Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1782

Aanmerkingen over het beste voedzel voor eerstgeboren kinderen.
Door Jacob van der Haar.

In het Jaar 1778 stelde de Koninglyke Academie der fraaije Letteren, Wetenschappen en Konsten te Bourdeaux, eene Vraag voor, betreffende het beste voedzel voor eerstgeboren (Kinderen) Vondelingen, te beantwoorden voor den 25 Augustus 1781, onder eene prysbelofte van 2000 Livres; dan de antwoorden niet voldaan hebbende, besloot dat Illus-

[p. 305]

ter Genootschap, uit menschenliefde, om dezen prys andermaal voor het Jaar 1785 op te hangen.

De Vraag is in de daad van een onwaardeerbaar nut, en dubbel waardig, om by allen, die eenig bestuur over eerstgeboren Kinderen hebben, verstaan en begrepen te worden.

Ieder weet, dat, helaas! niet zelden, by onze Vrouwen, het zog of de melk, om haare Zuigelingen te voeden, ontbreekt. Ieder weet ook, dat dit zog, schoon een allertederst, fyn, dun vogt, waar in maar weinig Kaas en Boter gevonden word, evenwel het allernatuurlykste en eenvouwigste voedzel is. - De zogende Dieren leeren en bewyzen het zelfde. Ieder weet ook, dat deze Schepzelen in hunnen eersten ouderdom, volstrekt geen ander voedzel gebruiken nog verdragen kunnen. Een Veulen, Kalf, Speenverken, Lam, Kat nog Hond, kunnen, nog willen de gewoone broodpappen, welke aan jonge Kinderen doorgaans gegeven word, gebruiken; zy kunnen ze ook niet, dan met gevaar, verdragen. Dan helaas! het elendig menschen kind, de arme Zuigeling! schynt alleen, door den honger geperst, veroordeeld een voedzel te gebruiken waar van de geheele Natuur een afkeer heeft, en waar aan het onnozel Wicht, niet dan met gevaar des levens, gewoon word.

Ieder weet ook, dat onze gewoone kinder-pappen uit meel, kruim van tarwenbrood of beschuit, met water en koeijenmelk gemengd of gekookt, min of meer dik en gebonden zyn. Dan deze pap, voor eerstgeboren kinderen en hunne tedere ingewanden onverteerbaar zynde, raakt, door de natuurlyke warmte van hun lichaam, ras aan het gisten, ryzen en verzuuren. Hier uit alle die elendige toevallen, waar over men zo dikwils hoort klagen, en aan welke zo vele onschuldige Kinders, haastig, of, zo zy sterk zyn, langzaam uitteerende, met eenen dikken windzuchtigen Buik, sterven. Dan het is hier nog de plaats, nog myn oogmerk, om van de ziektens der Kinderen te spreken, maar alleen, om een klein en allereenvouwigst berigt mede te deelen over het beste voedzel voor eerstgeboren Kinderen.

Daar geheel of wel ten deele de zogmakende kragt by Vrouwen, ontbreekt; daar behoort de altoos gebrekkige kunst der menschen, de Natuur, zo veel immer mogelyk, eenigzins na te ademen. Ik zeg, eenigzins na te ademen, want, om, buiten de vermogende medewerking der Natuur, zog of melk te maken, is onmooglyk.

Aldus dienen onze pogingen gerigt te zyn, om een fyn, teder vogt en voedzel uit te vinden, het welk, hoe gebrek-

[p. 306]

kig ook, nogthans het naast naar de Moedermelk gelykt. Geiten- en Schaapen-melk zouden 'er, wegens hunne dunte, het naast by komen; maar alzo deze Dieren alleen by groente en gewassen leven, word deze melk, in de maag der Kindertjes, ras zuur, en verwekt, zo als genoeg bekend is, oproerigheden, waar aan de melk van Vrouwen, die eenig Vleesch en Eijeren gebruiken, niet zo zeer onderworpen is. Koeije melk, als te veel Boter en Kaas bevattende, is mede voor jonge en tedere Kinderen te zwaar, en met garstewater verdund, van een scherp zuur wordenden aart.

Het beste voedzel voor eerstgeboren Kinderen, en het naaste naar de Moedermelk gelykende, bestaat, naar myne gedagten en ondervinding, eenvouwig hier in:

Men neemt één drooge Friessche beschuit, of even zo veel hard gebakken korst van Fransch brood, en dit fyn gewreven hebbende, doet men het zelve, in 24 Oncen regenwater, een kwartieruurs kooken; daar na giet men het vogt door een zeef, teems of een lap van neteldoek, in eenen steenen pot. Wanneer men dit vogt in den Winter, of op eene koele plaats of kelder, bewaart, stolt het eenigzins tot eene dunne gelei, maar laauw wordende, is het in dunte aan water en melk gelyk, en kan, zelfs in den Zomer, zonder eenig bederf, vele dagen, en in eene aangenamen smaak, bewaard worden.

Twee of drie volle spyslepelen van dit beschuit of broodwater, met eene lepel zoete melk en een weinig losse suiker gemengd, levert een aangenaam, wel voedend en ligt verteerbaar voedzel voor eerstgeboren kinderen, en komt, naar myne gedagten, het naast by Vrouwen melk; kunnende alle 2 of 3 uuren, tot de bovenstaande hoeveelheid of een weinig meer, dog niet te veel tevens, uit een Tuit-kan of met een kleine lepel, gegeven worden.

Naar mate eerstgeboren Kinderen groeijen en ouder worden, kan men de hoeveelheid van dit vogt, of ook de melk, vermeerderen. En zo, niettegenstaande het gebruik van dit, zonder eenig ander voedzel, teere en gevoelige Kinderen evenwel met eenig zuur, en met eenen groenen afgang, gekweld worden, dan moet men ze alle 24 uuren eenen doijer van een raauw hoender-ei, met een weinig losse suiker geklopt, by kleine beetjes, en van tyd tot tyd, wanneer zy het meest schreijen, ingeven. Dit willen zy doorgaans gaarne gebruiken; het stilt hun gejammer, verzagt en voed hen; en is, zo veel ik naar vele ondervinding heb opge-

[p. 307]

merkt, eene Natuur- en dierelyke-Zeep, welke, by het zuur der Kinderen onder hunne pap vermengd, boven alle door konst gemaakte Zeepen, te verkiezen is.

Ik zou over het nut van dit eenvouwig voedzel voor eerstgeboren Kinderen, zeer konnen uitweiden, en eene menigte sterk doorstekende voorbeelden te berde brengen; maar een enkel geval zal, om de kortheid, misschien genoeg zyn, om deze of geene moeder, welke het lezen mogt, daar van te overtuigen.

Eenige Jaren geleden, deed ik, buiten deze Stad, by een Predikant, een Vriend van my, toevallig een bezoek. Ik vond zyne Vrouw, welke voor eenige weken van twee kloeke Kinderen bevallen was, zeer vermagerd, zukkelende tevens aan eene groote verzweering in de eene borst. In de andere had zy een weinig kwalyk gesteld zog, en aldus voor hare hongerige zuigelingen, die met een sterk zuur gekweld waren nauwlyks iets te zogen. De voorheen kloeke en wel gevormde aangezigten van deze twee kinderen geleken thans naar Aapen. De Oogen en de Wangen waren ingezonken, terwyl het Voorhoofd, de Koonen, de Neus, dog vooral de Kin, geweldig uitstaken; schreijende byna altoos, wanneer zy geene dikke pap of deszelfs lepel in den mond hadden. De hals van deze Kinderen was lang, en zo mager dat men de Krop-slag-aderen zag kloppen. De Ademhaling was schielyk, en de Buik zo dik, dat hy verre boven de borst uitpuilde. De Armen, Beenen, dog vooral de lange Vingeren geleken naar dikke en dunne Zwavelstokken. Door het geweld, het welk de Ingewanden van de Borst en Buik moesten inspannen, om de zwaarte en menigte van dikke Brooden Melkpap maar half te verteeren, hygden deze Kinderen ongemeen; en zo ras zy eene groote menigte half verteerd Brood en gehotte Melk door den afgang geloosd hadden, schreeuwde de mond wederom om nieuw voedzel. Zo dat laden en lossen een geduurig werk bleef. - Ja, ik ben zeer overtuigd, indien deze handelwyze by zwakke kinderen gebeurd ware, zy het tot dien ouderdom niet zouden gebragt hebben, en dat zo men hier, by deze Kinderen, aldus had blyven voortgaan, de dood ras gevolgd zou zyn.

Myn eerste raad was, de Pappot weg te doen, en aanstonds een paar doijeren van eijeren met eenen vollen lepel gemeene of boeren Stroop te mengen, en daar van geduurig een weinig in den huilenden mond van deze kinderen te

[p. 308]

doen, het welk zy greetig alleen, of met Beschuitwater gemengd, gebruikten. Hier na loosden zy, voor eenige weinige dagen, eene verbazende meenigte dikke vuiligheid, waar na de Buik slonk, het zuur, de groote honger, de rasse Pols en Ademhaling enz: verminderden. Kortöm, alles liep met dit tedere voedzel zo wel af, dat de oude Baker en de Vrouwen van het Dorp, die over het zogenaamde kragteloze voedzel voor zulke hongerige Kinderen, zeer te onvreden waren, 'er over begonnen versteld te staan. Geen wonder! deze Kinderen groeiden zo wel, dat ze als nog vry gezond en sterk zyn.

Ik kan en moet dit kleine Berigt, veelal geschikt om anderen aan te spooren naar den prys te dingen, niet eindigen zonder te zeggen: Dat 'er door te veel en verkeerd Voedzel oneindig meer Kinderen omkomen dan door de groote slagting der kinderziekte. En dit is, ontwyffelbaar, ook de reden geweest, waarom de beroemde Bourdeauxsche Akademisten zyn aangespoord, hunne Mensch-lievende vraag, in het hoofd van dit berigt gemeld, tot zulk eenen aanzienlyken prys, en voor het Oog van geheel Europa, by herhaling, tot het Jaar van 1785, uit te schryven.

's Hertogenbosch,

den 1 Juny 1782.