Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

[p. 429]

Zedelyke bedenkingen.

De Waarheid heeft veel overeenkomst met de Zon; zy kan, even als deze, wel eens door dikke nevels, of wolken van valschheid omgeven worden, en voor eene wyle tyds haar luister en glans voor ons schynen te verliezen: maar nimmer word derzelver schitterende glans volkomen uitgedoofd. Wanneer zy te voorschyn komt, schynt zy met eenen verdubbelden luister: en zy dient den Mensch tot verlichting op het pad des levens. Zy is de veiligste Gids, waar op men zich verlaten kan, ons hoedende tegen alle dwaling. - Derzelver fakkel verlicht, in weerwil van alle duisternis van valschheid en leugen; zy leidt den Mensch op het regte spoor, waar op men nimmer dwalen kan, zo lang men hare voorlichting opvolgt.

Zou het dwalen misdadig zyn? Indien het aan ons hapert, by gebrek van eene genoegzame kundigheid, welke wy door een naarstig onderzoek hadden kunnen verkrygen, dan is het dwalen ongetwyfeld misdadig. - Dog men kan dwalen buiten zyne schuld, uit gebrek van genoegzame kunde; maar van zodanig eene die men uit zich zelven niet bekomen kan, en dan is de dwaling niet misdadig. - Maar met welk eene zorgvuldigheid heeft men dierhalven niet altoos op zyne hoede te wezen, en zorg te dragen dat men niet dwale; dewyl de gevarelykheid, van het door onze eigen schuld te doen, ten allen tyde zeer groot is.

Alle Menschen, zonder onderscheid, van wat rang, en in wat plaats, hebben het grootst belang, hoe ze gelukkig zullen sterven: maar by de minsten is dit een point van aandagt.

Ik heb altyd gedagt, dat de Deïstery uit onkunde bestaat; en dat deze die dampen uit de harten der bestryderen van Gods woord doet opryzen, waar mede zy den Hemelschen glans der Openbaring aan ons gezicht pogen te onttrekken; dewyl Menschen, van een gezond verstand, door deze nevels niet belet worden, dien Hemelschen luister te aanschouwen: Dan het is middelerwyl te verwonderen, dat Menschen, die zo veel natuurlyk verstand bezitten, als velen onder de Bestryderen der Openbaring, nochtans geen meer doorzigt hebben, in zaken van het uiterst aanbelang.

Hy is een dwaas, die altyd gelyk wil hebben; om dat hy zich dan voorstellen moet, iets meer dan een Mensch te wezen.

Hy, die onder eene Maatschappy behoort, moet zich noodwendig verbinden aan derzelver wetten. - Dan hy, die

[p. 430]

zonder Godsdienst leeft, zal zich der gehoorzaamheid aan de wetten zo dra onttrekken, als hy zulks ongestraft kan doen. Ook zyn dezulken, die zonder Godsdienst leven, doorgaans gedrogten, die zich aan de uitbandigste losheid, en alle buitenspoorigheden, overgeeven. - En zodanigen kunnen dierhalven, onmogelyk, de gewenschte voordeelen van de Zamenleving trekken.

Laat de Godsdienst al voor eenigen tyd met duistere nevels omgeven worden, die nevels zullen te eeniger tyde zekerlyk verdwynen; dan, wanneer de waarheid met haren vollen luister als van den onbevlekten Hemel zal afschitteren, en al die nevels doen verdwynen.

Nergens is de Mensch doorgaans meer op uit, dan om de meeste zyner daden zo aan te leggen, dat zy van onder het oog van zynen evenmensch blyven. Maar is 'er dan wel iets zo treffend, als het geen men in de Heilige Schrift leest, daar gezegd word: ‘God zal alle dingen in het gerigte brengen, en de Mensch zal van alles, wat hy gedaan heeft, eens rekenschap moeten geeven; daar is niets verborgen, dat niet openbaar zal worden, daar is niets in het geheim geschied, dat men niet weten zal?’ - Wat schaamte zal de zulken dan niet aangrypen, welke hunne euveldaden in hun leven zorgvuldig wisten te verbergen, en de agting hunner tydgenooten wegdroegen! Hoe beschaamd zullen zy staan, als het dekkleed van hunne misdaden word opgerold; en zy hunne schande voor het oog van Engelen en Menschen ontdekt zullen zien! - Hoe zal de Huichelaar van schaamte wegkrimpen, wanneer hy zich zal zien blootgesteld, aan de veragting van Engelen en van Menschen! - Hoe ondragelyk zal het hem zyn, die den Godsdienst gebruikt heeft, om zyne snode daden te vernissen! wat zal hy antwoorden, die, onder voorgeven van regtvaardigheid, het grootste onregt pleegde; die Landen en Volken aan zyne snoode Winzugt, de vervloekte Geldzugt, opofferde; die een pest der Maatschappy, en het verderf van een Volk was! - Wat zal 'er in 't hart van een Vorst omgaan, die aan kwade raadslagen het oor geleend, en het heil zyner Onderdanen schandelyk verwaarloosd heeft; of by zulk een, die duizend en duizend zielen, aan zyne snoode heerschzucht, heeft opgeofferd! - Hoe moet hier de ontrouwe Rentmeester, Amptenaar en bedriegelyke Koopman; hoe de valsche Vriend; hoe de ontrouwe Egtgenoten, die, onder schyn van onderlinge liefde, elkanderen verraden hebben; hoe verslagen zullen zy staan, wanneer alle hunne heimelyke onregtvaardigheden, hunne trouwlooze godloosheden, openbaar zullen worden. Als dan zal hunne schande zich voor de geheele Wereld vertoonen; en alles zal opkomen om te-

[p. 431]

gen hun te getuigen; terwyl de Godheid verschynen zal als een verterend vuur, om hen ten vuure te doemen, in den poel van sulpher, die brand, tot in alle eeuwigheid. - Waar zal zich dan de vertwyfelde Zondaar versteken; daar 'er nergens voor hem eene verberginge zyn zal.

Al wie den Godsdienst veragt, en waant, zonder Godsdienst, gelukkig te kunnen zyn, bedriegt zichzelven jammerlyk; want zonder Godsdienst is 'er geen geluk noch in, noch na, dit leven, te wagten.

De Heerlykheid, de Grootheid van een Vorst, of Koning, moet dalen, zo dra het geluk zyner Onderdaanen afneemt; en, met den ondergang van het zelve, verdwynt zyne heerlykheid en grootheid ten eenemaal.

Wie gerust wil leven, beware een zuiver gewisse.

Het leven is een zonderling geschenk, alhoewel het aan vele verdrietelykheden onderhevig zy, en door vele jammeren en elenden gedrukt konne worden, in zo ver dat men wel eens van het zelven als eenen afkeer toont te hebben. - Maar het is een kring, ons geschonken, ten einde wy ons binnen denzelven zo bewegen, dat wy ons voor een duurzaam geluk bereiden.

c.v.d.g.