by aldien deeze Wind een geheel jaar door waaide, de jaarlyksche uitwaasseming meer dan 133 Duimen zou bedraagen: die te Leverpool, naar zyne waarneeming, was jaarlyks, niet meer dan 30 Duimen.

Deeze Wind, zo verderflyk voor het groeiend Leeven, is zeer gezond voor de Menschen. Dezelve sluit den voortgang van Rotziekten; zy, die aan Koortzen en Loop sukkelen, mogen zich bykans van eene spoedige herstelling verzekerd houden, wanneer de Harmattan opsteekt. - 't Is waar, de schrandere Dr. lino schryft een geheel ander character toe aan deezen Wind: maar de schadelyke uitwerkzels, daar aan ten laste gelegd, behooren, volgens Dr. dobson, toegeëigend te worden aan de nadeelige dampen, door de hette der Zonne verwekt, uit de stortregens, die, in de maanden Maart en April, daar te lande vallen.