|
| |
| |
| |
Berigt van het Feest der Rooze te Salency in Picardye.
(Uit het Fransch van de Gravinne de genlis.)
Nog is 'er een hoekje werelds waar eenvoudige opregte Deugd openbaare Eere ontvangt en wegdraagt. 't Is een Dorp van Picardye, eene plaats ver afgelegen van de Beschaafdheid en Weelde der groote Steden. Hier heeft eene aandoenlyke Plegtigheid plaats, die de traanen uit de oogen der aanschouweren trekt; eene Plegtigheid, eerwaardig om derzelver hooge oudheid en heilzaamen invloed, die de omwenteling van twaalf Eeuwen heeft doorgestaan: daar is de enkele luister van een Bloemkrans, waar mede de Onschuld, 's jaarlyks, gekroond wordt, teffens de belooning, de aanmoediging en het zinnebeeld. Hier, in de daad, prikkelt de Eerzugt het jeugdig hart; maar 't is eene edele Eerzugt. De Prys is een Hoed, vercierd met Roozen.
De voorbereidzels tot eene openbaare toewyzing, de Feestpragt, de zamenloop des Volks, het aandagtig oog gevestigd op de Zedigheid, die door bloozen zich zelve eere aandoet, de eenvoudigheid der belooninge, een zinnebeeld van de deugden door welke zy verworven wordt; de tedere vriendschap der Mededingsters, die, de zegepraal der Koninginne vergrootende, in 't diepst van haare harten, de bezorgde hoope koesteren, om op haare beurt dezelfde eere weg te draagen: alle deeze omstandigheden zamengenomen, zetten een welgevallige en aandoenlyke pragt by aan deeze zonderlinge Plegtigheid, die elk hart doet kloppen, elk oog met traanen van genoegen vervullen, en de driften opwekt by de bezadigdsten en verstandigsten.
Zelve onberispelyk te weezen is niet genoegzaam, 'er is eene soort van adel, van welke men blyk en bescheid vordert; een adel niet van rang en waardigheid: maar van waarde en onschuld. De bewyzen moeten verscheide Geslachten bevatten: zo van 's Vaders als van 's Moeders zyde: derwyze dat een geheel Geslacht gekroond worde op het hoofd van ééne: de zegepraal van één is de roem van allen: en de oude Grysaart, die traanen van aandoenlykheid en tederhartigheid stort van wegen de Overwinning door de Dogter zyns Zoons behaald, ontvangt, aan haare
| |
| |
zyde gezeten, in de daad, het loon van zestig jaaren deugdzaam leevens.
Door dit middel wordt de naijver algemeen: elk is op de eer van zyn geheel Geslacht gesteld; ieder vreest door eene onkiesche daad zyne Zuster of Dogter te ontthroonen. De Roozen Kroon, aan de Voorzigtigste beloofd, wordt met ongerustheid verwagt, met regtvaardigheid toegereikt, en vestigt Goedheid, Braafheid, en Zedigheid in elk Huisgezin: deeze houdt het beste Volk in de vreedzaamste verblyfplaats.
Voorbeeld, kragtigwerkend Voorbeeld, betoont zyn kragt zelfs op eenigen afstand: daar wordt het raadbeginzel van waardige bedryven ontwikkeld, en de reiziger, dit Grondgebied naderende, ontdekt, eer hy 't zelve betreedt, dat hy niet verre van Salency is. In de omwenteling van zo veele eeuwen, is alles daar rondsomme veranderd: zy alleen leveren hunnen Kinderen de onbevlekte Erfenis over, welke zy van hunne Voorouderen ontvangen hebben. Eene Instelling, waarlyk groot door derzelver eenvoudigheid, kragtig onder het schynbaar vertoon van zwakheid: zo sterk is de meestal onbekende invloed der Eere: zo vermogend die dryfveer, waar door het ligt valt alle Menschen te dryven. Zaay Eer, en gy zult Deugd maaijen.
Indien wy het oog vestigen op den tyd, dat de Salencyers dit Feest gevierd hebben, is het de oudste Plegtigheid, van dien aart, nog in weezen. Slaan wy 't zelve op 't Voorwerp, is het mogelyk de eenigste, aan den dienst der Deugd gewyd. Indien Deugd voor het nuttigst en waardigst voordeel der Maatschappye te houden zy, is deeze Instelling, die dezelve bekroont, een openbaar Volks voordeel, en behoort aan Frankryk.
Volgens eene Overlevering, van eeuw tot eeuw overgereikt, was de H. medard, te Salency gebooren, eer de Eigenaar dan Heer van Salency, (want men hadt toen geene Leengoederen,) de Insteller van dit bekoorelyk Feest, 't geen de Deugd zo veele Eeuwen lang heeft doen bloeijen. Hy zelve hadt het troostryk genoegen van de vrugt zyner wyze Instelling in te oogsten: zyn Geslacht werd met den Prys vereerd: zyne Zuster droeg de Roozen Kroon weg.
Van de vyfde Eeuw af, tot deezen dag toe, heeft deeze Feestdag stand gehouden. Aan deeze Rooze is eene zuiverheid van Zeden verknogt, die, van onheuglyke tyden her, nooit de minste smette gekreegen heeft: aan deeze
| |
| |
Rooze is het geluk, de vrede, en de roem der Salencyers verbonden.
Deeze Roos is het Huwelyksgoed, dikwyls het eenig Huwelyksgoed 't geen de Deugd met zich brengt, en strekt ten bevalligen cieraad by eene gelukkige Egtverbintenis. Welbemiddelden zelve staan 'er na om de Roos te verkrygen, en komen met eerbiedenis om ze uit de hand der eerlyke Armoede te ontvangen. Een bezit van twaalf honderd jaaren, en zulke heerlyke voordeelen, maaken den schoonsten tytel uit, die in de wyde wereld bestaat.
Een gewigtig Tydperk voor deezen Feestdag der Rooze was, toen lodewyk de XIII den Marquis de gordes, Kapitein zyner Lyfwagt, van het Kasteel van Varennes na Salency zondt, met een blaauw Lint en een zilveren Ring, om, van zynen wege, aan de Koninginne der Rooze te worden aangeboden. Van dit loflyk tydstip af, heeft een blaauw afhangend Lint de Rooze-kroon vercierd, en is de zilveren Ring daar aan vast gemaakt; en de jonge Dogters, haare Speelgenooten, draagen over haare witte kleederen een blaauw Lint, by wyze van een Sjerp.
In den jaare MDCCLXVI heeft de Heer morfontaine, een jaarlyks inkomen van honderd en twintig Livres gemaakt aan de jonge Dogter, die toen tot Koningin verkooren werd. Dit inkomen is aan haar gemaakt zo lang zy leeft, en, naa haar dood, zal elke jonge Dogter, die tot haar Opvolgster gekooren wordt, op den dag haarer Krooning, één jaar deezer inkomsten ontvangen. Deeze edelmoedigheid kan alleen beloond worden door openbaare eerbetooning, en eer is alleen beloonenswaardig.
Eenige dagen voor den Feestdag van St. Medard vergaderen de Inwoonders in tegenwoordigheid der Geregtsdienaaren, en dit waardig gezelschap raadpleegt over de gewigtige zaak om eene keuze te doen: in welke verrigting zy niets anders op 't oog hebben dan billykheid. Zy weeten alle de verdiensten, die regt geeven op de Kroon, en zyn kundig van alle de Huislyke zaaken in hun vreedzaam Vlek: zy hebben geen ander oogmerk, en zy kunnen geen ander hebben, dan om regt te doen. Ingenomenheid met, en eerbied voor, de gedagtenis van den Heiligen Insteller, en de uitmuntenheid der Instellinge zelve, zyn nog by hun in volle kragt. Zy benoemen drie jonge Dogters, drie deugdzaame Salencyers van de geagtste eerwaardigste Familien.
Dit Drietal wordt terstond tot den Heer van Salency ge- | |
| |
bragt, of den Persoon benoemd om dien te verbeelden: het staat geheel aan hem wie deezer drie hy wil verkiezen: doch ééne derzelven moet gekoozen, en voor Koningin van dat Jaar uitgeroepen worden.
Acht dagen voor de Plegtigheid, wordt de naam der gekoozene Maagd in de Kerk afgekondigd.
Wanneer de groote Feestdag gekomen is, die den achtsten van Juny invalt, mag de Heer van Salency de eer neemen om de Koningin ter krooninge te geleiden. Op dien staatlyken dag is zy grooter dan alle die haar omringen, en die grootheid is van zulk eene natuur, dat zy niets gemeens heeft met de gewoone onderscheidingen van rang en aanzien.
De Heer van Salency heeft het voorregt om de Deugd uit haare hatte te voorschyn te brengen, en in zegepraal te leiden. Leunende op zyn arm, of den arm des geenen, die zyne plaats bekleedt, komt de Koningin uit haare eenvoudige wooning, vergezeld van twaalf jonge Dogters, in 't wit gekleed, met blauwe Sjerpen, en twaalf Jongelingen, die het cieraad der Koninginne draagen; voor haar heen gaat Muzyk, welke het begin des ommegangs aankondigt; zy trekt door de straaten van Salency, tusschen de geschaarde ryen van aanschouwers, van rondsomme derwaards toegevloeid. De menigte bewondert haar, en juicht haar toe: de Moeders storten vreugde-traanen; de oude lieden herzamelen hunne kragten om de geliefde Koningin te volgen, en haar te vergelyken met die zy in hunne jeugd zagen kroonen. De Salencyers zyn grootsch op de verdiensten van haar aan wien zy de kroon geeven: zy is een hunner, zy behoort tot hun, zy heerscht door hunne verkiezing, zy regeert alleen, en is het éénig voorwerp van aandagt.
De Koningin aan de Kerk genaderd zynde, is de plaats voor haar bestemd altoos in 't midden des Volks; de eenige plaats die haar eere kan aandoen: waar zy zich bevindt houdt alle onderscheid van rang op, deeze verdwynt in de tegenwoordigheid der Deugd. Te midden van het choor in 't gezigt van al het volk, is een gestoelte gezet om haar te ontvangen: haar stoet schaart zich in twee ryen aan wederzyden: zy is het eenig voorwerp van dien dag: alle oogen blyven op haar gevestigd, en haar zegepraal is bestendig.
Na het zingen van de Vesper begint de ommegang op nieuw, de Geestlykheid gaat voor, de Heer van Salency
| |
| |
neemt haar hand, haar trein volgt, het volk schaart zich in de straaten, terwyl eenige der Inwoonderen gewapend de twee gelederen sluiten, en door de luidrugtigste toejuichingen haar hulde bewyzen, tot zy in de Kapél van St. Medard komt, welks deuren open staan. De goede Salencyers verlaaten haare Koningin niet op het oogenblik, wanneer de belooning der Deugd staat overgereikt te worden: dan is het byzonder aangenaam haar te zien, en loflyk van haar gezien te worden.
De Kerklyke, die den dienst doet, zegent den Roozenhoed en de andere cieraaden; hier op wendt hy zich tot de Vergadering, en doet eene Redenvoering over het onderwerp des Feestdags. Welk eene aandoenlyken en diepen indruk maakt de taal des Priesters, die dan in den Lof der Deugd uitweidt, op de gemoederen zyner Toehoorderen! Hy houdt de Kroon in zyne hand, terwyl de Deugd geknield aan zyne voeten dezelve wagt: alle de aanschouwers zyn ontroerd, traanen staan in aller oog, overtuiging heerscht in elk hart, en laat onuitwischbaare indrukzels naa. De Koningin ontvangt de Kroon. Het Te Deum wordt aangeheeven, en de Ommegang hervat. De gekroonde Koningin keert, op dezelfde wyze als zy heen ging, te rugge: haar zegepraal neemt toe terwyl zy voort treedt, weder in de kerk komt, en op dezelfde plaats in 't choor gaat zitten, tot het voleinden van den Dienst.
Nieuwe eere staat haar nog te ontvangen. Voortgaande tot zekere plek gronds, vindt de gekroonde Onschuld Onderdaanen gereed om haar Geschenken aan te bieden: deeze zyn eenvoudig; doch derzelver eenvoudigheid strekt ten blyke van de oudheid der gewoonte: een Bloemruiker, een Spies, twee Ballen, enz.
Van hier wordt zy, met dezelfde Staatsy, na haare Bloedverwanten te rug gebragt, en geeft, indien zy het goed vindt, aan haar eigen huis een eenvoudig Landonthaal, aan haaren Geleider en aan haaren stoet.
Dit Feest is van eene zonderlinge natuur, en heeft nergens zyn gelyk. Het dient, om Deugd, door openbaar eerbetoon, aan te moedigen: en ten zulken einde moet het onbepaald weezen. Waar Deugd heerscht kent zy geen Mededingster; en wie, in haare tegenwoordigheid, na onderscheiding dingt, kan niet genoegzaam gevoelig weezen voor 't geen men verschuldigd is aan haare zegepraal.
Het onderscheidende kenmerk van dit Feest bestaat hier in, dat alles op de Koningin t' huis komt, en alles in haare
| |
| |
tegenwoordigheid voor haar wykt: haar luister is haar eigen, en niet ontleend: haar roem ontvangt niets van rangonderscheiding: zy heeft niemand noodig om haar groot en eerwaardig te maaken: met één woord, het is het Beeld der Deugd 't welk praalt, en alles voor zich doet verdwynen.
De Herder is zo eerwaardig als zyne Kudde zuiver. Door zich een Beschermer te betoonen van een Feest, 't welk de Zeden des volks voor de algemeene besmetting bewaart, verrigt hy 't geen hem voegt. Aangenaam is het te regeeren over Menschen, die opregt, eenvoudig, en arbeidzaam zyn; gelukkig in hun middelbaaren staat, vreedzaam in hunne onderlinge verkeering, waar men geen voorbeeld kent van één enkel Persoon, voor de Wereldlyke Overheid te regt gesteld; Menschen, wier zuiverheid door geen misdryf bezoedeld, door geene laage daad besmet, of door eene veroordeeling onteerd werd; Menschen, wier nederige wooningen, te midden van werkzaame behoefte, de Deugden der beide Sexen vertoonen, ter voortbrenging van 't algemeen geluk veréénigd.
|
|
Auteursrechtvrij